Lipno

Lipno
miasto i gmina
Ilustracja
Bulwar Poli Negri nad Mieniem
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

lipnowski

Data założenia

przed XIV wiekiem

Prawa miejskie

15 kwietnia 1349

Burmistrz

Paweł Banasik

Powierzchnia

10,99 km²

Wysokość

80–120 m n.p.m.

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności
• gęstość


14 283[1]
1299,6 os./km²

Strefa numeracyjna

54

Kod pocztowy

87-600

Tablice rejestracyjne

CLI

Położenie na mapie powiatu lipnowskiego
Mapa konturowa powiatu lipnowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia52°50′55″N 19°10′50″E/52,848611 19,180556
TERC (TERYT)

0408011

SIMC

0985830

Urząd miejski
pl. Dekerta 8
87-600 Lipno
Strona internetowa
BIP
Plac Dekerta z ratuszem

Lipnomiasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba powiatu lipnowskiego oraz gminy wiejskiej Lipno.

W XIX w. za czasów zaboru rosyjskiego miasto powiatowe guberni płockiej, następnie w województwie warszawskim (1919–1938) i pomorskim (1938–1939). W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Jastrzębie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa włocławskiego. Od 1999 r. po reformie administracyjnej jest siedzibą powiatu lipnowskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. miasto liczyło 14 283 mieszkańców[1].

Miejsce popisów szlachty ziemi dobrzyńskiej I Rzeczypospolitej[2]. Miejsce obrad sejmików ziemskich ziemi dobrzyńskiej od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[3].

Położenie

Klasycystyczny ratusz w Lipnie

Miasto znajduje się w ziemi dobrzyńskiej. Jako trzecie w historii tych ziem uzyskało prawa miejskie. Odbywały się w nim sejmiki ziemskie.

Geograficznie Lipno usytuowane jest na Pojezierzu Dobrzyńskim. Odległość od Płocka wynosi 50 km, od Włocławka 23 km, od Torunia 54 km. Miasto oddalone od Warszawy o 160 km.

Przez miasto przepływa rzeka Mień.

Według danych z 1 stycznia 2010 roku powierzchnia miasta wynosi 10,99 km²[4]. Miasto stanowi 1,07% powierzchni powiatu.

Według danych z 2002[5] Lipno ma obszar 10,88 km², w tym:

  • użytki rolne: 52%,
  • użytki leśne: 13%.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2011

OpisOgółemMężczyźniKobiety
jednostkaosób%osób%osób%
populacja15027100720947,97781852,03.
zameldowanych na stałe14517100696147,95755652,05.
zameldowanych czasowo51010024848,6326251,37.
gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
1367656711.

Ludność

  • 1800 – 480 mieszkańców
  • 1808 – 917
  • 1825 – 3008
  • 1827 – 2891
  • 1857 – 3884
  • 1897 – 6214
  • 1919 – 8467
  • 1921 – 8630
  • 1939 – 12 018
  • 1946 – 8389
  • 1991 – 14 300
  • 2004 – 14 872
  • 2006 – 15 014
  • 2009 – 15 806
  • 1 stycznia 2010 – 14 791
  • 31 grudnia 2011 – 14 517 osób zameldowanych na pobyt stały oraz 510 osób zameldowanych na pobyt czasowy
  • 31 grudnia 2012 – 14 485 osób zameldowanych na pobyt stały oraz 557 osób zameldowanych na pobyt czasowy

Miasto nawiedziły epidemie w latach: 1348, 1623, 1626–1629, oraz 1708–1709. Przed wybuchem II wojny światowej 40% mieszkańców Lipna stanowiła ludność pochodzenia żydowskiego[6].

  • Piramida wieku mieszkańców Lipna w 2014 roku[7].

Piramida wieku Lipno.png

Historia

Widok Lipna przed 1908
Miejsce straceń
  • I wiek p.n.e. – osadnictwo łużyckie[8]
  • X – XI wiek – osada wczesnośredniowieczna[9], przynależność osady lipnowskiej do Polski Piastowskiej[10]
  • XIII – XIV wiek – najeżdżanie polskich terenów, m.in. Lipna i ziemi dobrzyńskiej przez Litwinów i Krzyżaków[10],
  • 1343 – odbicie Lipna i ziemi dobrzyńskiej z rąk krzyżackich i przywrócenie tych terenów Polsce po pokoju w Kaliszu,

Przynależność państwowa przed i po lokacji

Prawa miejskie Lipno posiada dopiero od 1349 roku, jednak wcześniej istniało jako osada i wioska.

Zabytki

Kościół Wniebowzięcia NMP
Kościół ewangelicko-augsburski
  • Park miejski w Lipnie założony w 1914 roku Położony jest w południowo-wschodniej części miasta, zajmując wzgórze morenowo-czołowe o powierzchni ok. 11 ha. Ma charakter przejściowy między drzewostanem naturalnym a założeniem parkowym. Najliczniej reprezentowane gatunki stanowią sosny, dęby szypułkowe. „Dąb Wolności” został posadzony w 1918 jako symbol uwolnienia spod jarzma zaborcy. W latach 20. XX w Parku odsłonięty został Pomnik Poległych, usunięty później przez niemieckiego okupanta. Przy północnym wejściu znajduje się pomnik Niepodległości. Głównym elementem kompozycyjnym jest polana przylegająca do alei poprzecznej, utrzymana w formie parteru kwiatowego, gdzie dawniej znajdował się zegar kwiatowy i herb, kawiarnia, a także staw, po którym pływały łabędzie. Centralnym punktem polany jest okrągły kwietnik, a nieco dalej znajduje się zabytkowa drewniana altana z 1924. Część zachodnia utrzymana jest w stylu naturalistycznym ze swobodnie prowadzonymi alejami, a najwyższy punkt zajmuje amfiteatr z muszlą koncertową zbudowany w końcu lat 70. W okresie międzywojennym park otrzymał czwartą lokatę w kraju za nasadzenia drzew i był wysoko notowany w rankingach europejskich. Wejście do Parku było wówczas płatne.
  • gotycki Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Zbudowany w 1388 w stylu gotyckim, najprawdopodobniej na miejscu wcześniej istniejącego. Zamknięty pod koniec XVIII, a ponownie otwarty w 1819. Po remoncie cały budynek został obniżony, co wpłynęło na utratę cech charakterystycznych dla stylu gotyckiego. W drugiej połowie XIX dobudowano kaplice św. Barbary i św. Teresy, przebudowano kruchtę. Okna ostrołukowe w prezbiterium i nawie zdobione są witrażami. Ołtarz wykonany w pierwszej połowie XVIII, a przeniesiony z klasztoru Ojców Bernardynów w Skępem ok. 1762. Odnawiany był w latach 1952 i 1975. W kościele znajdują się również dwa ołtarze boczne rokokowe z fragmentami barokowymi z XVIII.

  • neogotycki kościół ewangelicko-augsburski z lat 1865–1868
  • neogotycka kaplica cmentarna z 1837
  • ratusz klasycystyczny zbudowany po 1831
  • domy z XIX
  • Od początku wieku XX działała w Lipnie parafia prawosławna z murowaną cerkwią przy ul. Gdańskiej. Po przebudowie w latach 20. i 30. XX wieku budynek przeznaczono na Dom Ludowy, obecnie mieści się w niej kino „Nawojka”
  • stara synagoga z XIX, obecnie na jej miejscu znajduje się apteka „Nowa”
  • nowa synagoga z pocz. XX, obecnie dom towarowy.

Edukacja

Zespół Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Władysława Broniewskiego
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika
  • Szkoła Podstawowa Specjalna nr 4 im. Janusza Korczaka
  • Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II
  • Publiczne Gimnazjum im. Noblistów Polskich
  • Gimnazjum Prywatne im. Jadwigi Jałowiec
  • Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta
  • Zespół Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej

Sport w mieście

Stadion im. Wiesława Witeckiego

Klub piłkarski Mień

Jego założycielem był w 1922 nauczyciel miejscowego gimnazjum Jan Horowica. W 1934 na peryferiach miasta do użytku oddano stadion. Największe sukcesy drużyna odnosiła w latach 1983–1984 i 1990–2001 grając w III lidze i mając za przeciwników drużyny z Pomorza, Śląska czy Wielkopolski. Od sezonu 2001-2002 drużyna gra w IV lidze kujawsko-pomorskiej. Mień Lipno na swoim boisku podejmowała m.in.: Legię Warszawa, Polonię Warszawa, Widzew Łódź oraz Wisłę Płock. Aktualnie występuje w V lidze kujawsko-pomorskiej.

Motocross

W mieście istnieje również motocrossowy klub Jastrząb. Z lipnowskim motocrossem związany jest tor przy ul. Wyszyńskiego, który jest jednym z najatrakcyjniejszych w Europie. Uczestnikami zawodów byli m.in. sportowcy z Białorusi, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rosji. Z zawodników klubowych należy wymienić m.in. Jacka Olszewskiego, Marcina Abramowskiego, Michała Stępińskiego i Mateusza Ognistego[13].

Karate

Od dziesięciu lat w Lipnie działa klub Kyokushin Karate, zrzeszając ok. 80 osób. Lipnowscy karatecy posiadają liczne osiągnięcia w działalności sportowej, do których zaliczyć można m.in. tytuł mistrza europy

Lipnowiak Lipno

Od 2005 roku funkcjonuje Międzyszkolny Klub Sportowy siatkówki dziewcząt „Lipnowiak” w Lipnie.

Wspólnoty religijne

Kościół bł. Michała Kozala BM

Kościół Ewangelicko-Augsburski

  • parafia Ewangelicko-Augsburska w Lipnie

Kościół katolicki

  • parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Lipnie
  • parafia bł. Michała Kozala w Lipnie

Świadkowie Jehowy

Komunikacja

Kolejowa

W Lipnie znajduje się jedna stacja kolejowa Lipno, leżąca na linii kolejowej nr 27. Linia jest obsługiwana w okolicy Lipna przez spółkę Arriva RP. W rozkładzie 2009/2010 przewidziano 5 par pociągów relacji Toruń Główny – Lipno dodatkowo jedna kursuje tylko do Torunia Wschodniego. 3 pary do Sierpca oraz jedna dodatkowa kursująca tylko do stacji Skępe jeden pociąg dodatkowo jedzie od stacji Skępe do Torunia. Jedna para relacji Toruń Główny – Sierpc kursuje tylko w wybrane dni podczas wakacji[15].

Kolej wąskotorowa dotarła do Lipna w 1916. Była to linia łącząca leżących koło Torunia Lubicz z Lipnem. Krótko przed II wojną światową powstała linia normalnotorowa łącząca Toruń z Nasielskiem. Stacja Lipno została otwarta 23 stycznia 1937[16].

Samochodowa

Miasto jest ważnym węzłem drogowym. Znajduje się przy drodze krajowej nr 10 (SzczecinBydgoszcz – Lipno – Płońsk) i nr 67 (WłocławekFabianki – Lipno) oraz na drodze wojewódzkiej nr 557 (Lipno – Rypin), nr 558 (Lipno – Wielgie) – w stronę Dobrzynia nad Wisłą i nr 559 (Lipno – Płock).

W mieście funkcjonują dwa dworce autobusowe funkcjonujące w centrum miasta w rejonie ul. 3 Maja. Dworzec na rogu ulic 3 Maja i 22 Stycznia oddany do użytku w 2007 r.[17] obsługuje kursy Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego i Arrivy Bus o. Toruń w kierunku Bydgoszczy, Torunia, Brodnicy i Włocławka wyjeżdżające poza obszar powiatu lipnowskiego. Dworzec położony w kompleksie handlowo-usługowym Nowe Centrum Lipna otwarty w 2016 r.[18] obsługuje kursy lokalne Powiatowego Zakładu Transportu Publicznego.

Honorowi Obywatele Lipna

Urodzeni w Lipnie

Pomnik na placu Dekerta

Media w Lipnie

  • SM Lipno – debiut od 3 października 2014 o godz. 19:00.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-16].
  2. Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648-1772), Kraków 1889, s. 8.
  3. Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
  4. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 20 sierpnia 2010 [dostęp 2011-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-06].
  5. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  6. Lipno w liczbach. umlipno.pl. [dostęp 2010-04-27].
  7. Lipno w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  8. Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2013–2016 dla gminy miasta LIPNA.
  9. PR, Odkrycia archeologiczne na ziemi dobrzyńskiej – Starostwo Powiatowe w Lipnie, www.lipnowski.powiat.pl [dostęp 2019-09-24] (pol.).
  10. a b c d Historia – Urząd Miejski w Lipnie, www.umlipno.pl [dostęp 2022-12-16].
  11. Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 19.
  12. Wszyscy władcy Polski w okresie rozbicia dzielnicowego – daty, kolejność, znaczenie, kronikidziejow.pl [dostęp 2022-12-16].
  13. Sport w mieście, Urząd Miejski w Lipnie, Lipno [dostęp 2010-04-27].
  14. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-05].
  15. tabela 410 z dnia 01.03.2010.pdf. przewozyregionalne.pl. [dostęp 2010-04-18].
  16. Lipno. kolej.one.pl. [dostęp 2010-04-18].
  17. PKS Lipno, web.archive.org, 7 lutego 2008 [dostęp 2020-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-02-07].
  18. DS, Powiatowy Zakład Transportu Publicznego uroczyście otwarty! – Starostwo Powiatowe w Lipnie, www.lipnowski.powiat.pl [dostęp 2020-04-18] (pol.).

Bibliografia

  • Mirosław Krajewski: Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002.
  • Mirosław Krajewski, Nowy słownik biograficzny ziemi dobrzyńskiej, t. 1-2, Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe, Rypin 2014.
  • Mirosław Krajewski (red.): Wartości kulturowe ziemi dobrzyńskiej, Dobrzyń nad Wisłą 2011.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Tosia Altman.jpg
Tosia Altman member of the ŻOB during the Warsaw ghetto uprising.
Lipno - miejsce straceń.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Miejsce straceń - z czasów II wojny światowej - na Placu Dekerta w Lipnie
Pola Negri Ball.jpg
Actress Pola Negri
Kościół par.p.w. Najświętszej Marii Panny w Lipnie N. Chylińska.JPG
Autor: N. Chylińska, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Lipno - kościół par. p.w. Najśw. Marii Panny, 2 poł. XIV
Stadion - Lipno.jpg
Autor: Joanna Witecka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stadion Miejski imienia Wiesława Witeckiego w Lipnie
Piramida wieku Lipno.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Lipna, 2014
Lipno 1908 (77918540).jpg
Adres wydawniczy: Lipno : [s.n.], 1908
Opis fizyczny: [25] k. tabl. ; 18 cm
Poland. Lipno 010.JPG
Zespół Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej w Lipnie. Polska. Województwo kujawsko-pomorskie.
Lipno - rzeka Mień.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Rzeczka Mień przepływająca przez Lipno
Lipno - kościół św.Michała Kozala BM.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Kościół Świętego Michała Kozala Biskupa i Męczennika
Meridor yaakov.jpeg
PORTRAIT OF MEMBER OF THE KNESSET YAACKOV MERIDOR, HERUT.
Lipno - kościół ewangelicki.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Kościół ewangelicko-augsburski w Lipnie
Lipno - plac Dekerta.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Pomnik Wyzwolenia Miasta Lipno na Placu Dekerta
Leszek Balcerowicz 2010.jpg
Autor: Ja Fryta from Strzegom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Leszek Balcerowicz
Profesor Stanisław Ossowski.jpg
Profesor Stanisław Ossowski
Market square in Lipno (4).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rynek w Lipnie.
Wincenty Rapacki.jpg
Wincenty Rapacki (1840-1924). Na zdjęciu w roli Zrzędy w "Zrzędności i przekorze" Aleksandra Fredry. Własność Muzeum Historii Fotografii w Krakowie
Lipno - ratusz.jpg
Autor:
Camera2 mgx.svg

This photo was taken by Przemysław Jahr
Autorem zdjęcia jest Przemysław Jahr

Wykorzystując zdjęcie proszę podać jako autora:
Przemysław Jahr / Wikimedia Commons

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ratusz w Lipnie (Plac Dekerta 8).
Lipno County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lipno County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.02 N
  • S: 52.61 N
  • W: 18.89 E
  • E: 19.54 E