List dedykacyjny Matyldy dla Mieszka II
List dedykacyjny Matyldy dla Mieszka II – list dedykacyjny w języku łacińskim zamieszczony na początku Kodeksu Matyldy, podarowanego przez księżną lotaryńską Matyldę Mieszkowi II w latach 20. XI wieku.
Kodeks Matyldy ofiarowany został Mieszkowi II po jego koronacji na króla w 1025 (w latach 1025–1027 lub 1025–1028)[1][2], nie ma jednak pewności, czy faktycznie dotarł do Polski[3]. Główną częścią kodeksu jest księga liturgiczna Liber officium (inaczej Ordo Romanus)[1][4]. Współcześnie kodeks znajduje się w Universitätsbibliothek Düsseldorf jako depozyt miasta Düsseldorf[4]. Celem podarunku oraz listu było pozyskanie Mieszka jako sojusznika przeciwko Konradowi II, w stosunku do którego Matylda pozostawała w opozycji[5]. Nazywanie w liście Mieszka królem oraz wychwalanie jego przymiotów jako władcy miało świadczyć, że frakcja w Cesarstwie, z którą związana była Matylda, uznawała kontrowersyjną koronację Mieszka[6].
List dedykacyjny znajduje się na początku Kodeksu Matyldy (f. 2v–3r)[4], za sekwencją Ad celebres rex cęlice, a przed krótką dedykacją Matyldy dla Mieszka II, nadpisaną nad zaginioną miniaturą, przedstawiającą wręczenie księgi przez Matyldę[2]. Faktyczny autor listu nie jest znany, aczkolwiek wysuwano hipotezę, że mógł być nim Bruno, syn Matyldy, późniejszy biskup würzburski[6].
Tekst należy do gatunku listów dedykacyjnych, ukształtowanych w epoce karolińskiej[2]. List składa się z trzech części:
- exordium – inskrypcja, wstępna laudacja, intytulacja, czyli wymienienie imienia i godności adresata, oraz życzenia pomyślności
- narratio – główna treść listu
- felicitatio – końcowa formuła życzeniowa[2]
Pochwała władcy skonstruowana jest w ten sposób, że właściwości pożądane zestawione są z rzeczywistymi (według listu) cechami Mieszka, tworząc obraz idealnego władcy[2]. Mieszko przedstawiony jest jako ostrożny sędzia, rycerz Chrystusowy, dobry kapłan, fundator świątyń, odznaczający się cnotami, jak sprawiedliwość, roztropność, męstwo, umiarkowanie, łagodność w nawracaniu na chrześcijaństwo (w przeciwieństwie do jego ojca, Bolesława Chrobrego)[2]. Z listu wynika też, że Mieszko był człowiekiem wykształconym, znał łacinę i grekę (lub przynajmniej modlił się w tych językach), używał też modlitw w języku polskim[2]. W zakończeniu listu Matylda prosi władcę o przyjęcie księgi, mającej ułatwić chrześcijańską posługę liturgiczną, prosi Boga o łaski dla władcy, jak przewaga nad wrogiem, zwycięstwa, długie życie[2].
Przypisy
- ↑ a b Michałowska 1995 ↓, s. 65.
- ↑ a b c d e f g h Michałowska 2011 ↓, s. 485.
- ↑ Michałowski 2002 ↓, s. 226.
- ↑ a b c Michałowska 2011 ↓, s. 436.
- ↑ Medieval Women's Latin Letters 2017 ↓.
- ↑ a b Michałowski 2002 ↓, s. 227.
Bibliografia
- A letter from Matilda of Swabia (1025) (ang.). Medieval Women's Latin Letters. [dostęp 2017-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-15)].
- Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 436, 485–486. ISBN 978-83-01-16675-5.
- Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 65, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 83-01-11452-5.
- Roman Michałowski. „Kodeks Matyldy : księga obrzędów z kartami dedykacyjnymi”, oprac. i edycja Brygida Kürbis z zespołem: Bogdan Bolz, Bogusław Nadolski, Danuta Zydorek, Kraków 2000 : (recenzja). „Studia Źródłoznawcze”. 40, s. 225-228, 2002.