Lipusz (stacja kolejowa)

Lipusz
Ilustracja
Budynek dworca
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Lipusz

Data otwarcia

15 lipca 1900

Poprzednie nazwy

Lippusch (Bahnhof)

Dane techniczne
Liczba peronów

2

Liczba krawędzi
peronowych

3

Kasy

N

Linie kolejowe
Położenie na mapie gminy Lipusz
Mapa konturowa gminy Lipusz, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie powiatu kościerskiego
Mapa konturowa powiatu kościerskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Ziemia54°05′49″N 17°46′48″E/54,096944 17,780000
Portal Transport szynowy

Lipuszstacja kolejowa[1] w Lipuszu, w województwie pomorskim, w Polsce. Obiekt był dawniej lokalnym węzłem kolejowym; od lat 90. XX wieku pełni rolę mijanki w ruchu pasażerskim.

W roku 2017 stacja obsługiwała 20–49 pasażerów na dobę[2].

Położenie

Stacja Lipusz znajduje się około 300 m od centrum Lipusza, na południowym krańcu miejscowości. Na jej terenie znajdują się 4 przejazdy kolejowo-drogowe[3].

Historia

1900–1945

Uroczyste oddanie stacji w Lipuszu nastąpiło 15 lipca 1900. Początkowo do stacji docierała tylko linia z Kościerzyny. Lipusz od początku był projektowany i budowany jako lokalny węzeł kolejowy, w którym krzyżowały się linie łączące trzy miasta powiatowe: Kościerzynę, Chojnice i Bytów. Dodatkowo w Lipuszu miała stacjonować drużyna manewrowa, która łączyła i dzieliła pociągi relacji łączonych. W 1901 otwarto linię do Bytowa, natomiast w dniu 1 lipca 1902 – po oddaniu linii do Chojnic – Lipusz stał się węzłem kolejowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 linia Lipusz – Bytów (jej fragment obejmuje obecnie (2020) linia Bytów – Korzybie) została przecięta granicą polsko-niemiecką tuż przed stacją Róg. Lipusz znajdował się wówczas po stronie polskiej. W czerwcu 1920[4] linia została zdemontowana do granicy polsko-niemieckiej, a stacja przestała spełniać funkcję węzła. W 1939, już po rozpoczęciu wojny, Niemcy odbudowały brakujący fragment linii[3].

1945–1990

Po II wojnie światowej linia Lipusz – Korzybie w całości znalazła się po stronie polskiej. W okresie Polski powojennej Lipusz był węzłem kolejowym obsługującym lokalne pociągi osobowe oraz towarowe[3]. W latach 60. XX w. składano i demontowano tu pociągi kursujące na trasie Kościerzyna – Bytów/Chojnice[5].

Po 1990

W rozkładzie jazdy na lata 1990–1992 przez Lipusz przejeżdżało 6 par pociągów Kościerzyna – Chojnice (w tym jedna para w relacji wydłużonej aż do Gdyni Głównej), para pociągów Lipusz – Kościerzyna i Lipusz – Chojnice oraz 4 pary pociągów Lipusz – Bytów. W następnym rozkładzie 1992/93 zmniejszono o 1 liczbę par pociągów Kościerzyna – Chojnice, jednakże przedłużono jeszcze jedną do Gdyni; liczba pociągów do Bytowa nie zmieniła się, ale był to ostatni rozkład, w którym występowały pociągi na tej trasie. W 1993 w czasie fali likwidacji lokalnych linii kolejowych zlikwidowano połączenie Bytów – Kościerzyna; od tej pory przy tabeli 381 b występowała notatka Ruch pociągów wstrzymany do odwołania, która utrzymywała się aż do rozkładu jazdy pociągów z lat 1996/97, a przez Lipusz przejeżdżają jedynie pociągi relacji Kościerzyna – Chojnice. Ze względu na bardzo zły stan torowiska planowano również fizyczną likwidację linii do Bytowa, jednak po interwencji władz samorządowych gminy Bytów i przekazaniu linii w użytkowanie spółce Pol-Miedź Trans z Lubina utrzymano ruch towarowy[3].

Linie kolejowe

Węzeł w Lipuszu

Lipusz był węzłem kolejowym, w którym krzyżowały się linie numer 211 (ChojniceKościerzyna) oraz 212 (dawniej Lipusz – Korzybie, a od 2007 roku Bytów – Korzybie). Odcinek do Korzybia jest całkowicie wyłączony z ruchu pasażerskiego. W ruchu towarowym eksploatuje się jedynie odcinek do Bytowa; dalej trasa jest nieprzejezdna[6]. Wszystkie linie są niezelektryfikowane, normalnotorowe oraz jednotorowe.

Maksymalne dozwolone prędkości na szlakach w okolicy Lipusza[7]:

Pociągi osobowe (również szynobusy)Pociągi towarowe
Linia 21180 km/h80 km/h
Linia 2120 km/h[8]20 km/h

Infrastruktura

Budynek dworca

Dworzec z magazynem

W budynku dworca znajduje się poczekalnia, nieczynna kasa oraz prywatne mieszkanie. Dworzec zbudowany jest z czerwonej cegły. Część główna jest piętrowa, nieotynkowana i pokryta dachówką. Przylega do niej parterowa część boczna oraz mała, otynkowana przybudówka. Dach jest wielospadowy (czterospadowy w części głównej i dwuspadowy w części bocznej), natomiast przylegający do budynku magazyn pokryty dachem pulpitowym)[4]. Budynek został wzniesiony w stylu odchodzącym od stylu ryglowego, choć takie cechy jeszcze można odnaleźć w przylegającym do budynku magazynie. Typ zabudowy spotykany w Prusach na początku XX wieku.

Perony

Perony – widok od strony dworca

Na stacji znajdują się dwa perony: jeden jedno- i drugi dwukrawędziowy, oba z dojściem w poziomie szyn. Perony pokryte są płytami chodnikowymi i są niezadaszone. Znajdują się tam semafory kształtowe, nieużywana obecnie wieża wodna[4], dwustanowiskowa szopa używana przez Pol-Miedź Trans[3] oraz dwie nastawnie – Lp i Lp1.

Parowozownia

Na terenie stacji znajdowała się trzystanowiskowa hala dla parowozów, przebudowana następnie na dwustanowiskową. Można przyjąć, że podlegała pobliskiej parowozowni w Kościerzynie[9].

Łącznica

W północnej części stacji, między rozjazdem R31 a R32, znajduje się łącznica o długości 674 m, umożliwiająca przejazd między liniami: 211 i 212 (brak konieczności zmiany czoła pociągu na stacji Lipusz). Obecnie jest nieczynna i zarośnięta[10].

Warsztat naprawy wagonów

W latach około 1980-1990 w Lipuszu mieściła się placówka napraw wagonów Oddziału Zamiejscowego Rewizji i Napraw Wagonów w Kościerzynie Wagonowni Gdynia, zajmująca się naprawą wagonów towarowych.

Ruch pociągów

Pociągi osobowe

Przez stację w Lipuszu przejeżdżają dwie pary pociągów regio relacji Chojnice – Kościerzyna i Kościerzyna – Chojnice[11]. Najczęściej są nimi autobusy szynowe. Od 2016 roku część pociągów obsługiwana jest autobusową komunikacją zastępczą[12][13]. Od 2016 roku uruchamiane są przez SKPL Cargo sezonowe 3 pary pociągów z Lipusza do stacji Bytów[14].

Pociągi towarowe

Przez Lipusz przejeżdżają zazwyczaj pociągi towarowe relacji Kościerzyna – Bytów spółki SKPL Cargo z Kalisza oraz pociągi innych przewoźników, m.in. PKP Cargo[4]. Z powodu bardzo złego stanu technicznego łącznicy nr 738, a przy tym ręcznej obsługi zwrotnic, pociągi najczęściej zmieniają tu czoło. W Lipuszu stacjonowały manewrowe lokomotywy spalinowe serii SM42 będące własnością Pol-Miedź Trans[3], a od 2015 roku tabor SKPL Cargo[15].

Przypisy

  1. Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych (pol.). plk-sa.pl, 2019-12-15. [dostęp 2020-10-13].
  2. Największe i najmniejsze stacje w Polsce. W: utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
  3. a b c d e f Paweł Korcz. Lipusz. „Świat kolei”. 4/2008, s. 43. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  4. a b c d Lipusz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl[niewiarygodne źródło?]
  5. Rozkład jazdy pociągów PKP 1966/1967. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe, 1966, s. 705, 706.
  6. Stan na 2009.
  7. Jarosław Woźny i Marek Potocki (red.): Linia Chojnice – Kościerzyna w: Ogólnopolska Baza Kolejowa (pol.). [dostęp 2008-12-25].[niewiarygodne źródło?]
  8. Pociągi osobowe mogą jeździć tylko w wyjątkowych sytuacjach z pilotem, który podaje prędkość maszyniście.
  9. Niestety zestawienie jednostek kolejowych z okresu lat 1939–1945 nie wymienia parowozowni w Lipuszu jako samodzielnej.
  10. Linia Lipusz R32 – Lipusz R31 (738), bazakolejowa.pl [dostęp 2021-03-18] (pol.).[niewiarygodne źródło?]
  11. Zmiana rozkładu jazdy pociągów od dnia 11 czerwca 2017 r. w województwie pomorskim, polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  12. Komunikacja uzupełniająca, polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  13. Informacje i utrudnienia | POLREGIO | Przewozy Regionalne, polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  14. SKPL // SHORTLINES.PL // z pasji do kolei, shortlines.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  15. Grupa SKPL // shortlines.pl – pierwszy polski operator kolejowych końcówek logistycznych, skpl.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
Lipusz
Linia 211 ChojniceKościerzyna (52,612 km)
BSicon KBHFl.svgBSicon STRq.svgBSicon STRq.svg
Lipuska Huta
odległość: 3,423 km
BSicon BHFq.svg
odległość: 6,908 km
Linia 212 Lipusz – Korzybie (0,000 km)
BSicon KBHFl.svg
BSicon STRq.svgBSicon STRq.svgBSicon KBHFr.svgRóg
odległość: 7,440 km

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
BSicon KBHFl.svg
head station, track to the left
BSicon KBHFaq.svg
head station, track to the left
BSicon STRq.svg
Straight line aqross (according to naming convention, name + modifier)
BSicon BHFq.svg
station at track aqross
BSicon KBHFr.svg
head station, track to the right
BSicon KBHFeq.svg
head station, track to the right
PKP stacja kolejowa Lipusz 02.jpg
Autor: Leinad, Licencja: CC BY 3.0
Stacja kolejowa Lipusz (woj. pomorskie)
Lipusz.PNG
Autor: Yusek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Węzeł w Lipuszu
PKP stacja kolejowa Lipusz 03.jpg
Autor: Leinad, Licencja: CC BY 3.0
Stacja kolejowa Lipusz (woj. pomorskie)
PKP stacja kolejowa Lipusz 01.jpg
Autor: Leinad, Licencja: CC BY 3.0
Stacja kolejowa Lipusz (woj. pomorskie)
Lipusz (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Lipusz, Polska
Powiat kościerski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu kościerskiego, Polska