Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Iraku

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Iraku – lista miejsc w Iraku wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972^[1] i ratyfikowanej przez Irak 5 marca 1974 roku^[2].

Obecnie (stan w 2019 roku) na liście znajduje się sześć obiektów: pięć dziedzictwa kulturowego i jeden o charakterze przyrodniczo-kulturowym, z czego trzy obiekty znajdują się również na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu^[2].

Na irackiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Irak zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się 11 obiektów (stan w roku 2019)^[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Aszur

Cytadela w Irbilu

Hatra

Samarra

Ahwar w południowym Iraku

Babilon

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Poniższa tabela przedstawia irackie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[3]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     † zagrożone

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
1130	Aszur (Kalaat Szirkat) Ashur (Qal'at Sherqat)		IrqSalah ad-Din 35°27′32″N 43°15′35″E/35,458889 43,259722	KIrqAsh (iii)(iv)	2003	Starożytne miasto Mezopotamii z 3000 p.n.e., pierwsza stolicy Asyrii, święte miasto Aszura z jego główną świątynią E-szara, zniszczone przez Babilończyków, odzyskało świetność w okresie partyjskim (I–II w. n.e.)[4] Od 2003 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu[5], wpisane na listę z uwagi na zagrożenie związane z budową tamy i częściowym zalaniem[5]. Chociaż projekt budowy tamy został zawieszony, obiekt jest zagrożony przez brak odpowiedniej ochrony[5].
1437	Cytadela w Irbilu Erbil Citadel		IrqIrbil 36°11′28″N 44°00′33″E/36,191111 44,009167	KIrqErb (iv)	2014	Twierdza na tellu nad miastem Irbil w Kurdystanie, przykład osmańskiej architektury XIX w.[6] Zachowały się tu ślady osadnictwa asyryjskiego[6].
277	Hatra Hatra		IrqNiniwa 35°35′17″N 42°43′06″E/35,588056 42,718333	KIrqHat (ii)(iii)(iv)(vi)	1985	Ufortyfikowane starożytne miasto Mezopotamii, które dwukrotnie stawiło opór Rzymianom w II w. Architektura Hatry łączy w sobie elementy sztuki hellenistycznej i rzymskiej[7]. W marcu 2015, Państwo Islamskie dokonało zniszczeń Hatry[8]. Od 2015 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu[9].
276	Starożytne miasto Samarra Samarra Archaeological City		IrqSalah ad-Din 34°20′28″N 43°49′25″E/34,341111 43,823611	KIrqSam (ii)(iii)(iv)	2007	Przez ponad sto lat stolica imperium Abbasydów, centrum architektury i sztuki muzułmańskiej – z dwoma największymi wówczas meczetami świata muzułmańskiego: Wielkim Meczetem i Spiralnym Minaretem z IX w.[10] Od 2007 roku na liście światowego dziedzictwa w zagrożeniu z uwagi na brak odpowiedniej ochrony w czasach konfliktu[11].
1481	Ahwar w południowym Iraku: ostoja bioróżnorodności i reliktowy krajobraz miast mezopotamskich The Ahwar of Southern Iraq: Refuge of Biodiversity and the Relict Landscape of the Mesopotamian Cities		IrqMajsan 31°33′44″N 47°39′28″E/31,562222 47,657778	K, PIrqAhw (iii)(v)(ix)(x)	2016	Obszary bagienne w delcie Tygrysu i Eufratu w południowym Iraku (Ahwar) – kolebka cywilizacji Mezopotamii. Znajdują się tu trzy stanowiska archeologiczne: Warka (Uruk), Tall al-Mukajjar (Ur) i Abu Szahrajn (Eridu) oraz cztery obszary mokradeł[12].
278	Babilon Babylon		IrqBabilon 32°32′31,1″N 44°25′15,0″E/32,541969 44,420833	KIrqAhw (iii)(vi)	2019	Starożytne miasto Mezopotamii, stolica Babilonii, święte miasto ze świątynią boga Marduka – E-sagila oraz zigguratem E-temenanki[13].

Obiekty na irackiej Liście Informacyjnej UNESCO

Nimrud

Niniwa

Kasr al-Uchajdir

Wasit

Grób
Ezechiela

Wadi Al-Salam

Al-Amadijja

Bagdad Rusafa

Bestansur

Nippur

Mosul

Obiekty wpisane na iracką Listę Informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na irackiej Liście Informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na irackiej Liście Informacyjnej^[2];

Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia^[3]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na Listę Informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
1463	Nimrud Nimrud		IrqNiniwa 36°21′34″N 43°09′10″E/36,359444 43,152778	KIrqAsh (i)(ii)(iii)	2000	Starożytne miasto Mezopotamii, w IX i VIII w. p.n.e. stolica imperium asyryjskiego[14].
1465	Niniwa The Ancient City of Nineveh		IrqNiniwa 36°11′28″N 44°00′33″E/36,191111 44,009167	KIrqErb (i)(ii)(iii)(iv)(v)(vi)	2000	Starożytne miasto Mezopotamii, w VIII w. p.n.e. stolica Asyrii[15].
1467	Kasr al-Uchajdir The Fortress of Al-Ukhaidar		IrqKarbala 32°26′26″N 43°36′08″E/32,440556 43,602222	KIrqHat (i)(ii)	2000	Forteca z VIII w., przykład islamskiej architektury obronnej[16].
1468	Wasit Wasit		IrqWasit 32°20′19″N 45°56′01″E/32,338611 45,933611	KIrqSam (i)(ii)(iv)	2000	Islamskie miasto z VII w., administracyjne centrum Iraku[17].
5497	Grób Ezechiela The Site of Thilkifl		IrqAn-Nadżaf 32°13′37″N 44°22′02″E/32,226944 44,367222	KIrqAhw (i)(ii)(iii)(iv)(v)(vi)	2010	Grób w Al Kifl uznawany za miejsce ostatniego spoczynku proroka Dhu'l-Kifla utożsamianego ze starotestamentowym prorokiem Ezechielem; cel pielgrzymek żydów i muzułmanów[18].
5578	Wadi Al-Salam Wadi Al-Salam Cemetery in Najaf		IrqAn-Nadżaf An-Nadżaf 32°00′18″N 44°18′54″E/32,005000 44,315000	KIrqAhw (iii)(v)(vi)	2011	Jeden z największych cmentarzy na świecie, gdzie zmarli chowani są nieprzerwanie od 1400 lat[19].
5601	Al-Amadijja Amedy city		IrqDahuk 37°05′33″N 43°29′14″E/37,092500 43,487222	K, PIrqAhw (i)(ii)(iii)(vii)(viii)	2011	Jedno z najstarszych miast świata, wzmiankowane w IX w. p.n.e.[20]
5880	Bagdad Rusafa Historical Features of the Tigris River in Baghdad Rusafa, which extends from the school Al-Mustansiriya to the Abbasid Palace		IrqBagdad 33°20′00″N 44°23′00″E/33,333333 44,383333	KIrqAhw (i)(ii)(iv)(vi)	2016	Część Bagdadu położona na wschodnim brzegu Tygrysu, gdzie m.in. znajduje się uniwersytet Al-Mustansiriya założony w 1227 roku[21].
6172	Neolityczna osada Bestansur Bestansur Neolithic settlement		IrqAs-Sulajmanijja 35°22′36″N 45°38′44″E/35,376667 45,645556	KIrqAhw (iii)(iv)	2017	Neolityczna osada Bestansur – jedna z najstarszych na świecie[22].
6173	Nippur Nippur		IrqAl-Kadisijja 32°07′22,8″N 45°14′06,0″E/32,123000 45,235000	KIrqAhw (iii)(vi)	2017	Starożytne miasto w południowej Mezopotamii, pradawna stolica religijna Sumeru i główne miejsce kultu boga Enlila (w świątyni E-kur); obecnie stanowisko archeologiczne Niffar[23].
6355	Stare miasto w Mosulu Old City of Mosul		IrqMosul 36°20′00″N 43°07′00″E/36,333333 43,116667	KIrqAhw (iii)(v)(vi)	2018	Stare miasto z zabudowaniami architektury islamskiej z okresu od XII do XIX w.[24]

Przypisy