Lista królów asyryjskich
Lista królów asyryjskich – lista wymieniająca w kolejności chronologicznej imiona oraz okres panowania (o ile jest znany) wszystkich władców Asyrii począwszy od czasów najdawniejszych aż do upadku imperium asyryjskiego w końcu VII w. p.n.e. Została ona utworzona w oparciu o informacje zawarte w ówczesnych źródłach pisanych (przede wszystkim Asyryjskiej liście królów), w korelacji z naszą obecną wiedzą historyczną.
okres „przedasyryjski” (ok. 2350–2000 p.n.e.)
W okresie tym, jak wskazują odkrycia archeologiczne i inskrypcje z miast Aszur i Niniwy, obszar będący kolebką późniejszego państwa asyryjskiego znajdował się pod kontrolą władców z dynastii akadyjskiej (ok. 2350–2150 p.n.e.) i III dynastii z Ur (ok. 2100–2000 p.n.e.)[1]. W ich imieniu władzę nad obszarem tym, ze swej siedziby w mieście Aszur, będącym już wówczas ważnym centrum administracyjnym[2], sprawował prowincjonalny gubernator (sum. énsi, akad. iššiakkum). Jednym z takich gubernatorów mógł być Azuzu, którego inskrypcję odnaleziono w Aszur[3][4]. Nie nosi on w niej wprawdzie żadnego tytułu, ale nazywa siebie „sługą” akadyjskiego króla Manisztusu (ok. 2269–2255 p.n.e.)[3][4]. W Aszur odnaleziono też inskrypcję niejakiego Ititi, „zarządcy” (sum. ugula, akad. waklum), który mógł być niezależnym władcą miasta-państwa Aszur w krótkim okresie dzielącym upadek imperium akadyjskiego od powstania imperium III dynastii z Ur (XXII wiek p.n.e.)[3][4]. O kontroli królów z III dynastii z Ur nad Aszur świadczyć może odnaleziona w tym mieście inskrypcja Zariquma, gubernatora Aszur za rządów królów Szulgiego (2096–2048 p.n.e.) i Amar-Suena (ok. 2047–2038 p.n.e.)[3][4].
okres staroasyryjski (ok. 2000–1750 p.n.e.)
Lista najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur. Niektórzy z nich znani są z własnych inskrypcji. W liście nie zostali uwzględnieni władcy umieszczeni na początku Asyryjskiej listy królów (ustępy wymieniające „17 królów, którzy mieszkali w namiotach” i „10 królów, którzy byli przodkami”), którzy (być może z wyjątkiem Uszpii i Apiaszala) nigdy nie panowali w Aszur: imiona władców z pierwszego ustępu wydają się tak naprawdę stanowić listę amoryckich plemion i nazw geograficznych, natomiast ustęp drugi zdaje się wymieniać amoryckich przodków Szamszi-Adada I (1813–1781 p.n.e.)[5][6].
| imię władcy | długość panowania według Asyryjskiej listy królów[7][8] | przybliżony okres/lata panowania | uwagi |
|---|---|---|---|
| Ušpia (Uszpia) | - | koniec XXI w. p.n.e. (?)[9] | wymieniany w inskrypcjach budowlanych późniejszych władców asyryjskich jako pierwszy znany budowniczy świątyni boga Aszura w Aszur[10][11] |
| Sulili[12]/Sulê[13] (Sulili) | - | koniec XXI w. p.n.e. (?)[14] | być może tożsamy z Ṣilulu, którego inskrypcję odkryto w Kanesz[15] |
| Kikkia (Kikkia) | - | koniec XXI w. p.n.e.[16] | wymieniany w inskrypcjach budowlanych późniejszych władców asyryjskich jako budowniczy murów obronnych wokół Aszur[16] |
| Akia (Akia) | - | przełom XXI\XX w. p.n.e. | |
| Puzur-Aššur (Puzur-Aszur I) | - | początek XX w. p.n.e. | najprawdopodobniej założyciel rodzimej dynastii[17] |
| Šalim-ahum, Šallim-ahhe (Szalim-ahum) | - | początek XX w. p.n.e. | syn Puzur-Aszura I, znany z własnej inskrypcji odkrytej w Aszur[18] |
| Ilu-šūma (Ilu-szuma) | - | początek XX w. p.n.e. | syn Szalim-ahuma, znany z własnych inskrypcji z Aszur[19] |
| Erišum, Irišum (Eriszum I) | 40 lat | 1974–1935 p.n.e.[20] lub 1972–1933 p.n.e.[21] | syn Ilu-szumy, znany z własnych inskrypcji z Aszur[22] |
| Ikūnum (Ikunum) | (tekst zniszczony) | 1934–1921 p.n.e.[20] lub 1932–1918 p.n.e.[21] | syn Eriszuma I, znany z własnych inskrypcji z Aszur[23] |
| Šarru-kīn (Sargon I) | (tekst zniszczony) | 1920–1881 p.n.e.[20] lub 1917–1878 p.n.e.[21] | syn Ikunuma, znany z inskrypcji na pieczęci pochodzącej z Kanesz[24] |
| Puzur-Aššur (Puzur-Aszur II) | (tekst zniszczony) | 1880–1873 p.n.e.[20] lub 1877–1870 p.n.e.[21] | syn Sargona I według Asyryjskiej listy królów |
| Narām-Sîn (Naram-Sin) | (tekst zniszczony) | 1872–1829/19 p.n.e.[20] lub 1869–? p.n.e.[21] | syn Puzur-Aszura II według Asyryjskiej listy królów |
| Erišum (Eriszum II) | (tekst zniszczony) | 1828/1818–1809 p.n.e.[20] lub ?–1809 p.n.e.[21] | syn Naram-Sina według Asyryjskiej listy królów |
| Šamši-Adad lub Šamši-Addu (Szamszi-Adad I) | 33 lata | 1808–1776 p.n.e.[20][21] | amorycki uzurpator, twórca potęgi państwa staroasyryjskiego; współczesny Hammurabiemu z Babilonu; najprawdopodobniej to za jego czasów powstała Asyryjska lista królów[25][26] |
| Išme-Dagan (Iszme-Dagan I) | 40 lat | 1775–1761? p.n.e.[20] lub 1775–1736? p.n.e.[21] | syn Szamszi-Adada I, współczesny Hammurabiemu z Babilonu |
Iszme-Dagan pokonany został najprawdopodobniej w ok. 1761 r. p.n.e. przez Hammurabiego z Babilonu, który – jak podaje jego 33 „nazwa roczna” – podporządkować miał sobie wówczas „różne miasta w krainie Subartu i Ekallatum”[27]. Wśród miast tych znajdować się musiało również Aszur, gdyż wymieniane jest ono wśród miast znajdujących się pod jego kontrolą w prologu Kodeksu Hammurabiego (kol. IV 53-58)[27].
okres anarchii (ok. 1750–1700 r. p.n.e.)
Okres zamieszania i chaosu, bardzo słabo poznany. Kilku pretendentów do asyryjskiego tronu – w tym potomkowie Szamszi-Adada I – walczy ze sobą o władzę. Niektórych z nich Asyryjska lista królów nie wymienia.
władcy wymienieni w Asyryjskiej liście królów (wersji standardowej)
| imiona władców | informacje dodatkowe z Asyryjskiej listy królów[28] |
|---|---|
| Aššur-dugul (Aszur-dugul) | „syn nikogo, bez praw do tronu, panował przez 6 lat” |
| Aššur-apla-idi Naşir-Sîn Sîn-nāmir Ipqi-Ištar Adad-şalūlu Adasi | „za Aszur-dugula, syna nikogo, Aszur-apla-idi, Nasir-Sin, Sin-namir, Ipqi-Isztar, Adad-salulu i Adasi, sześciu królów, synów nikogo, panowało na początku jego krótkich rządów” |
władcy wymienieni w Asyryjskiej liście królów (wersji alternatywnej)
- Mūt-Aškur (Mut-Aszkur) – syn Iszme-Dagana I
- Rēmu(...) (rekonstruowane jako Remu(š?)[29] lub Talmu-sz(arri)[30]) – syn Mut-Aszkura?[30]
władcy wymienieni w inskrypcji Puzur-Sina
okres stabilizacji (dynastia Adasiego) (ok. 1700–1350 r. p.n.e.)
Sytuacja w Asyrii stabilizuje się. Od Adasiego zaczyna się ciągła linia genealogiczna królów asyryjskich. Od poł. XV w. p.n.e. Asyria staje się lennikiem Mitanni. Datowanie panowania władców przybliżone.
| imię władcy | informacje z Asyryjskiej listy królów[33][34] | lata panowania | uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|
| pochodzenie | dŀugość panowania | według CAH[29][35] | |||
| Bēl-bāni (Bel-bani) | syn Adasiego | 10 lat | ok. 1698–1689 p.n.e. | ok. 1700–1691 p.n.e. | |
| Libāja (Libaja) | syn Bel-bani | 17 lat | ok. 1688–1672 p.n.e. | ok. 1690–1674 p.n.e. | |
| Šarma-Adad (I) (Szarma-Adad I) | syn Libaji | 12 lat | ok. 1671–1660 p.n.e. | ok. 1673–1662 p.n.e. | |
| Iptar-Sîn (Iptar-Sin) | syn Szarma-Adada I | 12 lat | ok. 1659–1648 p.n.e. | ok. 1661–1650 p.n.e. | |
| Bazāja (Bazaja) | syn Bel-bani | 28 lat | ok. 1647–1620 p.n.e. | ok. 1649–1622 p.n.e. | |
| Lullāja (Lullaja) | „syn nikogo” (uzurpator) | 6 lat | ok. 1619–1614 p.n.e. | ok. 1621–1616 p.n.e. | |
| Šū-Ninua (Szu-Ninua) | syn Bazaji | 14 lat | ok. 1613–1600 p.n.e. | ok. 1615–1602 p.n.e. | wymieniony we fragmencie alternatywnej Asyryjskiej listy królów jako założyciel nowej dynastii |
| Šarma-Adad (II) (Szarma-Adad II) | syn Szu-Ninuy | 3 lata | ok. 1599–1597 p.n.e. | ok. 1601–1599 p.n.e. | |
| Erišum (III) (Eriszum III) | syn Szu-Ninuy | 13 lat | ok. 1596–1584 p.n.e. | ok. 1598–1586 p.n.e. | |
| Šamšī-Adad (II) (Szamszi-Adad II) | syn Eriszuma III | 6 lat | ok. 1583–1578 p.n.e. | ok. 1585–1580 p.n.e. | |
| Išme-Dagan (II) (Iszme-Dagan II) | syn Szamszi-Adada II | 16 lat | ok. 1577–1562 p.n.e. | ok. 1579–1564 p.n.e. | |
| Šamšī-Adad (III) (Szamszi-Adad III) | syn Iszme-Dagana II | 16 lat | ok. 1561–1546 p.n.e. | ok. 1563–1548 p.n.e. | |
| Aššur-nērāri (I) (Aszur-nirari I) | syn Iszme-Dagana II | 26 lat | ok. 1545–1520 p.n.e. | ok. 1547–1522 p.n.e. | |
| Puzur-Aššur (III) (Puzur-Aszur III) | syn Aszur-nerari I | 14 lat[36]/24 lata[13] | ok. 1519–1496 p.n.e. | ok. 1521–1498 p.n.e. | według Kroniki synchronistycznej współczesny Burna-Buriaszowi I z Babilonu[37] |
| Enlil-nāṣir (I) (Enlil-nasir I) | syn Puzur-Aszura III | 13 lat | ok. 1495–1483 p.n.e. | ok. 1497–1485 p.n.e. | |
| Nūr-ili (Nur-ili) | syn Enlil-nasira I | 12 lat | ok. 1482–1471 p.n.e. | ok. 1484–1473 p.n.e. | |
| Aššur-šadûni (Aszur-szaduni) | syn Nur-ili | 1 miesiąc | ? | ? | |
| Aššur-rabî (I) (Aszur-rabi I) | syn Enlil-nasira I | (tekst uszkodzony) | ok. 1470–1451 p.n.e. | ok. 1472–1453 p.n.e. | |
| Aššur-nādin-ahhē (I) (Aszur-nadin-ahhe I) | syn Aszur-rabi I | (tekst uszkodzony) | ok. 1450–1431 p.n.e. | ok. 1452–1433 p.n.e. | |
| Enlil-nāṣir (II) (Enlil-nasir II) | brat Aszur-nadin-ahhe I | 6 lat | ok. 1430–1425 p.n.e. | ok. 1432–1427 p.n.e. | |
| Aššur-nērāri (II) (Aszur-nirari II) | syn Enlil-nasira II | 7 lat | ok. 1424–1418 p.n.e. | ok. 1426–1420 p.n.e. | |
| Aššur-bēl-nišēšu (Aszur-bel-niszeszu) | syn Aszur-nerari II | 9 lat | ok. 1417–1409 p.n.e. | ok. 1419–1411 p.n.e. | według Kroniki synchronistycznej współczesny Kara-indaszowi z Babilonu[37] |
| Aššur-rēm-nišēšu (Aszur-rem-niszeszu) | syn Aszur-bel-niszeszu | 8 lat | ok. 1408–1401 p.n.e. | ok. 1410–1403 p.n.e. | |
| Aššur-nādin-ahhē (II) (Aszur-nadin-ahhe II) | syn Aszur-rem-niszeszu | 10 lat | ok. 1400–1391 p.n.e. | ok. 1402–1393 p.n.e. | |
| Eriba-Adad (I) (Eriba-Adad I) | syn Aszur-bel-niszeszu | 27 lat | ok. 1390–1364 p.n.e. | ok. 1392–1366 p.n.e. | |
okres średnioasyryjski
| imię władcy | informacje z Asyryjskiej Listy Królów[38][39] | lata panowania | uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|
| pochodzenie | długość panowania | według van De Mieroopa[40] | według CAH[35] | ||
| Aššur-uballiṭ (Aszur-uballit I) | syn Eriba-Adada I | 36 lat | 1363–1328 p.n.e. | 1365–1330 p.n.e. | współczesny czterem kolejnym władcom kasyckim: Burnaburiaszowi II, Kara-hardaszowi, Nazi-bugaszowi i Kurigalzu II |
| Enlil-nārārī (Enlil-narari) | syn Aszur-uballita I | 10 lat | 1327–1318 p.n.e. | 1329–1320 p.n.e. | według Kroniki synchronistycznej współczesny Kurigalzu II z Babilonu[41] |
| Arik-dīn-ili (Arik-den-ili) | syn Enlil-narari | 12 lat | 1317–1306 p.n.e. | 1319–1308 p.n.e. | |
| Adad-nārārī (Adad-nirari I) | brat[13][13]/syn[36] Arik-den-ili | 32 lata | 1305–1274 p.n.e. | 1307–1275 p.n.e. | według Kroniki synchronistycznej współczesny Nazi-Maruttaszowi z Babilonu[41] |
| Salmānu-ašarēd (Salmanasar I) | syn Adad-nirari I | 30 lat | 1273–1244 p.n.e. | 1274–1245 p.n.e. | |
| Tukultī-Ninurta (Tukulti-Ninurta I) | syn Salmanasara I | 37 lat | 1243–1207 p.n.e. | 1244–1208 p.n.e. | |
| Aššur-nādin-apli (Aszur-nadin-apli) | syn Tukulti-Ninurty I | 3 lata[12][13]/4 lata[36] | 1206–1203 p.n.e. | 1207–1204 p.n.e. | |
| Aššur-nērārī (Aszur-nirari III) | syn Aszurnasirpala[12][13]/Aszur-nadin-apli[36] | 6 lat | 1202–1197 p.n.e. | 1203–1198 p.n.e. | |
| Enlil-kudurrī-uṣur (Enlil-kudurri-usur) | syn Tukulti-Ninurty I | 5 lat | 1196–1192 p.n.e. | 1197–1193 p.n.e. | |
| Ninurta-apil-Ekur (Ninurta-apil-Ekur) | syn Ili-haddy, potomek Eriba-Adada I | 3 lata[12][13]/13 lat[36] | 1191–1179 p.n.e. | 1192–1180 p.n.e. | założyciel nowej dynastii |
| Aššur-dān (Aszur-dan I) | syn Ninurty-apil-Ekura | 46 lat | 1178–1133 p.n.e. | 1179–1134 p.n.e. | |
| Ninurta-tukultī-Aššur (Ninurta-tukulti-Aszur) | syn Aszur-dana I | krócej niż rok | ? | ? | |
| Mutakkil-Nusku (Mutakkil-Nusku) | brat Ninurty-tukulti-Aszura | krócej niż rok | ? | ? | |
| Aššur-rēša-iši (Aszur-resza-iszi I) | syn Mutakkil-Nusku | 18 lat | 1132–1115 p.n.e. | 1133–1116 p.n.e. | |
| Tukultī-apil-Ešarra (Tiglat-Pileser I) | syn Aszur-resza-iszi I | 39 lat | 1114–1076 p.n.e. | 1115–1077 p.n.e. | współczesny Marduk-nadin-ahhe z Babilonu |
| Ašarēd-apil-Ekur (Aszared-apil-Ekur) | syn Tiglatpilesara I | 2 lata | 1075–1074 p.n.e. | 1076–1075 p.n.e. | |
| Aššur-bēl-kala (Aszur-bel-kala) | syn Tiglat-Pilesera I | 18 lat | 1073–1056 p.n.e. | 1074–1057 p.n.e. | według Kroniki synchronistycznej współczesny Marduk-szapik-zeri z Babilonu |
| Erība-Adad (Eriba-Adad II) | syn Aszur-bel-kala | 2 lata | 1055–1054 p.n.e. | 1056–1055 p.n.e. | |
| Šamšī-Adad (Szamszi-Adad IV) | syn Tiglat-Pilesera I | 4 lata | 1053–1050 p.n.e. | 1054–1051 p.n.e. | |
| Aššur-nāṣir-apli (Aszur-nasir-apli I) | syn Szamszi-Adada IV | 19 lat | 1049–1031 p.n.e. | 1050–1032 p.n.e. | |
| Salmānu-ašarēd (Salmanasar II) | syn Aszurnasirpala I | (tekst uszkodzony) | 1030–1019 p.n.e. | 1031–1020 p.n.e. | |
| Aššur-nērārī (Aszur-nirari IV) | syn Salmanasara II | 6 lat | 1018–1013 p.n.e. | 1019–1014 p.n.e. | |
| Aššur-rabî (Aszur-rabi II) | syn Aszurnasirpala I | 41 lat | 1012-972 p.n.e. | 1013-973 p.n.e. | |
| Aššur-rēša-iši (Aszur-resza-iszi II) | syn Aszur-rabi II | 5 lat | 971-967 p.n.e. | 972-968 p.n.e. | |
| Tukultī-apil-Ešarra (Tiglat-Pileser II) | syn Aszur-resza-iszi II | 32 lata | 966-935 p.n.e. | 967-935 p.n.e. | |
okres nowoasyryjski
| imię władcy | informacje z Asyryjskiej Listy Królów[42][43] | lata panowania[44][45] | uwagi | |
|---|---|---|---|---|
| pochodzenie | długość panowania | |||
| Aššur-dān (Aszur-dan II) | syn Tiglat-Pilesera II | 23 lata | 934-912 p.n.e. | |
| Adad-nērārī (Adad-nirari II) | syn Aszur-dana II | 21 lat | 911-891 p.n.e. | współczesny władcom babilońskim: Szamasz-mudammiqowi i Nabu-szuma-ukinowi I |
| Tukultī-Ninurta (Tukulti-Ninurta II) | syn Adad-nirari II | 7 lat | 890-884 p.n.e. | współczesny władcy babilońskiemu Nabu-szuma-ukinowi I |
| Aššur-nāṣir-apli (Aszurnasirpal II) | syn Tukulti-Ninurty II | 25 lat | 883-859 p.n.e. | przeniesienie stolicy państwa do Kalhu |
| Salmānu-ašarēd (Salmanasar III) | syn Aszurnasirpala II | 35 lat | 858-824 p.n.e. | współczesny władcom babilońskim: Nabu-apla-iddinie i Marduk-zakir-szumiemu I |
| Šamšī-Adad (Szamszi-Adad V) | syn Salmanasara III | 13 lat | 823-811 p.n.e. | współczesny władcom babilońskim: Marduk-zakir-szumiemu I, Marduk-balassu-iqbi i Baba-aha-iddinie |
| Adad-nērārī (Adad-nirari III) | syn Szamszi-Adada V | 28 lat | 810–783 p.n.e. | w chwili śmierci Szamszi-Adada V jego syn Adad-nirari był jeszcze małoletni i w jego imieniu przez pięć lat sprawowała władzę w Asyrii jako regentka jego matka Sammu-ramat[46]. |
| Salmānu-ašarēd (Salmanasar IV) | syn Adad-nirari III | 10 lat | 782–773 p.n.e. | |
| Aššur-dān (Aszur-dan III) | brat Salmanasara IV | 18 lat | 772–755 p.n.e. | w dziewiątym roku jego panowania (763 r. p.n.e.) miało miejsce zaćmienie słońca (tzw. zaćmienie Bur-Saggile) |
| Aššur-nērārī (Aszur-nirari V) | syn Adad-nirari III | 10 lat | 754–745 p.n.e. | współczesny Sarduri II, królowi Urartu |
| Tukultī-apil-Ešarra (Tiglat-Pileser III) | syn Aszur-nirari V | 18 lat | 744–727 p.n.e. | współczesny babilońskim królom: Nabu-nasirowi, Nabu-nadin-zeri, Nabu-szuma-ukinowi II i Nabu-mukin-zeri; król Babilonu w latach 729–727 p.n.e.; współczesny Sarduri II, królowi Urartu |
| Salmānu-ašarēd (Salmanasar V) | syn Tiglat-Pilesera III | 5 lat | 726–722 p.n.e. | na tym władcy kończy się Asyryjska lista królów |
| dynastia Sargonidów | ||
|---|---|---|
| imię władcy | lata panowania[44][45] | uwagi |
| Šarru-kīn (Sargon II) | 721–705 p.n.e. | założyciel asyryjskiej dynastii Sargonidów |
| Sîn-ahhē-erība (Sennacheryb) | 704–681 p.n.e. | syn Sargona II |
| Aššur-aha-iddina (Asarhaddon) | 680–669 p.n.e. | syn Sennacheryba |
| Aššur-bāni-apli (Aszurbanipal) | 668–627? p.n.e. | syn Asarhaddona |
| Aššur-etel-ilāni (Aszur-etel-ilani) | 630?–626 p.n.e.[47] 627–623 p.n.e.[48] | syn Aszurbanipala |
| Sîn-šumu-lišir (Sin-szumu-liszir) | 626 p.n.e. | uzurpator |
| Sîn-šarra-iškun (Sin-szarra-iszkun) | 626–612 p.n.e.[47] 622–612 p.n.e.[48] | syn Aszurbanipala |
| Aššur-uballiṭ (Aszur-uballit II) | 612–610 p.n.e.[47] 611–? p.n.e.[48] | 610 rok p.n.e. – upadek miasta Harran - koniec imperium asyryjskiego |
Zobacz też
- lista królów babilońskich
- lista królów elamickich
- lista królów hetyckich
- lista królów Larsy
- lista królów Urartu
- lista królów Mitanni
Przypisy
- ↑ H. Lewy, Assyria..., s. 733–752.
- ↑ H. Lewy, Assyria..., s. 734.
- ↑ a b c d A.K. Grayson, Assyrian..., s. 2-4.
- ↑ a b c d K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 19, przypis 4.
- ↑ K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 19, przypis 2.
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 1.
- ↑ J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 136–139
- ↑ A.K. Grayson Königslisten..., s. 104–105.
- ↑ A. Malamat, King Lists..., s. 169., przypis 19
- ↑ H. Lewy, Assyria..., s. 744.
- ↑ A. Malamat, King Lists..., s. 169.
- ↑ a b c d kopia B Asyryjskiej listy królów
- ↑ a b c d e f g kopia C Asyryjskiej listy królów
- ↑ H. Lewy, Assyria..., s. 746.
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 5.
- ↑ a b H. Lewy, Assyrian..., s. 747.
- ↑ K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 31.
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 6–7.
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 7-8.
- ↑ a b c d e f g h K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 29
- ↑ a b c d e f g h Old Assyrian limmu lists (ang.). cdli.ox.ac.uk. [dostęp 2018-08-29].
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 8–15.
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 16–17.
- ↑ A.K. Grayson, Assyrian..., s. 17–18.
- ↑ J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 136.
- ↑ A.K. Grayson Königslisten..., s. 102.
- ↑ a b K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 142.
- ↑ J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 139.
- ↑ a b The Cambridge Ancient History (third edition), t. II/1 (History of the Middle East and the Aegean Region c. 1800–1350 B.C.), Cambridge University Press 1971, s. 820-821 (tabela „(B) WESTERN ASIA 1792–1390 B.C.”)
- ↑ a b H. Lewy, Assyria..., s. 749.
- ↑ brak jego imienia w Asyryjskiej liście królów, znany z inskrypcji Puzur-Sina
- ↑ brak jego imienia w Asyryjskiej liście królów, znany z własnej inskrypcji odkrytej w Aszur
- ↑ j-j. Glassner, Mesopotamian..., s. 138–141.
- ↑ A.K. Grayson Königslisten..., s. 106–109.
- ↑ a b The Cambridge Ancient History (third edition), t. II/2 (History of the Middle East and the Aegean Region c. 1380–1000 B.C.), Cambridge University Press 1975, s. 1040–1043 (tabela „(B) WESTERN ASIA, FOURTEENTH TO TENTH CENTURIES B.C.”).
- ↑ a b c d e kopia A Asyryjskiej listy królów
- ↑ a b J.-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 177.
- ↑ A.K. Grayson Königslisten..., s. 109–114.
- ↑ J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 140–143.
- ↑ M. van De Mieroop, A History of the Ancient..., s. 294–295
- ↑ a b J.-J. Glassner, Mesopotamian.., s. 179
- ↑ A.K. Grayson Königslisten..., s. 114–115.
- ↑ J-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 144–145.
- ↑ a b F. Joannes, Historia..., s. 179–180.
- ↑ a b M. van De Mieroop, A History of the Ancient..., s. 295–296
- ↑ G. Leick, Historical..., s. 155.
- ↑ a b c F. Joannes, Historia..., s. 180.
- ↑ a b c M. van De Mieroop, A History of the Ancient..., s. 296
Bibliografia
- J-J. Glassner, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
- A.K. Grayson Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980-83, s.86–135.
- A.K. Grayson, Assyrian Royal Inscriptions, tom I (From the Beginning to Ashur-resha-ishi I), seria Records of the Ancient Near East (RANE), Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1972.
- F. Joannes, Historia Mezopotamii w I. tysiącleciu przed Chrystusem, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
- H. Lewy, Assyria, c. 2600–1816 B.C., w: The Cambridge Ancient History (third edition), t. I/2 (Early History of the Middle East), Cambridge University Press 1971, s. 729–770.
- G. Leick, Historical Dictionary of Mesopotamia, The Scarecrow Press, Inc., Plymouth 2010.
- A. Malamat, „King Lists of the Old Babylonian Period and Biblical Genealogies”, Journal of the American Oriental Society 88 (1968), s. 163–173.
- M. van De Mieroop, A History of the Ancient Near East ca. 3000-323 BC, Blackwell Publishing, 2004.
- K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.