Lisów (województwo śląskie)

Artykuł

50°43′53″N 18°47′47″E

- błąd

39 m

WD

50°43'N, 18°47'E, 50°43'47.57"N, 18°47'56.11"E

- błąd

2318 m

Odległość

1983 m

Lisów
wieś
Ilustracja
Staw na rzece Liswarcie w Lisowie
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

lubliniecki

Gmina

Herby

Liczba ludności (2021)

1929

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

42-714[1]

Tablice rejestracyjne

SLU

SIMC

0132374

Położenie na mapie gminy Herby
Mapa konturowa gminy Herby, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lisów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Lisów”
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego
Mapa konturowa powiatu lublinieckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Lisów”
Ziemia50°43′53″N 18°47′47″E/50,731389 18,796389

Lisów (niem. Lissau[2]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, w gminie Herby. Do 1954 roku była siedzibą gminy Lisów.

Administracja

W latach 1945–1954 siedziba gminy Lisów. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lisów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1292 roku pod nazwą Lessovie Polonicalis[3]. W 1326 roku pod nazwą Lesnow. Wieś należała do diecezji krakowskiej, a parafii Lubecko[4]. Miejscowość związana z hutnictwem starośląskim nad rzeką. Związek Lisowa z hutnictwem trwał aż do XIX wieku[5]. W 1618 roku Piotr Bujakowski wzniósł w Lisowie drewniany kościółek pod wezwaniem św. Laurentiusa.

W 1803 roku została wybudowana szkoła w Lisowie, ale jej stan techniczny nie był zbyt dobry. Około 200 dzieci uczęszczało na zajęcia. Były to dzieci z Lisowa, Chwostka i Koloni Lisowskiej. W tym czasie na wsi zamieszkiwało 17 rolników i 20 ogrodników[6]. Za czasów Silviusa von Aulock powstało wiele zakładów: młyn, huty szkła, cegielnia, gorzelnie, tartak, trzy piece do wytopu rudy w Lisowie. We wsi znajdowały się dwa młyny wodne, a pośród zwierząt domowych w Lisowie było 30 koni, 126 krów, 54 sztuk młodego bydła, 55 świń i 15 owiec. W 1865 roku ludzie uprawiali głównie zboże i kartofle. Część mieszkańców pracowała w hutach i kopalniach. W Kolonii Lisów było 14 owiec, 54 krów, 23 sztuk młodego bydła i jeden koń[7]. W 1818 roku musiał istnieć już we wsi Urząd Celny, ponieważ kasjerem był niejaki Niemiec Jonas. Tutejsze przejście graniczne umożliwiało handlowanie. Umowa z 1844 roku między Prusami a Rosją, określało przejście Lisów-Herby jako jedyne na Górnym Śląsku, przez które transportowano w obydwie strony uciekinierów, dezerterów i żebraków zbiegłych z terenów rosyjskich. W latach 1891–1892 rozpoczęto budowę kolei żelaznej. W 1892 roku powstaje w Lisowie dworzec[8].

W 1910 roku w miejscowości mieszkało 631 osób, z czego 519 mówiło językiem polskim, 8 polskim i niemieckim, a 104 niemieckim. W miejscowości działało od 1919 roku gniazdo śląskiej dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a od 1920 Kółko Rolnicze oraz komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska[9]. W miejscowości miały miejsce walki w czasie Powstań śląskich. W czasie plebiscytu w Lisowie wygrała opcja za pozostaniem w granicach państwa niemieckiego. Na Niemcy oddano 169 głosów, natomiast za Polską 124.[10] Dnia 15 października 1965 roku powstała nowa szkoła tzw. Tysiąclatka[11].

Na terenie wsi działa koło Mniejszości Niemieckiej DFK Lisów (Lissau)[1][12]- Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców w Lisowie[13].

Geografia

Wieś położona nad rzeką Liswartą przy trasie z Lublińca do Częstochowy; niegdyś posiadała prawa gminne. Miejscowość znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą. Leży w obrębie Górnego Śląska, na terenie historycznej ziemi lublinieckiej.

Na terenie miejscowości znajduje się oddany do użytku w 1999 roku kościół pod wezwaniem NMP Matki Kościoła. Parafia została erygowana w roku 1982 przy znajdującej się w Lisowie kaplicy. W kościele w ostatnich latach przeprowadzono prace wykończeniowe, został zmieniony wystrój, który podkreślił nowoczesny styl kościoła. Będąc w kościele szczególną uwagę należy zwrócić na złote tabernakulum przypominające swoim wyglądem „krzew gorejący”. Na terenie wioski znajduje się także zespół pałacowy z XIX wieku. W 2008 otwarto we wsi nowy cmentarz; dotąd cmentarzem dla tej wsi był położony w sąsiednich Kochanowicach.

W części centralnej miejscowości znajduje się staw na rzece Liswarcie. Przy granicy z sąsiednią miejscowością Chwostek znajduje się stacja kolejowa Lisów, skąd odchodzą pociągi w kierunku Herby StareCzęstochowa oraz w kierunku Lublińca.

Sport

Piłkarski klub LKS Liswarta Lisów został założony w 1968 roku z inicjatywy Józefa Kozielskiego(1918-1993), wielkiego fana piłki nożnej, który w klubie spełniał wszystkie funkcje, od prezesowania, na trenowaniu zawodników kończąc. Największym sukcesem Liswarty Lisów był awans w 2009 do grupy częstochowskiej ligi okręgowej. Jednak po sezonie spędzonym w wyższej klasie rozgrywkowej klub z Lisowa spadł do A klasy lublinieckiej. Współcześnie klub występuje w Częstochowskiej lidze okręgowej. Obecnym trenerem LKS Liswarta Lisów jest Artur Zakaszewski, który jednocześnie pełni funkcję prezesa.

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 668 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Lublinitz (Loben), www.verwaltungsgeschichte.de:80 [dostęp 2018-07-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-14].
  3. Praska E., Lisów- moja mała Ojczyzna, Częstochowa 2001.
  4. Neuling H., Schlesiens Kirchorte und ihre kirlichen Stiftungen bis zum Ausgange des Mittelalters, Breslau 1902.
  5. Janik M. i T., Lubliniec i okolice przewodnik krajoznawczy, s. 68.
  6. J.A.V. Weigel: Geographische naturhistorische und technologische Beschreibung des fouverainen herzogthums Schlesien. Berlin: 1804, s. 166.
  7. Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien. Breslau: 1865, s. 438.
  8. Tyrol J., Nad Liswartą i Potokiem Jeżowskim. Dzieje miejsc i ludzi., Ciasna 2002, s. 13–15.
  9. „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 276, hasło „Lisów”.
  10. Abstimmung.
  11. Ewa Praska: Lisów- moja mała Ojczyzna. Częstochowa: 2001, s. 38.
  12. Mniejszość Niemiecka w Polsce – DFK Lisów, www.vdg.pl [dostęp 2016-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-09].
  13. HERBY.PL – Oficjalny serwis Gminy Herby, www.herby.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Lubliniec County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubliniec County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.87 N
  • S: 50.48 N
  • W: 18.45 E
  • E: 19.13 E
Staw Lisów.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC-BY-SA-3.0
staw hodowlany w Lisowie, powiat lubliniecki
Herby (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Lisów kościół 5637.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC-BY-SA-3.0
kościół pod wezwaniem NMP Matki Kościoła w Lisowie, powiat lubliniecki
Kapliczka Lisów 779.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC-BY-SA-3.0
kapliczka w Lisowie, powiat lubliniecki
Stacja kolejowa Lisów 7547.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC-BY-SA-3.0
budynek stacji kolejowej w Lisowie, powiat lubliniecki