Lista dowódców stałych załóg Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) była budowana od 1998 r., a 2 listopada 2000 r. dotarła do niej pierwsza stała załoga, tzw. ekspedycja. Odtąd nieprzerwanie przebywają i pracują na niej kolejne załogi liczące od 2 do 7 astronautów z różnych agencji kosmicznych.
Poniższy wykaz stanowi zestawienie nazwisk dowódców poszczególnych stałych załóg. Wymienieni tu astronauci dowodzili stacją przez kilkumiesięczne okresy i ze względu na dużą odpowiedzialność tej funkcji na ogół pełnili ją doświadczeni i cieszący się autorytetem astronauci różnych krajów.
Dowódcy ISS w latach 2000-2022
| Nr ekspedycji | Dowódca | Lot, kraj | W okresie | Załoga | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | William Shepherd | 4, USA | 2.11.2000 - 19.03.2001 | 3 | Pierwsza załoga stacji przybyła na jej pokład rosyjskim statkiem Sojuz w wersji TM. |
| 2 | Jurij Usaczow | 4, Rosja | 10.03.2001 - 20.08.2001 | 3 | Od tej ekspedycji zmiany załóg odbywały się amerykańskimi wahadłowcami STS. |
| 3 | Frank Culbertson | 3, USA | 12.08.2001 - 15.12.2001 | 3 | |
| 4 | Jurij Onufrijenko | 2, Rosja | 7.12.2001 - 15.06.2002 | 3 | |
| 5 | Walerij Korzun | 2, Rosja | 7.06.2002 - 2.12.2002 | 3 | |
| 6 | Kenneth Bowersox | 5, USA | 25.11.2002 - 4.05.2003 | 3 | Po katastrofie Columbii załoga wróciła na Ziemię awaryjnym rosyjskim statkiem Sojuz. |
| 7 | Jurij Malenczenko | 3, Rosja | 28.04.2003 - 27.10.2003 | 2 | Po katastrofie Columbii załoga ISS została ograniczona do 2 osób, a jej zmiany odbywały się rosyjskimi statkami Sojuz. |
| 8 | Michael Foale | 6, USA | 20.10.2003 - 29.04.2004 | 2 | |
| 9 | Giennadij Padałka | 2, Rosja | 21.04.2004 - 23.10.2004 | 2 | |
| 10 | Leroy Chiao | 2, USA | 16.10.2004 - 24.04.2005 | 2 | |
| 11 | Siergiej Krikalow | 6, Rosja | 17.04.2005 - 10.10.2005 | 2 | |
| 12 | William McArthur | 4, USA | 3.10.2005 - 8.04.2006 | 2 | |
| 13 | Pawieł Winogradow | 2, Rosja | 1.04.2006 - 28.09.2006 | 3 | Po wznowieniu lotów wahadłowców załogi nadal były wymieniane Sojuzami w wersjach TMA, TMA-M i MS, jednak załogę zwiększono do 3 osób, a trzeci jej członek był dowożony na ISS wahadłowcami (jego czas pobyt na stacji nie pokrywał się z pobytem reszty załogi). |
| 14 | Michael Lopez-Alegria | 4, USA | 20.09.2006 - 21.04.2007 | 3 | |
| 15 | Fiodor Jurczychin | 2, Rosja | 9.04.2007 - 21.10.2007 | 3 | |
| 16 | Peggy Whitson | 2, USA | 12.10.2007 - 19.04.2008 | 3 | |
| 17 | Siergiej Wołkow | 1, Rosja | 10.04.2008 - 24.10.2008 | 3 | |
| 18 | Edward Fincke | 2, USA | 14.10.2008 - 8.04.2009 | 3 | |
| 19 | Giennadij Padałka | 3, Rosja | 28.03.2009 - 29.05.2009 | 3 | |
| 20 | Giennadij Padałka | 3, Rosja | 29.05.2009 - 11.10.2009 | 6 | Zwiększono liczebność załogi stacji do 6 osób, w związku z tym załogi były dowożone wyłącznie statkami Sojuz, wymieniając każdorazowo połowę obsady stacji. |
| 21 | Frank De Winne | 2, Europa (Belgia) | 11.10.2009 - 1.12.2009 | 5-6 | |
| 22 | Jeffrey Williams | 3, USA | 1.12.2009 - 18.03.2010 | 5 | |
| 23 | Oleg Kotow | 2, Rosja | 18.03.2010 - 2.06.2010 | 6 | |
| 24 | Aleksandr Skworcow | 1, Rosja | 2.06.2010 - 25.09.2010 | 6 | |
| 25 | Douglas Wheelock | 2, USA | 25.09.2010 - 26.11.2010 | 6 | |
| 26 | Scott Kelly | 3, USA | 26.11.2010 - 16.03.2011 | 6 | |
| 27 | Dmitrij Kondratjew | 1, Rosja | 16.03.2011 - 24.05.2011 | 6 | |
| 28 | Andriej Borisienko | 1, Rosja | 24.05.2011 - 16.09.2011 | 6 | |
| 29 | Michael Fossum | 3, USA | 16.09.2011 - 22.11.2011 | 6 | |
| 30 | Daniel Burbank | 3, USA | 22.11.2011 - 27.04.2012 | 6 | |
| 31 | Oleg Kononienko | 2, Rosja | 27.04.2012 - 1.07.2012 | 6 | |
| 32 | Giennadij Padałka | 4, Rosja | 1.07.2012 - 17.09.2012 | 6 | |
| 33 | Sunita Williams | 2, USA | 17.09.2012 - 19.11.2012 | 6 | |
| 34 | Kevin Ford | 2, USA | 19.11.2012 - 16.03.2013 | 6 | |
| 35 | Chris Hadfield | 3, Kanada | 16.03.2013 - 14.05.2013 | 6 | |
| 36 | Pawieł Winogradow | 3, Rosja | 14.05.2013 - 11.09.2013 | 6 | |
| 37 | Fiodor Jurczychin | 4, Rosja | 11.09.2013 - 11.11.2013 | 6 | |
| 38 | Oleg Kotow | 3, Rosja | 11.11.2013 - 11.03.2014 | 6 | |
| 39 | Koichi Wakata | 4, Japonia | 11.03.2014 - 14.05.2014 | 6 | |
| 40 | Steven Swanson | 3, USA | 14.05.2014 - 11.09.2014 | 6 | |
| 41 | Maksim Surajew | 2, Rosja | 11.09.2014 - 10.11.2014 | 6 | |
| 42 | Barry Wilmore | 2, USA | 10.11.2014 - 12.03.2015 | 6 | |
| 43 | Terry Virts | 2, USA | 12.03.2015 - 11.06.2015 | 6 | |
| 44 | Giennadij Padałka | 5, Rosja | 11.06.2015 - 12.09.2015 | 6 | |
| 45 | Scott Kelly | 4, USA | 12.09.2015 - 11.12.2015 | 6 | |
| 46 | Scott Kelly | 4, USA | 11.12.2015 - 2.03.2016 | 6 | Misja Scotta Kelly'ego na stacji trwała przez prawie rok, w tym czasie był on członkiem aż czterech kolejnych Ekspedycji. |
| 47 | Timothy Kopra | 2, USA | 2.03.2016 - 18.06.2016 | 6 | |
| 48 | Jeffrey Williams | 4, USA | 18.06.2016 - 7.09.2016 | 6 | |
| 49 | Anatolij Iwaniszyn | 2, Rosja | 7.09.2016 - 30.10.2016 | 6 | |
| 50 | Robert Kimbrough | 2, USA | 30.10.2016 - 10.04.2017 | 6 | |
| 51 | Peggy Whitson | 3, USA | 10.04.2017 - 2.06.2017 | 5 | |
| 52 | Fiodor Jurczychin | 5, Rosja | 2.06.2017 - 3.09.2017 | 6 | |
| 53 | Randolph Bresnik | 2, USA | 3.09.2017 - 14.12.2017 | 6 | |
| 54 | Aleksandr Misurkin | 2, Rosja | 14.12.2017 - 28.02.2018 | 6 | |
| 55 | Anton Szkaplerow | 3, Rosja | 28.02.2018 - 3.06.2018 | 6 | |
| 56 | Andrew Feustel | 3, USA | 3.06.2018 - 4.10.2018 | 6 | |
| 57 | Alexander Gerst | 2, Europa (Niemcy) | 4.10.2018 - 20.12.2018 | 6 | |
| 58 | Oleg Kononienko | 4, Rosja | 20.12.2018 - 14.03.2019 | 3 | Po nieudanym starcie Sojuza MS-10 załoga ISS czasowo musiała zostać ograniczona do 3 osób |
| 59 | Oleg Kononienko | 4, Rosja | 14.03.2019 - 25.06.2019 | 6 | |
| 60 | Aleksiej Owczynin | 3, Rosja | 25.06.2019 - 3.10.2019 | 6 | |
| 61 | Luca Parmitano | 2, Europa (Włochy) | 3.10.2019 - 6.02.2020 | 6 | |
| 62 | Oleg Skripoczka | 3, Rosja | 6.02.2020 - 17.04.2020 | 6 | |
| 63 | Christopher Cassidy | 3, USA | 17.04.2020 - 22.10.2020 | 3 | Na skutek ograniczenia częstotliwości startów Sojuzów i opóźnień w startach nowych statków USA, załoga ISS została ograniczona czasowo do 3 osób |
| 64 | Siergiej Ryżykow | 2, Rosja | 22.10.2020 - 15.04.2021 | 3-7 | Po pierwszym starcie prywatnego statku Dragon Crew-1 z 4-osobowa załogą, załoga ISS została zwiększona do 7 osób; odtąd transport załóg odbywa się równocześnie Sojuzami i Dragonami |
| 65 | Shannon Walker | 2, USA | 15.04.2021 - 27.04.2021 | 7 | W trakcie Ekspedycji 65 dowództwo sprawowało kolejno troje astronautów |
| 65 | Akihiko Hoshide | 3, Japonia | 27.04.2021 - 4.10.2021 | 7 | |
| 65/66 | Thomas Pesquet | 2, Europa (Francja) | 4.10.2021 - 8.11.2021 | 7 | Pesquet kontynuował dowodzenie ISS w Ekspedycji 66, podczas której sprawowali je kolejno dwaj astronautów |
| 66 | Anton Szkaplerow | 4, Rosja | 8.11.2021 - 30.03.2022 | 7 | |
| 67 | Thomas Marshburn | 3, USA | 30.03.2022 - 4.05.2022 | 7 | W trakcie Ekspedycji 67 dowództwo sprawowało kolejno dwóch astronautów |
| 67 | Oleg Artiemjew | 3, Rosja | 4.05.2022 - 28.09.2022 | 7 | |
| 68 | Samantha Cristoforetti | 2, Europa (Włochy) | 28.09.2022 - 12.10.2022 | 7 | |
| 68 | Siergiej Prokopjew | 2, Rosja | 12.10.2022 - | 7 |
Liczba dowództw przyznanych poszczególnym krajom
Liczba dowództw przyznanych poszczególnym krajom uczestniczącym w programie ISS do Ekspedycji 66 włącznie. Kolejność w tabeli wynika z kolejności pierwszego dowództwa przyznanego danemu krajowi.
| Kraj | Liczba dowództw | Uwagi |
|---|---|---|
| USA | 30 | |
| Rosja | 34 | |
| Europa (ESA) | 5 | Belgia, Niemcy, Włochy (2), Francja |
| Kanada | 1 | |
| Japonia | 2 |
Lista astronautów z więcej niż jednym dowództwem
Więcej niż jedno dowództwo otrzymali następujący astronauci:
| Astronauta | Kraj | Liczba dowództw | W latach | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Giennadij Padałka | Rosja | 5 | 2004-2015 | Drugie i trzecie podczas jednej misji |
| Fiodor Jurczychin | Rosja | 3 | 2007-2017 | |
| Scott Kelly | USA | 3 | 2010-2016 | Drugie i trzecie podczas jednej misji |
| Oleg Kononienko | Rosja | 3 | 2012-2019 | Drugie i trzecie podczas jednej misji |
| Paweł Winogradow | Rosja | 2 | 2006-2013 | |
| Peggy Whitson | USA | 2 | 2007-2017 | |
| Oleg Kotow | Rosja | 2 | 2010-2014 | |
| Anton Szkaplerow | Rosja | 2 | 2018-2022 |
Zobacz też
- Lista ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną
- Lista załogowych lotów kosmicznych do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Bibliografia
- http://lk.astronautilus.pl/loty/isscrew.htm
- http://lk.astronautilus.pl/loty/isscrew2.htm
- http://lk.astronautilus.pl/loty/isscrew3.htm
- http://lk.astronautilus.pl/loty/isscrew4.htm
- http://lk.astronautilus.pl/loty/isscrew5.htm
Linki zewnętrzne
- http://lk.astronautilus.pl/index.html Loty kosmiczne