Lipusz

Artykuł

54°5′51″N 17°47′4″E

- błąd

38 m

WD

54°5'44"N, 17°46'50"E

- błąd

38 m

Odległość

352 m

Lipusz
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Michała Archanioła w Lipuszu
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kościerski

Gmina

Lipusz

Sołectwo

Lipusz

Wysokość

150 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

2611[1]

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

83-424[2]

Tablice rejestracyjne

GKS

SIMC

0166120

Położenie na mapie gminy Lipusz
Mapa konturowa gminy Lipusz, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie powiatu kościerskiego
Mapa konturowa powiatu kościerskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Ziemia54°05′51″N 17°47′04″E/54,097500 17,784444
Strona internetowa

Lipusz (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Lëpùsz; niem. Lippusch[3]) – wieś kaszubska o charakterze małomiasteczkowym położona w północnej Polsce w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim, w gminie Lipusz nad rzeką Wdą.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipusz. W latach 1975–1998 należała do ówczesnego województwa gdańskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Lipusz.

Lipusz posiada kilka połączeń kolejowych z Kościerzyną i Chojnicami poprzez Brusy. Pasażerski ruch kolejowy na linii do Bytowa jest zawieszony[4].

W dawnym kościele ewangelickim wybudowanym w 1865 roku od 2002 roku znajduje się Muzeum Gospodarstwa Wiejskiego, prezentujące ok. 320 eksponatów (wóz strażacki z 1913 roku, kierzonki, kopanka, kamienie do śrutownika itp.). Na Wdzie znajduje się młyn wodny pochodzący z początku XIX wieku.

Na północ od Lipusza znajduje się jezioro Lubiszewskie.

Miejscowość znajduje się na turystycznym szlak turystyczny zielony Szlaku Kamiennych Kręgów i na szlaku kajakowym rzeki Wdy.

W 2017 roku lasy otaczające wieś zostały silnie zniszczone w wyniku przechodzącej tędy fali nawałnic (zniszczeniu uległo 4200 ha lasów zarządzanych przez Nadleśnictwo Lipusz). W 2018 roku w ramach restytucji lasu i w związku z obchodami 100-lecia niepodległości Polski postanowiono o zasadzeniu przez harcerzy i wolontariuszy (razem ok. 3 tys. osób) na powierzchni ponad 10 ha nowych drzew w taki sposób, aby utworzyły one wizerunek godła państwowego, widoczny z okien przelatujących samolotów[5][6]. Ponadto leśnicy pozostawili na obszarze 2 ha połamane drzewa, aby przypominały o tym, jak wyglądały okoliczne lasy po nawałnicy.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[7] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, 1866-7, nr rej.: 968 z 26.08.1986
  • kaplica grobowa rodziny Żelewskich, 1880, nr rej.: j.w.
  • cmentarz grzebalny przy kościele, XIX w., nr rej.: j.w.
  • kościół ewangelicki, 1865, nr rej.: 957 z 14.03.1986
  • cmentarz rzymskokatolicki, 1922-23, nr rej.: 969 z 26.08.1986.

Inne[8]:

  • drewniany młyn na Wdzie
  • kamienica Banku Ludowego z 1904
  • neogotyckie zabudowania nadleśnictwa

Drogi przechodzące przez Lipusz

Zobacz też

Młyn wodny

Przypisy

  1. Lipusz w serwisie Polska w liczbach
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 666 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. F. Lorentz Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
  4. Andrzej Gurba: Do miasta po latach wróciły pociągi. 22 XI 2007. [dostęp 2009-06-13]. (pol.).
  5. Godło państwowe z kilkuset drzew. Nietypowa akcja harcerzy na stulecie odzyskania niepodległości
  6. Leśnicy musieli zamknąć las zniszczony w nawałnicy. Bo stał się turystyczną atrakcją
  7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 49 [dostęp 2018-12-29].
  8. Jarosław Ellwart „Powiat kościerski, mapa turystyczna” Wydawnictwo Region Gdynia 2012 ISBN 978-83-7591-281-4

Bibliografia

  • Monografia Lipusz-Dziemiany. Józef Borzyszkowski (red.). Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 1994.
  • Jarosław Ellwart: Lipusz i okolice. Gdynia: Wydawnictwo „Region”, 1994.
  • Marian Lemańczyk: Lipusz: Przeszłość wsi w pamięci jej mieszkańców. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 1989.
  • Aleksander Majkowski: Życie i przygody Remusa. Lech bądkowski (tłum.). Gdańsk: Oficyna Czec, 1997.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
Saint Michael church in Lipusz.jpg
Autor: Reptar, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lipusz, kościół p.w. św. Michała Archanioła (zabytek nr rejestr. 968)
Lipusz (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Lipusz, Polska
Powiat kościerski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu kościerskiego, Polska