Lis-Kula (pociąg pancerny)

Pociąg pancerny
„Podpułkownik Lis-Kula”
Ilustracja
odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1918

Rozformowanie

1921

Nazwa wyróżniająca

„Podpułkownik Lis-Kula” / eks - „Pepetrójka”

Działania zbrojne
wojna polsko-ukraińska
bitwa o Lwów (1918–1919)
wojna polsko-bolszewicka
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

wojska lądowe

Rodzaj wojsk

bronie pancerne

Pociąg Pancerny „Podpułkownik Lis-Kula” eks-„Pepetrójka” (P. P. 3) – pociąg pancerny Wojska Polskiego.

Historia

Pociąg pancerny Lis-Kula we Lwowie 1919
D-ca pociągu pancernego „Ppłk. Lis-Kula“ kpt. Felicjan Madeyski i d-ca art. pociągu por. Zdzisław Stypal pod Mińskiem w czerwcu 1920[1]

Pociąg zbudowany został 26 listopada 1918 w Głównych Warsztatach Kolejowych we Lwowie i nazwany „Lwowianin”, lecz nazwa ta nie przyjęła się. Po kilku dniach załoga pociągu ochrzciła go mianem „Pepetrójka”, od numeru - Pociąg Pancerny Nr 3 (P.P. 3). 5 kwietnia 1919 minister spraw wojskowych dla uczczenia pamięci poległego na polu chwały podpułkownika Lis-Kuli przemianował pociąg pancerny „Pepetrójka” na „Podpułkownik Lis-Kula”[2]. Załoga pociągu otrzymała ten rozkaz 30 kwietnia 1919.

Pociąg uzbrojony był w armaty i 8, a później 16 karabinów maszynowych. Wagony opancerzone zostały blachą i workami z piaskiem. Obsadę opancerzonego parowozu stanowili lwowscy kolejarze. W składzie załogi pociągu znajdował się pluton wypadowy.

W ocenie Czesława Mączyńskiego, komendanta naczelnego obrony Lwowa, „pociąg pancerny przedstawiał ostatni wyraz techniki bojowej (...) mógł znakomicie spełniać zadanie obronne i czynne-ofensywne”.

W czasie wojny z Ukraińcami załoga pociągu walczyła między innymi w obronie Lwowa. Następnie załoga toczyła boje w trakcie wojny z bolszewikami. 12 sierpnia 1921 pociąg odjechał do Krakowa, gdzie w 1 Pułku Kolejowym przeprowadzono jego likwidację.

Ppor. Artur Belohlavek skomponował pieśń pociągu zaczynającą się od wiersza: „zawsze naprzód jako czujka, jedzie nasza pepetrójka”.

Obsada personalna

  • komendant pociągu – por. Zbigniew Orzechowski
  • zastępca komendanta pociągu – por. Antoni Dawidowicz
  • komendant oddziału karabinów maszynowych – por. Felicjan Madeyski-Poraj (od 8 VIII 1919 dowódca pociągu)
  • komendant oddziału szturmowego – ppor. Maksymilian Wudkiewicz †22 II 1919 Wołczuchy[3][4][5][6]
  • dowódca oddziału szturmowego – ppor. Lasota
  • komendant oddziału piechoty – ppor. piech. Artur Bêlohlávek ps. „Zbigniew Orwicz”[a]
  • dowódca plutonu pionierów i p.o. lekarza – por. Branko de Gróo
  • dowódca plutonu telefonicznego –
  • oficer artylerii – por. Mieczysław Rudnicki
  • I oficer pociągu i dowódca artylerii – por. Władysław de Filippi[b] †20 V 1920 Królewszczyzna[9]
  • dowódca artylerii – por. Zdzisław Stypal
  • oficer prowiantowy – ppor. Marian Kempner
  • lekarz – por. lek. Leszek Jakliński
  • Zygmunt Rucker[10]

Odznaka pamiątkowa

Odznaka pamiątkowa o wymarach 38x53 mm, owalna, tłoczona w blasze miedzianej, obustronnie srebrzona, lekko wypukła. Grubość blachy 1 mm. Wewnątrz owalu u góry napis: „Pepe-trójka” a u dołu daty: „19. XI. 1918 - 30. IV. 1919”. W środku stojące na torze kolejowym – parowóz opancerzony i tender. W tle panorama Lwowa. Na parowozie napisy: „PP3” i „Lwów”. Odznaka przykręcana na śrubie[11].

Inna wersja odznaki - wykonana z szarego metalu, srebrzona, lekko oksydowana, owalna 60x45 mm. Wykonana w pracowni Ungera we Lwowie. Owal odznaki obwiedziony na brzegach podwójnym paskiem, mieści wyobrażenie pociągu pancernego na torze. W dali panorama Lwowa. Ponad nią, wzdłuż brzegu napis: „Pepetrójka”. U dołu daty: „19.XI.l918 – 30.IV.l919”[11][12].

Uwagi

  1. Artur Bêlohlávek ur. 3 grudnia 1896 roku. 21 grudnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[7]. 27 czerwca 1938 roku został odznaczony Krzyżem Niepodległości.
  2. Władysław de Filippi 25 listopada 1920 został pośmiertnie zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w Wojskach Kolejowych, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej[8].

Przypisy

  1. Madeyski 1928 ↓, s. 1283.
  2. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 42 z 15 kwietnia 1919 roku, poz. 1354.
  3. Zbigniew Orwicz. Wołczuchy. „Ziemia Przemyska”, s. 3, Nr 93 z 20 kwietnia 1919. 
  4. Zbigniew Orwicz. Wołczuchy (2). „Żołnierz Polski”, s. 4-5, Nr 26 z 25 czerwca 1919. 
  5. Lista strat 1934 ↓, s. 1008.
  6. Maksymilian Wudkiewicz. nieobecni.com.pl. [dostęp 2017-02-02].
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 22 grudnia 1920 roku, s. 1376.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 8 grudnia 1920 roku, s. 1320.
  9. Lista strat 1934 ↓, s. 185.
  10. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 2 (7), s. 90, Listopad 1964. Koło Lwowian w Londynie. 
  11. a b Żebrowski 1971 ↓, s. 107.
  12. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 324.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
F. Madeyski i Z. Stypal w pociągu pancernym ppłk Lis-Kula.png
Felicjan Madeyski, ppłk, „Wspomnienia z czynów bojowych Lwowskiego Pociągu Pancernego Nr. 3 „Pepetrójki“ (Późniejszego „Podpułkownika Lis-Kuli”)”. Dowódca pociągu pancernego „Ppłk. Lis-Kula“ kpt. Felicjan Madeyski i dowódca artylerii pociągu por. Zdzisław Stypal pod Mińskiem w czerwcu 1920 r.
Odznaka Pociąg Pancerny Pepetrójka.jpg
Odznaka Pociąg Pancerny Pepetrójka