Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Maroku

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Maroku – lista miejsc w Maroku wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972^[1] i ratyfikowanej przez Maroko 28 października 1975 roku^[2].

Obecnie (stan na czerwiec 2020 roku) na liście znajduje się dziewięć obiektów, wszystkie o charakterze dziedzictwa kulturowego^[2].

Na marokańskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Maroko zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się trzynaście obiektów (stan na czerwiec 2020 roku)^[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Medyna w Fezie

Medyna w Marrakeszu

Ksar w Ajt Bin Haddu

Meknes

Volubilis

Medyna w Tetuanie

Medyna w Essaouira

Mazagan

Rabat

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Poniższa tabela przedstawia marokańskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście^[a] wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[4]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
170	Medyna w Fezie Medina of Fez		MaFez Fez-Meknes 34°03′40,0″N 4°58′40,0″W/34,061110 -4,977780	KMa (ii)(v)	1981	Średniowieczna medyna z medresami, karawanserajami, pałacami, rezydencjami, meczetami i fontannami w dawnej stolicy Maroka Fezie[5].
331	Medyna w Marrakeszu Medina of Marrakesh		MaMarrakesz Marrakesz-Safi 31°37′53,0″N 7°59′12,0″W/31,631390 -7,986670	KMa (i)(ii)(iv)(v)	1985	Medyna ze średniowiecznymi zabytkami: meczetem Księgarzy, kasbą, murami miejskimi i monumentalnymi bramami, oraz z zabytkami czasów późniejszych, m.in.: pałacem el-Badi, medresą Alego ibn Jusufa, nekropolą Sadytów, placem Dżami al-Fana[6].
444	Ksar w Ajt Bin Haddu Ksar of Ait-Ben-Haddou		MaSus-Massa-Dara 31°02′50,0″N 7°07′49,0″W/31,047220 -7,130279	KMa (iv)(v)	1987	Ksar – ufortyfikowana osada z gliny, z domami skupionymi wewnątrz murów obronnych, tradycyjny typ zabudowy pre-saharyjskiej[7].
793	Zabytkowe miasto Meknes Historic City of Meknes		MaMeknes Fez-Meknes 33°53′00,0″N 5°33′30,0″W/33,883333 -5,558333	KMa (iv)	1996	Meknes, założone w XI w. przez Almorawidów, stolica kraju za panowania Maulaja Isma’ila (1672–1727), z wieloma XVII-wiecznymi zabytkami w stylu hiszpańsko-mauretańskim[8].
836	Stanowisko archeologiczne w Volubilis Archaeological Site of Volubilis		MaFez-Meknes 34°04′26,0″N 5°33′25,0″W/34,073890 -5,556940	KMa (ii)(iii)(iv)(vi)	1997 2007	Stanowisko archeologiczne z kompleksem ruin rzymskiego miasta z III w. p.n.e. – starożytnej stolicy Mauretanii Tingitana[9].
837	Medyna w Tetuanie (dawne Titawin) Medina of Tétouan (formerly known as Titawin)		MaTetuan Tanger-Tetuan-Al-Husajma 35°34′15,0″N 5°22′00,0″W/35,570833 -5,366670	KMa (ii)(iv)(v)	1997	Średniowieczna medyna w Tetuanie, rozbudowana w XV w. po rekonkwiście przez uchodźców z Andaluzji wygnanych przez Hiszpanów[10].
753	Medyna w Essaouira (dawny Mogador) Medina of Essaouira (formerly Mogador)		MaMarrakesz-Safi 31°30′50,8″N 9°46′13,1″W/31,514111 -9,770306	KMa (ii)(iv)	2001	XVIII-wieczna medyna w As-Suwajra – przykład północnoafrykańskiego miasta warownego wzniesionego według zasad ówczesnej europejskiej architektury wojskowej[11].
1058	Portugalskie miasto Mazagan (El Jadida) Portuguese City of Mazagan (El Jadida)		MaDukkala-Abda 33°15′24,0″N 8°30′07,0″W/33,256670 -8,501940	KMa (ii)(iv)	2004	XVI-wieczna portugalska twierdza – Mazagan – współcześnie część miasta Al-Dżadida, przykład wczesnorenesansowej architektury wojskowej m.in. z późnogotyckim kościołem Wniebowzięcia w stylu manuelińskim[12].
1401	Rabat, nowoczesna stolica i historyczne miasto Rabat, Modern Capital and Historic City: a Shared Heritage		MaRabat-Sala-Al-Kunajtira 34°01′27″N 6°49′24″W/34,024167 -6,823333	KMa (ii)(iv)	2012	Rabat – efekt twórczego połączenia arabsko-muzułmańskiej przeszłości z zachodnim modernizmem – ze średniowiecznym starym miastem z meczetem Hassana i nowym miastem wzniesionym w okresie francuskiego protektoratu z gmachami administracji, dzielnicami mieszkalnymi i handlowymi oraz ogrodem botanicznym (fr. Jardins d’Essais)[13].

Obiekty na marokańskiej Liście Informacyjnej UNESCO

Maulaj Idris

Taza

Meczet w Tinmel

Liksus

El Gour

Grotte de Taforalt

Park Narodowy Talassemtane

Obszar występowania Dracaena draco subsp. ajgal

Laguna Khenifiss

Oaza Fidżidż

Casablanca

Łańcuch oaz Tighmert

Obiekty wpisane na marokańską Listę Informacyjną UNESCO^[b]

Poniższa tabela przedstawia obiekty na marokańskiej Liście Informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polska nazwa obiektu wraz z jej oryginałem na marokańskiej Liście Informacyjnej^[2];

Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia^[4]:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na Listę Informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
450	Maulaj Idris Moulay Idriss Zerhoun		Ma Meknes-Tafilalt 34°03′20″N 5°31′20″W/34,055556 -5,522222	KMa (ii)(iv)(vi)	1995	Miasto na górze Zerhoun założone przez Idrisa I założyciela pierwszego państwa islamskiego w Maroku pod koniec VII wieku; charakteryzuje się wyszukaną architekturą islamską[14].
451	Taza i Wielki Meczet Taza et la Grande Mosquée		Ma Taza-Al-Husajma-Taunat 34°14′00″N 4°01′00″W/34,233333 -4,016667	KMa (ii)	1995	Historyczne miasto na skrzyżowaniu szlaków między wschodem a zachodem kraju z zachowanymi budowlami obronnymi i Wielkim Meczetem z okresu średniowiecza[15].
452	Meczet w Tinmel Mosquée de Tinmel		Ma Marrakesz-Safi 30°59′04,7″N 8°13′42,5″W/30,984639 -8,228472	KMa (ii)(v)	1995	Meczet w Tinmel w Atlasie Wysokim ku czci Ibn Tumarty (1080–1128), twórcy ruchu Almohadów w XII w.[16]
456	Liksus Ville de Lixus		Ma Tanger-Tetuan-Al-Husajma 35°12′03,2″N 6°05′50,1″W/35,200886 -6,097239	KMa (ii)(iii)(iv)	1995	Stanowisko archeologiczne z ruinami starożytnego miasta z pozostałościami z czasów fenickich, punickich, mauretańskich, rzymskich i islamskich[17].
458	El Gour El Gour		Ma Fez-Meknes 33°51′01″N 5°18′32″W/33,850278 -5,308889	KMa (iii)	1995	Kurhan (bazina) z ok. IV w. p.n.e. wzniesiony z ciętych kamiennych bloków ułożonych dwuwarstwowo na plania koła[18].
459	Grotte de Taforalt Grotte de Taforalt		Ma Region Wschodni 34°48′53,1″N 2°24′14,3″W/34,814750 -2,403972	KMa (v)	1995	Jaskinia, w której znaleziono szczątki ok. 100 ludzi kultury iberomauruzyjskiej z okresu ok. 20 tys. lat p.n.e.[19]
1179	Park Narodowy Talassemtane Parc naturel de Talassemtane		Ma Tanger-Tetuan-Al-Husajma 35°13′31,1″N 5°08′26,1″W/35,225300 -5,140589	PMa (vii)(x)	1998	Śródziemnomorski ekosystem leśny, charakteryzujący się występowaniem licznych gatunków enedmicznych, m.in. jodły hiszpańskiej[20].
1180	Obszar występowania Dracaena draco subsp. ajgal Aire du Dragonnier Ajgal		Ma Tanger-Tetuan-Al-Husajma 29°46′00″N 9°43′00″W/29,766667 -9,716667	PMa (vii)(viii)(ix)(x)	1998	Obszar występowania podgatunku draceny smoczej Dracaena draco subsp. ajgal i arganii żelaznej, gdzie znajdują się także malowidła naskalne wykonanane sokiem z draceny smoczej[21].
1182	Laguna Khenifiss Lagune de Khnifiss		Ma Al-Ujun-As-Sakija al-Hamra 28°03′00″N 12°15′00″W/28,050000 -12,250000	PMa (vii)(x)	1998	Laguna Khenifiss (60 tys. ha) leżąca na północny wschód od Tarfaya na wybrzeżu atlantyckim charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością[22].
1183	Park Narodowy Dachla Parc national de Dakhla		Ma Ad-Dachla-Wadi az-Zahab 23°43′00″N 15°57′00″W/23,716667 -15,950000	PMa (x)	1998	Park Narodowy Dachla (ponad 14 tys. km²) w Rio de Oro charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością, występują tu m.in. zagrożone wyginięciem mniszki śródziemnomorskie[23].
5625	Oaza Fidżidż Oasis de Figuig		Ma Region Wschodni 32°07′00″N 1°13′45″W/32,116667 -1,229167	KMa (iii)(iv)(v)	2011	Oaza w południowo-wschodnim Maroku przy granicy z Algierią z charakterystyczną zabudową ksaru, systemem irygacyjnym i wielopoziomowymi ogrodami[24].
5848	Casablanca, miasto XX wieku, na skrzyżowaniu wpływów Casablanca, Ville du XXème siècle, carrefour d’influences		Ma Casablanca-Sattat 33°32′00″N 7°35′00″W/33,533333 -7,583333	KMa (ii)(iv)	2013	XX-wieczne miasto, synteza elementów różnych kultur, epok i modeli urbanistycznych[25].
6159	Łańcuch oaz Tighmert, przedsaharyjski region Wadi Nun Le chapelet d'oasis de Tighmert, Région présaharienne du Wad Noun		Ma Kulmim-Wad Nun 28°27′00″N 10°06′36″W/28,450000 -10,110000	KMa (iii)(iv)(v)	2016	Łańcuch oaz otaczających Tighmert – dawniej ksarów, współcześnie gajów palmowych, wzdłuż Wadi Nun[26].

Uwagi

Przypisy