Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Cefeusza

Zestawienie to zawiera gwiazdy o wielkości gwiazdowej do 6,5^m w gwiazdozbiorze Cefeusza. Dodatkowo uwzględniono w nim inne ciekawe obiekty gwiazdowe.

Nazwa	Oznaczenie				Pozycja		Jasność		Odl. (ly)	Typ widm.	Uwagi
Nazwa	B	F	HD	HIP	Rek	Dek	wiz.	abs.	Odl. (ly)	Typ widm.	Uwagi
α Cep	α	5	203280	105199	21^h 18^m 34,58^s	+62° 35′ 07,6″	2,45	1,58	49	A7IV-V	Alderamin^[1]; gwiazda zmienna
γ Cep	γ	35	222404	116727	23^h 39^m 20,98^s	+77° 37′ 55,1″	3,21	2,51	45	K1IV	Errai^[1], Arrai^[2]; gwiazda podwójna; komponent A posiada planetę Tadmor
β Cep	β	8	205021	106032	21^h 28^m 39,58^s	+70° 33′ 38,5″	3,23	−3,08	595	B2IIIv SB	Alfirk^[1], Ficares^[2]; prototyp gwiazd zmiennych typu β Cep
ζ Cep	ζ	21	210745	109492	22^h 10^m 51,26^s	+58° 12′ 04,5″	3,39	−3,35	726	K1Ibv SB	zmienna
η Cep	η	3	198149	102422	20^h 45^m 17,27^s	+61° 50′ 12,5″	3,41	2,63	47	K0IV
ι Cep	ι	32	216228	112724	22^h 49^m 40,91^s	+66° 12′ 02,6″	3,50	0,76	115	K0III	zmienna
δ Cep	δ	27	213306	110991	22^h 29^m 10,25^s	+58° 24′ 54,7″	4,07	−3,32	982	G2Ibvar	prototyp cefeid; gwiazda potrójna
ε Cep	ε	23	211336	109857	22^h 15^m 01,68^s	+57° 02′ 36,5″	4,18	2,13	84	F0IV	zmienna typu δ Sct
θ Cep	θ	2	195725	101093	20^h 29^m 34,83^s	+62° 59′ 38,9″	4,21	1,11	136	A7III	gwiazda spektroskopowo podwójna
μ Cep	μ		206936	107259	21^h 43^m 30,45^s	+58° 46′ 48,2″	4,23	−6,81	5258	M2Ia	Gwiazda Granat^[2]; gwiazda zmienna półregularna
2 UMi		2	5848	5372	01^h 08^m 44,16^s	+86° 15′ 25,6″	4,24	−0,67	313	K2II-III
ν Cep	ν	10	207260	107418	21^h 45^m 26,93^s	+61° 07′ 14,9″	4,25	−6,72	5094	A2Iavar	gwiazda zmienna pulsująca; gwiazda wielokrotna
ξ Cep	ξ	17	209790	108917	22^h 03^m 47,16^s	+64° 37′ 39,9″	4,26	1,79	102	Am	Kurhah^[1]
ξ Cep	ξ	17	209791		22^h 03^m 44,50^s	+64° 37′ 36,0″	4,30				komponent ξ Cep; spektroskopowo podwójna
κ Cep	κ	1	192907	99255	20^h 08^m 53,32^s	+77° 42′ 40,9″	4,38	−0,63	327	B9III	gwiazda potrójna
π Cep	π	33	218658	114222	23^h 07^m 53,84^s	+75° 23′ 15,3″	4,41	0,27	220	G2III	gwiazda potrójna
υ¹ Cep	υ¹		198084	102431	20^h 45^m 21,20^s	+57° 34′ 49,1″	4,52	2,35	88	F8IV-V	gwiazda optycznie podwójna
11 Cep		11	206952	107119	21^h 41^m 55,08^s	+71° 18′ 40,3″	4,55	0,89	176	K0III
			217382	113116	22^h 54^m 24,38^s	+84° 20′ 46,0″	4,70	−0,69	390	K4III
ο Cep	ο	34	219916	115088	23^h 18^m 37,41^s	+68° 06′ 41,1″	4,75	0,70	211	K0III	gwiazda potrójna
9 Cep		9	206165	106801	21^h 37^m 55,23^s	+62° 04′ 55,0″	4,76	−5,95	4528	B2Ib	V337 Cep; gwiazda zmienna
			216446	112519	22^h 47^m 28,95^s	+83° 09′ 13,4″	4,77	−0,22	324	K3III	gwiazda podwójna
24 Cep		24	210807	109400	22^h 09^m 48,37^s	+72° 20′ 28,3″	4,79	−0,53	377	G8III
16 Cep		16	209369	108535	21^h 59^m 15,10^s	+73° 10′ 49,0″	5,04	2,17	122	F5V	gwiazda podwójna
OV Cep			51802	37391	07^h 40^m 31,09^s	+87° 01′ 12,6″	5,05	−0,88	499	M2III	gwiazda zmienna
λ Cep	λ	22	210839	109556	22^h 11^m 30,58^s	+59° 24′ 52,3″	5,05	−3,47	1646	O6e	gwiazda z jasnymi liniami emisyjnymi
			223274	117371	23^h 47^m 54,75^s	+67° 48′ 24,5″	5,05	0,25	297	A1Vn
19 Cep		19	209975	109017	22^h 05^m 08,79^s	+62° 16′ 47,4″	5,07	−6,04	5433	O9,5Ib	gwiazda potrójna
31 Cep		31	214470	111532	22^h 35^m 45,78^s	+73° 38′ 35,3″	5,08	1,32	184	F3III-IV
			30338	23265	05^h 00^m 20,72^s	+81° 11′ 38,5″	5,09	−0,03	345	K3III
			25007	19461	04^h 10^m 02,79^s	+80° 41′ 55,2″	5,10	−0,03	345	G8III+...	gwiazda podwójna
VV Cep			208816	108317	21^h 56^m 39,14^s	+63° 37′ 32,0″	5,11	−6,93	8359	M2 comp	gwiazda zmienna typu Algola, jedna z największych gwiazd w Galaktyce
78 Dra		78	207130	107230	21^h 43^m 04,13^s	+72° 19′ 12,7″	5,18	0,78	247	K0III
6 Cep		6	203467	105268	21^h 19^m 22,21^s	+64° 52′ 18,6″	5,19	−2,41	1079	B3IVe
30 Cep		30	214734	111797	22^h 38^m 39,05^s	+63° 35′ 04,3″	5,19	0,23	320	A3IV
			210855	109572	22^h 11^m 48,52^s	+56° 50′ 20,6″	5,24	2,40	121	F8V
			218029	113864	23^h 03^m 32,85^s	+67° 12′ 33,1″	5,25	−0,11	384	K3III
18 Cep		18	209772	108924	22^h 03^m 52,93^s	+63° 07′ 11,2″	5,26	−0,43	448	M5III
20 Cep		20	209960	109005	22^h 05^m 00,48^s	+62° 47′ 07,9″	5,27	0,32	318	K4III
			212710	109693	22^h 13^m 10,17^s	+86° 06′ 28,3″	5,27	0,80	256	B9,5Vn
			210939	109592	22^h 12^m 02,01^s	+60° 45′ 32,7″	5,37	0,08	373	K1III
			26836	20776	04^h 27^m 02,89^s	+80° 49′ 27,2″	5,42	−1,87	937	G6III:
7 Cep		7	204770	105972	21^h 27^m 46,16^s	+66° 48′ 32,9″	5,42	−1,45	771	B7V
			19978	15547	03^h 20^m 19,58^s	+77° 44′ 05,6″	5,44	0,90	264	A6V
ρ Cep	ρ	29	213798	111056	22^h 29^m 52,97^s	+78° 49′ 27,6″	5,45	1,14	237	A3V	Al Kalb al Rai^[2]
			26659	20982	04^h 30^m 00,60^s	+83° 20′ 24,5″	5,47	0,63	304	G8III
			213022	110725	22^h 26^m 00,78^s	+70° 46′ 15,2″	5,47	−0,54	520	K2III
			18438	14417	03^h 06^m 07,95^s	+79° 25′ 06,6″	5,49	−1,15	695	F7IV komp, SB
			26356	20860	04^h 28^m 13,30^s	+83° 48′ 27,9″	5,51	−1,10	685	B5V
			203338	105259	21^h 19^m 15,69^s	+58° 37′ 24,6″	5,51	−4,74	3663	B3Vv komp
			210884	109474	22^h 10^m 38,90^s	+70° 07′ 57,1″	5,52	2,95	107	F2V
26 Cep		26	213087	110817	22^h 27^m 05,31^s	+65° 07′ 56,2″	5,52	−3,93	2527	B0,5Ib
			205139	106227	21^h 30^m 59,29^s	+60° 27′ 34,0″	5,53	−3,80	2397	B1II
12 Cep		12	207528	107586	21^h 47^m 25,31^s	+60° 41′ 33,7″	5,53	−0,25	467	M1III
			200205	103598	20^h 59^m 25,33^s	+59° 26′ 18,8″	5,54	−0,73	586	K4III
14 Cep		14	209481	108772	22^h 02^m 04,58^s	+58° 00′ 01,3″	5,55	−5,22	4657	O9V
			219586	114831	23^h 15^m 37,71^s	+70° 53′ 17,1″	5,55	0,36	356	F0IV
			221525	115746	23^h 26^m 59,92^s	+87° 18′ 26,8″	5,56	0,69	307	A7IV
			4853	4283	00^h 54^m 52,76^s	+83° 42′ 26,9″	5,59	1,21	245	A4V
4 Cep		4	197950	102253	20^h 43^m 10,98^s	+66° 39′ 26,5″	5,59	2,44	139	A8V
			6798	5626	01^h 12^m 16,51^s	+79° 40′ 26,3″	5,60	0,99	272	A3V
			220974	115770	23^h 27^m 16,42^s	+70° 21′ 35,3″	5,60	1,59	206	A6IV
			216380	112864	22^h 51^m 22,51^s	+61° 41′ 47,9″	5,61	1,39	227	G2IV+...
			20084	16489	03^h 32^m 19,72^s	+84° 54′ 40,9″	5,62	0,43	355	G3IIp...
			202214	104642	21^h 11^m 48,24^s	+59° 59′ 11,8″	5,64	−6,58	9056	B0V
			225216	379	00^h 04^m 41,84^s	+67° 09′ 59,0″	5,68	0,74	317	K1III
			208095	107930	21^h 52^m 01,02^s	+55° 47′ 48,3″	5,70	−0,77	643	B6IV-V
			214035	111242	22^h 32^m 16,27^s	+76° 13′ 35,3″	5,70	−1,07	736	A2V
			206267	106886	21^h 38^m 57,62^s	+57° 29′ 20,6″	5,74	−2,04	1173	O6 (f)
13 Cep		13	208501	108165	21^h 54^m 53,16^s	+56° 36′ 40,4″	5,74	−3,71	2527	B8Ib zm,
25 Cep		25	211833	110103	22^h 18^m 12,59^s	+62° 48′ 15,7″	5,75	−0,88	689	K3III
			211029	109620	22^h 12^m 22,45^s	+63° 17′ 27,9″	5,76	−1,36	865	M3III
			16458	13055	02^h 47^m 47,63^s	+81° 26′ 55,2″	5,80	−0,12	498	G8p...
			214710	111660	22^h 37^m 12,86^s	+75° 22′ 18,5″	5,80	−0,61	623	M1III
			192781	99663	20^h 13^m 27,57^s	+60° 38′ 25,6″	5,81	−0,49	594	K5III
			200614	103810	21^h 02^m 09,00^s	+56° 40′ 10,6″	5,83	−0,92	729	B8III
28 Cep		28	213403	110787	22^h 26^m 42,45^s	+78° 47′ 09,4″	5,83	1,85	204	A2m
			22701	19454	04^h 10^m 00,22^s	+86° 37′ 34,9″	5,84	2,78	133	F5IV
			208682	108226	21^h 55^m 30,99^s	+65° 19′ 14,9″	5,84	−2,00	1203	B2,5Ve
			221861	116380	23^h 34^m 59,03^s	+71° 38′ 31,4″	5,86	−3,86	2860	K0Ib
			201636	104171	21^h 06^m 23,39^s	+71° 25′ 55,5″	5,88	2,42	160	F3IV
			211554	109972	22^h 16^m 26,51^s	+57° 13′ 12,8″	5,88	−0,86	728	G8III
			217157	112833	22^h 51^m 02,94^s	+85° 22′ 24,5″	5,89	0,16	457	K5
			219485	114745	23^h 14^m 37,02^s	+74° 13′ 52,5″	5,89	0,16	455	A0V
			197939	102358	20^h 44^m 22,04^s	+56° 29′ 18,3″	5,91	−1,45	964	M3III
77 Dra		77	201908	104105	21^h 05^m 29,21^s	+78° 07′ 34,8″	5,91	0,40	412	B8Vn
			18778	14844	03^h 11^m 42,85^s	+81° 28′ 14,6″	5,92	1,96	202	A7III-IV
			203399	104968	21^h 15^m 42,39^s	+77° 00′ 44,1″	5,92	−1,12	836	K5III
			207198	107374	21^h 44^m 53,28^s	+62° 27′ 38,1″	5,94	−3,01	2012	O9II
			222386	116714	23^h 39^m 10,16^s	+75° 17′ 34,3″	5,95	1,42	263	A3V
			223128	117265	23^h 46^m 36,73^s	+66° 46′ 56,1″	5,95	−2,68	1734	B2IV
			209112	108505	21^h 58^m 53,51^s	+62° 41′ 52,6″	5,96	−2,02	1283	M3III
			205072	105727	21^h 24^m 49,40^s	+80° 31′ 29,5″	5,97	0,78	355	G6III:
			222387	116728	23^h 39^m 21,17^s	+74° 00′ 09,4″	5,98	0,43	419	G8III
			200039	103219	20^h 54^m 44,28^s	+75° 55′ 31,7″	5,99	0,37	434	G5III
			202987	105080	21^h 17^m 14,23^s	+55° 47′ 52,7″	6,00	−2,28	1475	K3III
			431	760	00^h 09^m 19,83^s	+79° 42′ 52,7″	6,01	0,67	381	A7IV
			213973	111314	22^h 33^m 02,70^s	+69° 54′ 48,1″	6,01	1,60	249	A9III
			216595	112998	22^h 53^m 03,77^s	+60° 06′ 03,7″	6,01	−1,99	1299	K2V:
			197373	102011	20^h 40^m 17,88^s	+60° 30′ 17,3″	6,02	3,41	108	F6IV
			12005	9568	02^h 02^m 57,04^s	+77° 54′ 58,6″	6,04	−1,55	1076	K0
			212495	110498	22^h 23^m 00,50^s	+62° 25′ 09,6″	6,04	−0,66	712	A1V
			12467	10054	02^h 09^m 25,44^s	+81° 17′ 45,3″	6,05	1,87	223	A1V
			8065	6522	01^h 23^m 46,82^s	+78° 43′ 33,8″	6,07	−8,93	32600	A0Iab
			216102	112635	22^h 48^m 44,24^s	+62° 56′ 18,7″	6,07	−0,39	639	K0
			206842	107197	21^h 42^m 45,37^s	+59° 16′ 15,0″	6,10	−3,26	2433	K1III
			203574	105370	21^h 20^m 33,50^s	+60° 45′ 23,2″	6,11	0,51	429	G5III
			204599	105949	21^h 27^m 25,30^s	+59° 45′ 00,4″	6,11	−1,28	982	M3II-III...
			211300	109659	22^h 12^m 52,72^s	+73° 18′ 25,7″	6,11	−1,05	881	A3V+...
			203501	104756	21^h 13^m 21,60^s	+81° 13′ 51,5″	6,12	0,14	512	A3IV
			211242	109746	22^h 13^m 49,71^s	+63° 09′ 44,5″	6,13	−1,23	967	B8Vn
			204754	106052	21^h 28^m 52,72^s	+55° 25′ 07,2″	6,14	−1,13	929	B8III
			36905	28532	06^h 01^m 20,17^s	+85° 10′ 55,6″	6,17	−1,89	1336	M0III
			197734	102216	20^h 42^m 39,69^s	+60° 36′ 04,9″	6,17	−0,56	724	A2IV
			208606	108209	21^h 55^m 20,60^s	+61° 32′ 30,5″	6,17	−6,05	9056	G8Ib...
			207780	107723	21^h 49^m 19,01^s	+61° 16′ 22,1″	6,18	−0,96	872	M1II-III
			212454	110497	22^h 23^m 00,17^s	+57° 17′ 04,6″	6,18	−0,90	851	B8III-IV
			216172	112670	22^h 49^m 00,68^s	+68° 34′ 12,2″	6,19	2,21	204	F5
			6319	5928	01^h 16^m 12,60^s	+87° 08′ 44,0″	6,20	1,20	326	K2III:
			218560	114227	23^h 07^m 57,20^s	+64° 13′ 21,2″	6,21	−1,36	1065	K0
			199661	103346	20^h 56^m 17,01^s	+56° 53′ 15,0″	6,23	−0,71	795	B2,5IV
			6473	5412	01^h 09^m 12,29^s	+80° 00′ 42,0″	6,24	0,46	468	K0
			218537	114212	23^h 07^m 47,74^s	+63° 38′ 00,5″	6,25	−1,62	1221	B3V
			214019	111325	22^h 33^m 16,76^s	+70° 22′ 25,3″	6,26	0,82	400	A0V
			7238	5947	01^h 16^m 31,04^s	+79° 54′ 35,5″	6,27	1,98	236	F5Vs
			210905	109585	22^h 11^m 56,74^s	+59° 05′ 03,8″	6,29	1,16	345	K0III
			213242	110919	22^h 28^m 19,48^s	+64° 05′ 06,8″	6,30	0,99	377	K0
			225136	302	00^h 03^m 51,63^s	+66° 42′ 43,9″	6,31	−1,09	985	M4
δ Cep	δ	27	213307	110988	22^h 29^m 09,23^s	+58° 24′ 14,7″	6,31	−1,01	950	A0	komponent systemu δ Cep
			209258	108420	21^h 57^m 51,07^s	+74° 59′ 48,3″	6,32	−1,35	1113	K5
			215907	112508	22^h 47^m 23,23^s	+58° 28′ 58,8″	6,33	−1,01	956	B9,5IV
			197770	102258	20^h 43^m 13,69^s	+57° 06′ 50,4″	6,34	−5,08	6269	B2III
			210220	109190	22^h 07^m 09,65^s	+58° 50′ 26,8″	6,34	0,16	560	G6III
			1141	1296	00^h 16^m 13,88^s	+76° 57′ 02,7″	6,35	−0,04	617	B9Vn
			219841	114984	23^h 17^m 18,86^s	+75° 17′ 56,5″	6,35	−0,07	628	A2Vs
			210873	109434	22^h 10^m 15,32^s	+72° 06′ 40,7″	6,36	0,38	511	B9MNp...
			223778	117712	23^h 52^m 24,52^s	+75° 32′ 40,2″	6,36	6,19	35	K3V
			208132	107893	21^h 51^m 37,25^s	+65° 45′ 09,9″	6,37	1,86	260	Am+...
			3440	3132	00^h 39^m 47,75^s	+82° 29′ 36,9″	6,38	3,83	105	F6V:
			202582	104788	21^h 13^m 42,46^s	+64° 24′ 15,1″	6,38	3,30	135	G2IV+...
			210071	109124	22^h 06^m 13,55^s	+56° 20′ 36,2″	6,38	0,14	576	A0III
			25904	20039	04^h 17^m 51,85^s	+80° 32′ 08,7″	6,39	−0,92	945	K0
			208947	108364	21^h 57^m 11,09^s	+66° 09′ 22,2″	6,41	−2,06	1614	B2V
			203025	105091	21^h 17^m 18,79^s	+58° 36′ 41,4″	6,42	−3,03	2527	B2III
			203265	105193	21^h 18^m 32,43^s	+61° 11′ 03,8″	6,43	−2,03	1606	M3
			209111	108133	21^h 54^m 26,54^s	+80° 18′ 30,9″	6,43	−0,59	825	M3
RW Cep			212466	110504	22^h 23^m 07,02^s	+55° 57′ 47,6″	6,44	−3,18	2739	G8Iavar	gwiazda zmienna pulsacyjna
			12918	10623	02^h 16^m 45,27^s	+83° 33′ 41,5″	6,45	0,86	428	K0
			198781	102771	20^h 49^m 17,39^s	+64° 02′ 32,2″	6,45	−3,03	2567	B0,5V
			207636	107555	21^h 47^m 00,87^s	+70° 09′ 03,4″	6,45	0,55	492	A0V
			215588	112324	22^h 45^m 03,70^s	+58° 08′ 50,6″	6,45	3,68	117	F5
			12927	10309	02^h 12^m 49,98^s	+79° 41′ 29,3″	6,46	0,96	410	A3
			212136	110314	22^h 20^m 38,77^s	+58° 24′ 35,5″	6,46	0,15	597	G8III
			217348	113498	22^h 59^m 09,00^s	+59° 48′ 52,8″	6,46	−1,29	1156	B9III
			205938	106604	21^h 35^m 25,91^s	+68° 13′ 09,3″	6,47	0,08	617	Ap Si
			207826	107710	21^h 49^m 08,12^s	+66° 47′ 31,9″	6,49	1,57	314	F3IV
			224890	128	00^h 01^m 39,30^s	+73° 36′ 42,8″	6,50	2,41	214	Am...
			32196	25911	05^h 31^m 48,00^s	+85° 56′ 19,4″	6,50	1,51	324	A5m
			198236	102370	20^h 44^m 33,08^s	+69° 45′ 06,8″	6,50	0,89	431	G8III
V Cep			224309	118027	23^h 56^m 27,56^s	+83° 11′ 28,0″	6,57	1,75	301	A3V	gwiazda zmienna
15 Cep		15	209744	108925	22^h 03^m 53,86^s	+59° 48′ 52,5″	6,69	−1,43	1370	B1V	gwiazda wielokrotna
υ Cep	υ		5679	4843	01^h 02^m 18,34^s	+81° 52′ 32,1″	6,90	0,32	674	G8III
T Cep			202012		21^h 09^m 32,00^s	+68° 29′ 25,0″	7,33			M7IIIe	miryda
Kruger 60					22^h 27^m 59,5^s	+57° 41′ 45″	9,59	11,76	13,5	M3V	28. pod względem odległości od Słońca gwiazda, gwiazda podwójna

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-03-26].
↑ ^a ^b ^c ^d Cepheus. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 155–159. ISBN 0-486-21079-0. (ang.)

Bibliografia

ESA (1997), The Hipparcos and Tycho Catalogues, 26-12-2006
N.D. Kostjuk (2002), HD-DM-GC-HR-HIP-Bayer-Flamsteed Cross Index
N.G. Roman (1987), Identification of a Constellation from Position
SIMBAD Astronomical Database, 4-01-2007

[iau-1] Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-03-26].

[allen-2] Cepheus. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 155–159. ISBN 0-486-21079-0. (ang.)

[1]

[2]

Niebo północne	Andromeda Byk Cefeusz Herkules Jaszczurka Kasjopeja Korona Północna Lisek Lutnia Łabędź Mała Niedźwiedzica Mały Lew Pegaz Perseusz Psy Gończe Ryś Smok Strzała Trójkąt Warkocz Bereniki Wielka Niedźwiedzica Wolarz Woźnica Źrebię Żyrafa
Niebo równikowe	Baran Bliźnięta Delfin Erydan Hydra Koziorożec Lew Mały Pies Orion Orzeł Panna Rak Ryby Sekstant Skorpion Strzelec Waga Wieloryb Wodnik Wąż Wężownik Zając Żuraw
Niebo południowe	Centaur Cyrkiel Feniks Gołąb Góra Stołowa Indianin Jednorożec Kameleon Kil Kompas Korona Południowa Kruk Krzyż Południa Luneta Malarz Mikroskop Mucha Oktant Ołtarz Paw Piec Pompa Ptak Rajski Puchar Rufa Ryba Latająca Ryba Południowa Rylec Rzeźbiarz Sieć Tarcza Trójkąt Południowy Tukan Wielki Pies Wilk Wąż Wodny Węgielnica Zegar Złota Ryba Żagiel

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Cefeusza

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia