Liptowski Tarnowiec

Liptowski Tarnowiec
Liptovský Trnovec
Ilustracja
Kościół rzymskokatolicki
Państwo

 Słowacja

Kraj

żyliński

Powiat

Liptowski Mikułasz

Starosta

Karol Maťko[1]

Powierzchnia

27,45[2] km²

Wysokość

588[3] m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


594[4]
21,44[5] os./km²

Nr kierunkowy

+421 44[3]

Kod pocztowy

032 22[3]

Tablice rejestracyjne

LM

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Liptowski Tarnowiec”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Liptowski Tarnowiec”
Ziemia49°07′N 19°33′E/49,116667 19,550000
Strona internetowa

Liptowski Tarnowiec[6] (słow. Liptovský Trnovec) – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju żylińskim, w powiecie Liptowski Mikułasz. Znajduje się w Kotlinie Liptowskiej, nad zbiornikiem retencyjnym Liptovská Mara, zwanym Liptowskim Jeziorem. Zabudowania miejscowości rozłożone są nad potokiem Petruška uchodzącym do Liptowskiego Jeziora, oraz po północnej stronie drogi krajowej nr 584 przechodzącej przez Liptowski Tarnowiec do Liptowskiego Mikułasza[7].

Częścią wsi są również Beňušovce, dawniej samodzielna osada, położona ok. 2,5 km na północ od centrum Tarnowca.

Historia

Okolica Liptowskiego Tarnowca była zamieszkana już na przełomie późnej epoki kamienia i epoki brązu (2500 – 1900 lat p.n.e.) oraz we wczesnej epoce żelaza (900 - 700 lat p.n.e.), czego dowody znaleziono na wzniesieniach (kurhanach) o miejscowych nazwach Bubon, Kontraverzia, Kotlíček (inaczej Všivavý vŕšok) i Konislava. Współczesny Tarnowiec istniał zapewne jeszcze przed XI wiekiem i, podobnie jak sąsiednie Teplá i Bobrowiec, był jedną z najstarszych słowackich osad na Liptowie, których mieszkańcy żyli jeszcze w rodowych społeczeństwach. O tym, że obszar wokół późniejszych wsi Tarnowiec i Beňušovce osiedlono znacznie wcześniej, niż potwierdzają pierwsze wzmianki pisemne, świadczą znaleziska grobów celtyckich w katastrze gminy.

W XII wieku, po okresowym uzależnieniu od polskich władców, Liptów stał się na stałe częścią królestwa węgierskiego. Od momentu włączenia do nowej jednostki państwowej region ten stał się wyłączną własnością królewską w obrębie wielkiej żupy zwoleńskiej. Pierwotna ludność słowiańska stała się poddanymi królewskimi, podporządkowanymi okręgowi królewskiemu z siedzibą w Zwoleniu. Przedstawiciel żupana przebywał na zamku Liptów.

Najstarsza bezpośrednia relacja o Liptovským Trnovcu jest w dokumencie węgierskiego króla Władysława IV z 1283 roku[8]. W tym czasie król podarował chłopom majątek Matiaszowa, który leżał w sąsiedztwie Tarnowca (wówczas villa Tornouch). Tarnowiec więc już wtedy istniał, miał stabilne granice, co świadczy o dłuższym okresie osadnictwa przed 1283 rokiem.

Tarnowiec był prawdopodobnie w XIV-XVI wieku siedzibą parafii. Istniejący na początku XIV w. kościół funkcjonował pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, a od XVI w. pod wezwaniem św. Ducha. Obecny kościół św. Ducha, klasycystyczny, budowano od 1810 do 1820 r.

Obraz Tarnowca w XVIII wieku możemy uzyskać z wyników pierwszego oficjalnego spisu ludności na Węgrzech w 1784 roku, kiedy miał on 157 domów i 1094 mieszkańców. Tarnowiec był większą osadą niż Liptowski Mikułasz (78 domów) i Vrbica (133 domy).

Mieszkańcy Tarnowca zajmowali się rolnictwem, uprawą konopi, kapusty, grochu, produkcją płótna, rzemiosłami związanymi z obróbką drewna (stolarstwem, produkcją gontów i sprzętów gospodarskich), flisactwem, warzeniem piwa i „paleniem” gorzałki (później gorzelnia spłonęła w pożarze w 1860 r.). Znani byli miejscowi farbiarze, którzy na początku XIX w. założyli własny cech, po czym razem z farbiarzami z innych miast liptowskich utworzyli jeden duży cech, w skład którego wchodzili rzemieślnicy z Rużomberku, Niemieckiej Lupczy, Liptowskiego Mikułasza, Sielnicy i Hyb.

Zabytki

  • Kościół wyznania rzymskokatolickiego pw. św. Ducha z 1820 r., klasycystyczny. Murowany, jednonawowy, z prostokątnie zamkniętym prezbiterium i wieżą na osi wtopioną w korpus. Stoi na miejscu starszej budowli średniowiecznej.
  • Kościół ewangelicki z 1925 r., modernistyczny. Wzniesiony na miejscu starszego kościoła tolerancyjnego z 1784 r. Murowany, trójnawowy z transeptem i poligonalnie zamkniętym prezbiterium, z kwadratową wieżą na osi, nakrytą wysokim dachem wieżowym.
  • Pręgierz murowany w formie okrągłego słupa, z XVII w.;
  • Budynek fary ewangelickiej z 1784 r., późnobarokowy, murowany na rzucie prostokąta, jednokondygnacyjny, trzytraktowy.
Ogólny widok miejscowości
Ogólny widok miejscowości

Przypisy

  1. ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí (słow.). Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-26].
  2. ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce [om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter)] (słow.). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31].
  3. ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika (słow.). 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31].
  4. ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne) (słow.). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31].
  5. ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce (słow.). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31].
  6. ↑ URZĘDOWY WYKAZ POLSKICH NAZW GEOGRAFICZNYCH ŚWIATA (pol.). Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2017-09-01].
  7. ↑ Turystyczna i satelitarna mapa Słowacji. [dostęp 2014-04-01].
  8. ↑ Liptovský Trnovec - História (słow.). W: E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-26].
Miejscowości powiatu Liptowski Mikułasz (okres Liptovský Mikuláš)
Miasta
Wsie

Powiat Liptowski Mikułasz

Media użyte na tej stronie