Lista artylerii samobieżnej Wojska Polskiego

Lista artylerii samobieżnej Wojska Polskiego zawiera działa samobieżne oraz samobieżne wyrzutnie rakietowe będące na wyposażeniu Wojska Polskiego od lat 40. XX wieku.

W liście ujęto działa samobieżne oraz samobieżne wyrzutnie rakietowe będące na wyposażeniu Polskich Sił Zbrojnych, ludowego Wojska Polskiego oraz Sił Zbrojnych RP. Opisano również prototypy dział samobieżnych z okresu II RP.

W okresie 1918-1939 nie przyjęto na wyposażenie Wojska Polskiego, żadnego działa samobieżnego, lecz powstało kilka prototypów.

W roku 1932 na bazie tankietki TK-3 opracowano samobieżne działo nazwane TKD. Uzbrojenie miała stanowić armata czołgowa Vickers kal. 47 mm lub armata przeciwpancerna Bofors kal. 37 mm. Ogólnie powstały cztery prototypy, które poddano próbom. Istnieją wzmianki, że w 1939 pojazdy TKD brały udział w obronie Warszawy, jednakże jest to sprawa dyskusyjna. Ich pancerz wykonany był ze zwykłej blachy, którą mógł przebić zwykły pocisk karabinowy^[1].

W roku 1936 rozpoczęto pracę nad kolejnym działem samobieżnym, oznaczonym później jako TKS-D. Nowy pojazd miał być czołgową lawetą dla działka piechoty Bofors 37 mm, tzn. miał być to ciągnik artyleryjski, który mógłby nie tylko ciągnąć armatę, ale także przewozić ją na sobie i w takiej pozycji prowadzić z niej ogień. Projekt pojazdu opracowano na podstawie tankietki TKS i ciągnika C2P, a dwa prototypy ukończono budować w roku 1937. Przez dwa kolejne lata poddawano je próbom i testom, jednakże TKD nie trafił do produkcji seryjnej. Nie ma informacji na temat ich użycia we wrześniu 1939^[2][3].

Powstał także inny projekt, alternatywny dla TKS-D. Na podwoziu opracowanym pod koniec lat 30. przez inż. Edwarda Habicha wykorzystywanym m.in. w czołgu 4TP. Samobieżne działo oznaczono jako PZInż 160. Wyposażone miało być w armatę przeciwpancerną 37mm wz.36 Bofors, zamocowaną z przodu pojazdu oraz dwa karabiny maszynowe 7,92mm. Projekt ten wykonano tylko w postaci drewnianej makiety i nie doczekał się prototypu^[2][4].

Polskie Siły Zbrojne

Zdjęcie	Nazwa	Kraj produkcji	Typ	Warianty	Lata służby	Uwagi	Przypis
	M3 GMC	Stany Zjednoczone	samobieżne działo przeciwpancerne	M3 GMC	1944-?		[5]
	Achilles	Stany Zjednoczone  Wielka Brytania	samobieżne działo przeciwpancerne	Achilles I/II Achilles IC/IIC	1943-1946		[6]
	Archer	Wielka Brytania	samobieżne działo przeciwpancerne	Archer	1944-1946		[7]
	Sexton	Kanada	samobieżna haubica	Sexton	1943-1946		[8]
	Morris-Commercial C9/B	Wielka Brytania	samobieżne działo przeciwlotnicze	Morris-Commercial C9/B	1943-?	Działo plot Bofors 40 mm umieszczone na podwoziu Morris C9	[9]
	Crusader III AA	Wielka Brytania	samobieżne działo przeciwlotnicze	głównie Crusader III AA Mk III	1944-1945		[10]
	M16 MGMC	Stany Zjednoczone	samobieżne działo przeciwlotnicze	M16 MGMC	1945		[11]

Ludowe Wojsko Polskie i Siły Zbrojne RP

Działa samobieżne

Zdjęcie	Nazwa	Kraj produkcji	Typ	Warianty	Lata służby	Uwagi	Przypis
Artyleria samobieżna
	SU-57	Stany Zjednoczone	lekkie działo samobieżne	SU-57	1944-lata 50.		[12]
	SU-76	ZSRR	lekkie działo samobieżne	SU-76 SU-76M	1944-lata 50.		[13]
	SU-85	ZSRR	średnie działo samobieżne	SU-85	1944-lata 50.		[14]
	SU-100	ZSRR	średnie działo samobieżne	SU-100	1945-lata 50.		[15]
	ISU-122	ZSRR	ciężkie działo samobieżne	ISU-122 ISU-122s	1944-lata 60.		[16]
(c) I, Ranger, CC BY 2.5	SU-152	ZSRR	ciężkie działo samobieżne	SU-152	1945-1949	Wykorzystywane do szkolenia	[17]
	ISU-152	ZSRR	ciężkie działo samobieżne	ISU-152	1944-lata 60.		[18]
	ASU-85	ZSRR	lekkie działo samobieżne	ASU-85	lata 60.-lata 70.		[19]
	2S1 Goździk	ZSRR  Polska (produkowane na licencji w latach 1984-1994)[20]	samobieżna haubica	2S1 Goździk	od 1974		[21]
	Armatohaubica wz. 1977 Dana	Czechosłowacja	samobieżna armatohaubica	Armatohaubica wz. 1977 Dana	od 1983		[22]
(c) I, Bogitor, CC-BY-SA-3.0	2S7 Pion	ZSRR	samobieżna armata	2S7 Pion	1986-2006		[23]
	Armatohaubica Krab	Polska	samobieżna armatohaubica	AHS Krab	od 2012		[24]
Samobieżne działa przeciwlotnicze
	M17 MGMC	Stany Zjednoczone	samobieżne działo przeciwlotnicze	M17 MGMC	1945-lata 50.		[25]
	ZSU-57-2	ZSRR	samobieżne działo przeciwlotnicze	ZSU-57-2	lata 50.-?		[26]
	ZSU-23-4	ZSRR	samobieżne działo przeciwlotnicze	ZSU-23-4 ZSU-23-4MP Biała (polska modyfikacja z roku 2000)	od lat 60.	W roku 2000 opracowano polską modyfikację ZSU-23-4 oznaczoną jako ZSU-23-4MP Biała. Modernizacja obejmuje m.in. dodanie wyrzutni rakiet Grom. Zmodernizowane pojazdy przyjęto do służby w WP w roku 2005[27][28].	[26]
	Hibneryt	Polska	samobieżne działo przeciwlotnicze	Hibneryt-KG Hibneryt-P Hibneryt-3	od lat 70.	Armata przeciwlotnicza ZU-23-2 umieszczona na samochodzie terenowym Star 266	[29]
	PZA Loara	Polska	samobieżne działo przeciwlotnicze	PZA Loara	2006-bd.	Na wyposażeniu Wojska Polskiego znajdował się tylko jeden pojazd tego typu, wycofany kilka lat po wprowadzeniu do służby	[30][31][32]

Samobieżne wyrzutnie rakietowe

Zdjęcie	Nazwa	Kraj produkcji	Typ	Warianty	Lata służby	Uwagi	Przypis
Samobieżna artyleria rakietowa
	Katiusza	ZSRR	wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa	BM-8 (kal. 82 mm) BM-13 (kal. 132 mm) BM-31 (kal. 300 mm)	bd.-?		[33]
	BM-14	ZSRR	wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa	BM-14	bd.-?		[34]
	BM-24	ZSRR	wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa	BM-24	bd.-?		[35]
	2K6 Łuna	ZSRR	taktyczny zestaw rakietowy	2K6 „Łuna”	bd.-?		[36]
	BM-21 Grad	ZSRR	wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa	BM-21 Grad	od lat 60.		[37]
	9K52 Łuna-M	ZSRR	taktyczny zestaw rakietowy	9K52 „Łuna-M”	lata 60.-1992		[38]
	RM-70	Czechosłowacja	wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa	RM-70/85	bd.-obecnie		[39]
	OTR-21 Toczka	ZSRR	taktyczny zestaw rakietowy	OTR-21 „Toczka”	1987-2005		[40]
	WR-40 Langusta	Polska	wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa	WR-40 Langusta	od 2007		[41]
Samobieżne rakietowe zestawy przeciwlotnicze
	2K11 Krug	ZSRR	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	2K11 Krug	lata 70.-2011		[42]
	9K31 Strieła-1	ZSRR	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	9K31 Strieła-10	1972-bd.		[43][44]
	2K12 Kub	ZSRR	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	2K12 Kub	od 1974		[45]
	9K33 Osa	ZSRR	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	9K33 Osa-AK 9K33 Osa-AKM	od lat 80.	Modernizacji poddano 64 zestawy	[46][47][48]
	9K35 Strieła-10	ZSRR	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	9K35 Strieła-10	lata 80.-2002		[49]
	S-125 Newa-SC	Polska	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	Newa-SC	od lat 90.	Zestawy powstały w wyniku modernizacji systemów S-125 znajdujących się na stanie Wojska Polskiego. Zestawy osadzono na podwoziu czołgów T-55	[50][51]
(c) Gov.pl, CC BY 3.0 pl	SPZR Poprad	Polska	samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy	SPZR Poprad	od 2018		[52][53]

Zobacz też

• Lista czołgów Wojska Polskiego
• Lista transporterów opancerzonych i bojowych wozów piechoty Wojska Polskiego
• Lista śmigłowców Wojska Polskiego

Przypisy