Lipusz (stacja kolejowa)

Lipusz
Ilustracja
Budynek dworca
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Lipusz

Data otwarcia

15 lipca 1900

Poprzednie nazwy

Lippusch (Bahnhof)

Dane techniczne
Liczba peronów

2

Liczba krawędzi
peronowych

3

Kasy

N

Linie kolejowe
Położenie na mapie gminy Lipusz
Mapa konturowa gminy Lipusz, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie powiatu kościerskiego
Mapa konturowa powiatu kościerskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Ziemia54°05′49″N 17°46′48″E/54,096944 17,780000
Portal Transport szynowy

Lipuszstacja kolejowa[1] w Lipuszu, w województwie pomorskim, w Polsce. Obiekt był dawniej lokalnym węzłem kolejowym; od lat 90. XX wieku pełni rolę mijanki w ruchu pasażerskim.

W roku 2017 stacja obsługiwała 20–49 pasażerów na dobę[2].

Położenie

Stacja Lipusz znajduje się około 300 m od centrum Lipusza, na południowym krańcu miejscowości. Na jej terenie znajdują się 4 przejazdy kolejowo-drogowe[3].

Historia

1900–1945

Uroczyste oddanie stacji w Lipuszu nastąpiło 15 lipca 1900. Początkowo do stacji docierała tylko linia z Kościerzyny. Lipusz od początku był projektowany i budowany jako lokalny węzeł kolejowy, w którym krzyżowały się linie łączące trzy miasta powiatowe: Kościerzynę, Chojnice i Bytów. Dodatkowo w Lipuszu miała stacjonować drużyna manewrowa, która łączyła i dzieliła pociągi relacji łączonych. W 1901 otwarto linię do Bytowa, natomiast w dniu 1 lipca 1902 – po oddaniu linii do Chojnic – Lipusz stał się węzłem kolejowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 linia Lipusz – Bytów (jej fragment obejmuje obecnie (2020) linia Bytów – Korzybie) została przecięta granicą polsko-niemiecką tuż przed stacją Róg. Lipusz znajdował się wówczas po stronie polskiej. W czerwcu 1920[4] linia została zdemontowana do granicy polsko-niemieckiej, a stacja przestała spełniać funkcję węzła. W 1939, już po rozpoczęciu wojny, Niemcy odbudowały brakujący fragment linii[3].

1945–1990

Po II wojnie światowej linia Lipusz – Korzybie w całości znalazła się po stronie polskiej. W okresie Polski powojennej Lipusz był węzłem kolejowym obsługującym lokalne pociągi osobowe oraz towarowe[3]. W latach 60. XX w. składano i demontowano tu pociągi kursujące na trasie Kościerzyna – Bytów/Chojnice[5].

Po 1990

W rozkładzie jazdy na lata 1990–1992 przez Lipusz przejeżdżało 6 par pociągów Kościerzyna – Chojnice (w tym jedna para w relacji wydłużonej aż do Gdyni Głównej), para pociągów Lipusz – Kościerzyna i Lipusz – Chojnice oraz 4 pary pociągów Lipusz – Bytów. W następnym rozkładzie 1992/93 zmniejszono o 1 liczbę par pociągów Kościerzyna – Chojnice, jednakże przedłużono jeszcze jedną do Gdyni; liczba pociągów do Bytowa nie zmieniła się, ale był to ostatni rozkład, w którym występowały pociągi na tej trasie. W 1993 w czasie fali likwidacji lokalnych linii kolejowych zlikwidowano połączenie Bytów – Kościerzyna; od tej pory przy tabeli 381 b występowała notatka Ruch pociągów wstrzymany do odwołania, która utrzymywała się aż do rozkładu jazdy pociągów z lat 1996/97, a przez Lipusz przejeżdżają jedynie pociągi relacji Kościerzyna – Chojnice. Ze względu na bardzo zły stan torowiska planowano również fizyczną likwidację linii do Bytowa, jednak po interwencji władz samorządowych gminy Bytów i przekazaniu linii w użytkowanie spółce Pol-Miedź Trans z Lubina utrzymano ruch towarowy[3].

Linie kolejowe

Węzeł w Lipuszu

Lipusz był węzłem kolejowym, w którym krzyżowały się linie numer 211 (ChojniceKościerzyna) oraz 212 (dawniej Lipusz – Korzybie, a od 2007 roku Bytów – Korzybie). Odcinek do Korzybia jest całkowicie wyłączony z ruchu pasażerskiego. W ruchu towarowym eksploatuje się jedynie odcinek do Bytowa; dalej trasa jest nieprzejezdna[6]. Wszystkie linie są niezelektryfikowane, normalnotorowe oraz jednotorowe.

Maksymalne dozwolone prędkości na szlakach w okolicy Lipusza[7]:

Pociągi osobowe (również szynobusy)Pociągi towarowe
Linia 21180 km/h80 km/h
Linia 2120 km/h[8]20 km/h

Infrastruktura

Budynek dworca

Dworzec z magazynem

W budynku dworca znajduje się poczekalnia, nieczynna kasa oraz prywatne mieszkanie. Dworzec zbudowany jest z czerwonej cegły. Część główna jest piętrowa, nieotynkowana i pokryta dachówką. Przylega do niej parterowa część boczna oraz mała, otynkowana przybudówka. Dach jest wielospadowy (czterospadowy w części głównej i dwuspadowy w części bocznej), natomiast przylegający do budynku magazyn pokryty dachem pulpitowym)[4]. Budynek został wzniesiony w stylu odchodzącym od stylu ryglowego, choć takie cechy jeszcze można odnaleźć w przylegającym do budynku magazynie. Typ zabudowy spotykany w Prusach na początku XX wieku.

Perony

Perony – widok od strony dworca

Na stacji znajdują się dwa perony: jeden jedno- i drugi dwukrawędziowy, oba z dojściem w poziomie szyn. Perony pokryte są płytami chodnikowymi i są niezadaszone. Znajdują się tam semafory kształtowe, nieużywana obecnie wieża wodna[4], dwustanowiskowa szopa używana przez Pol-Miedź Trans[3] oraz dwie nastawnie – Lp i Lp1.

Parowozownia

Na terenie stacji znajdowała się trzystanowiskowa hala dla parowozów, przebudowana następnie na dwustanowiskową. Można przyjąć, że podlegała pobliskiej parowozowni w Kościerzynie[9].

Łącznica

W północnej części stacji, między rozjazdem R31 a R32, znajduje się łącznica o długości 674 m, umożliwiająca przejazd między liniami: 211 i 212 (brak konieczności zmiany czoła pociągu na stacji Lipusz). Obecnie jest nieczynna i zarośnięta[10].

Warsztat naprawy wagonów

W latach około 1980-1990 w Lipuszu mieściła się placówka napraw wagonów Oddziału Zamiejscowego Rewizji i Napraw Wagonów w Kościerzynie Wagonowni Gdynia, zajmująca się naprawą wagonów towarowych.

Ruch pociągów

Pociągi osobowe

Przez stację w Lipuszu przejeżdżają dwie pary pociągów regio relacji Chojnice – Kościerzyna i Kościerzyna – Chojnice[11]. Najczęściej są nimi autobusy szynowe. Od 2016 roku część pociągów obsługiwana jest autobusową komunikacją zastępczą[12][13]. Od 2016 roku uruchamiane są przez SKPL Cargo sezonowe 3 pary pociągów z Lipusza do stacji Bytów[14].

Pociągi towarowe

Przez Lipusz przejeżdżają zazwyczaj pociągi towarowe relacji Kościerzyna – Bytów spółki SKPL Cargo z Kalisza oraz pociągi innych przewoźników, m.in. PKP Cargo[4]. Z powodu bardzo złego stanu technicznego łącznicy nr 738, a przy tym ręcznej obsługi zwrotnic, pociągi najczęściej zmieniają tu czoło. W Lipuszu stacjonowały manewrowe lokomotywy spalinowe serii SM42 będące własnością Pol-Miedź Trans[3], a od 2015 roku tabor SKPL Cargo[15].

Przypisy

  1. Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych (pol.). plk-sa.pl, 2019-12-15. [dostęp 2020-10-13].
  2. Największe i najmniejsze stacje w Polsce. W: utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
  3. a b c d e f Paweł Korcz. Lipusz. „Świat kolei”. 4/2008, s. 43. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  4. a b c d Lipusz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl[niewiarygodne źródło?]
  5. Rozkład jazdy pociągów PKP 1966/1967. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe, 1966, s. 705, 706.
  6. Stan na 2009.
  7. Jarosław Woźny i Marek Potocki (red.): Linia Chojnice – Kościerzyna w: Ogólnopolska Baza Kolejowa (pol.). [dostęp 2008-12-25].[niewiarygodne źródło?]
  8. Pociągi osobowe mogą jeździć tylko w wyjątkowych sytuacjach z pilotem, który podaje prędkość maszyniście.
  9. Niestety zestawienie jednostek kolejowych z okresu lat 1939–1945 nie wymienia parowozowni w Lipuszu jako samodzielnej.
  10. Linia Lipusz R32 – Lipusz R31 (738), bazakolejowa.pl [dostęp 2021-03-18] (pol.).[niewiarygodne źródło?]
  11. Zmiana rozkładu jazdy pociągów od dnia 11 czerwca 2017 r. w województwie pomorskim, polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  12. Komunikacja uzupełniająca, polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  13. Informacje i utrudnienia | POLREGIO | Przewozy Regionalne, polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  14. SKPL // SHORTLINES.PL // z pasji do kolei, shortlines.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  15. Grupa SKPL // shortlines.pl – pierwszy polski operator kolejowych końcówek logistycznych, skpl.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
Lipusz
Linia 211 ChojniceKościerzyna (52,612 km)
BSicon KBHFl.svgBSicon STRq.svgBSicon STRq.svg
Lipuska Huta
odległość: 3,423 km
BSicon BHFq.svg
odległość: 6,908 km
Linia 212 Lipusz – Korzybie (0,000 km)
BSicon KBHFl.svg
BSicon STRq.svgBSicon STRq.svgBSicon KBHFr.svgRóg
odległość: 7,440 km

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Powiat kościerski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu kościerskiego, Polska
BSicon KBHFl.svg
head station, track to the left
BSicon STRq.svg
Straight line aqross (according to naming convention, name + modifier)
BSicon BHFq.svg
station at track aqross
BSicon KBHFr.svg
head station, track to the right
BSicon KBHFeq.svg
head station, track to the right
BSicon KBHFaq.svg
head station, track to the left
PKP stacja kolejowa Lipusz 02.jpg
Autor: Leinad, Licencja: CC BY 3.0
Stacja kolejowa Lipusz (woj. pomorskie)
Lipusz.PNG
Autor: Yusek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Węzeł w Lipuszu
PKP stacja kolejowa Lipusz 03.jpg
Autor: Leinad, Licencja: CC BY 3.0
Stacja kolejowa Lipusz (woj. pomorskie)
PKP stacja kolejowa Lipusz 01.jpg
Autor: Leinad, Licencja: CC BY 3.0
Stacja kolejowa Lipusz (woj. pomorskie)
Lipusz (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Lipusz, Polska