Lista kraterów uderzeniowych na Ziemi

Lista kraterów uderzeniowych na Ziemi. Główna lista zawiera wszystkie potwierdzone struktury pochodzenia impaktowego na Ziemi wymienione w bazie Earth Impact Database według stanu na dzień 1 września 2016[1], o średnicy większej niż 10 km.

Ziemia doświadcza bombardowania meteorytowego od 4,5 miliarda lat, podobnie jak jej Księżyc, którego powierzchnia jest zryta kraterami. Ze względu na większą masę i powierzchnię musiało na nią upaść nawet więcej meteorytów, małych planetoid i komet. Powstawanie kraterów jest jednak na Ziemi utrudnione przez obecność atmosfery, w której wyhamowują małe ciała, a najmniejsze ulegają spaleniu; ze względu na istnienie oceanów i innych zbiorników, w ponad 70% przypadków spadający obiekt uderza w wodę, a nie w stały ląd. Krater który już powstanie, podlega erozji na skutek działania wody, wiatru i czynników biologicznych, a w wielu miejscach jest niszczony także przez procesy wulkaniczne i tektoniczne. Większość dużych kraterów na Ziemi jest położona w obrębie starych tarcz kontynentalnych, na których zapis zjawisk geologicznych jest najdłuższy.

Potwierdzone kratery uderzeniowe na Ziemi

Pozostałość krateru Vredefort, widziana z promu kosmicznego
Obraz radarowy kraterów Sudbury (większy, u dołu) i Wanapitei (jezioro meteorytowe po prawej)
Zdjęcie satelitarne krateru Popigaj na północy Syberii
Wybrzeże Australii Południowej z widocznymi słonymi jeziorami, w tym kolistym jeziorem w kraterze Acraman
NazwaPołożenieŚrednica krateru (km)Wiek (miliony lat)Współrzędne geograficzne
VredefortWolne Państwo, Republika Południowej Afryki160¹2023 ± 427°00′S 27°30′E/-27,000000 27,500000
ChicxulubJukatan, Meksyk150¹64,98 ± 0,0521°20′N 89°30′W/21,333333 -89,500000
SudburyOntario, Kanada130¹1850 ± 346°36′N 81°11′W/46,600000 -81,183333
PopigajKraj Krasnojarski, Rosja90¹35,7 ± 0,271°39′N 111°11′E/71,650000 111,183333
AcramanAustralia Południowa90~59032°01′S 135°27′E/-32,016667 135,450000
ManicouaganQuebec, Kanada85¹214 ± 151°23′N 68°42′W/51,383333 -68,700000
MorokwengPustynia Kalahari, Republika Południowej Afryki70145,0 ± 0,826°28′S 23°32′E/-26,466667 23,533333
KaraNieniecki Okręg Autonomiczny, Rosja6570,3 ± 2,269°06′N 64°09′E/69,100000 64,150000
BeaverheadIdaho i Montana, Stany Zjednoczone60~60044°15′N 114°00′W/44,250000 -114,000000
TookoonookaQueensland, Australia55128 ± 527°07′S 142°50′E/-27,116667 142,833333
CharlevoixQuebec, Kanada54342 ± 1547°32′N 70°18′W/47,533333 -70,300000
SiljanDalarna, Szwecja52376,8 ± 1,761°02′N 14°52′E/61,033333 14,866667
Kara-kulGóry Pamir, Tadżykistan52<539°01′N 73°27′E/39,016667 73,450000
MontagnaisNowa Szkocja, Kanada4550,5 ± 0,7642°53′N 64°13′W/42,883333 -64,216667
WoodleighAustralia Zachodnia40364 ± 826°03′S 114°40′E/-26,050000 114,666667
Saint MartinManitoba, Kanada40220 ± 3251°47′N 98°32′W/51,783333 -98,533333
Puczeż-KatunskiObwód niżnonowogrodzki, Rosja40¹167 ± 356°58′N 43°43′E/56,966667 43,716667
MjølnirMorze Barentsa, Norwegia40142,0 ± 2,673°48′N 29°40′E/73,800000 29,666667
Chesapeake BayWirginia, Stany Zjednoczone40¹35,5 ± 0,337°17′N 76°01′W/37,283333 -76,016667
AraguainhaCentralna Brazylia40244,40 ± 3,2516°47′S 52°59′W/-16,783333 -52,983333
CarswellSaskatchewan, Kanada39115 ± 1058°27′N 109°30′W/58,450000 -109,500000
Clearwater WestQuebec, Kanada36290 ± 2056°13′N 74°30′W/56,216667 -74,500000
MansonIowa, Stany Zjednoczone3573,8 ± 0,342°35′N 94°33′W/42,583333 -94,550000
SaqqarArabia Saudyjska34410 – 7029°35′N 38°42′E/29,583333 38,700000
KeurusselkäFinlandia~30<180062°08′N 24°36′E/62,133333 24,600000
YarrabubbaAustralia Zachodnia30~200027°10′S 118°50′E/-27,166667 118,833333
Slate IslandsOntario, Kanada30~45048°40′N 87°00′W/48,666667 -87,000000
ShoemakerAustralia Zachodnia301630 ± 525°52′S 120°53′E/-25,866667 120,883333
MistastinNowa Fundlandia i Labrador, Kanada2836,4 ± 455°53′N 63°18′W/55,883333 -63,300000
Clearwater EastQuebec, Kanada26290 ± 2056°04′N 74°06′W/56,066667 -74,100000
StrangwaysTerytorium Północne, Australia25646 ± 4215°12′S 133°35′E/-15,200000 133,583333
Steen RiverAlberta, Kanada2591 ± 759°30′N 117°38′W/59,500000 -117,633333
KamieńskObwód rostowski, Rosja254948°21′N 40°30′E/48,350000 40,500000
Tunnunik (Prince Albert)Terytoria Północno-Zachodnie, Kanada~25450 – 13072°28′N 113°58′W/72,466667 -113,966667
Nördlinger RiesBawaria, Niemcy2415,1 ± 0,148°53′N 10°34′E/48,883333 10,566667
Presqu'îleQuebec, Kanada24<50049°43′N 74°48′W/49,716667 -74,800000
BołtyszObwód kirowohradzki, Ukraina2465,17 ± 0,6448°54′N 32°15′E/48,900000 32,250000
RochechouartFrancja23214 ± 845°49′27″N 0°46′54″E/45,824167 0,781667
LappajärviFinlandia2377,85 ± 0,7863°12′N 23°42′E/63,200000 23,700000
HaughtonNunavut, Kanada233975°23′N 89°40′W/75,383333 -89,666667
Gosses BluffTerytorium Północne, Australia22142,5 ± 0,823°49′15″S 132°18′28″E/-23,820833 132,307778
Amelia CreekTerytorium Północne, Australia~201640 – 60020°55′S 134°50′E/-20,916667 134,833333
ObołońObwód połtawski, Ukraina20169 ± 749°35′N 32°55′E/49,583333 32,916667
ŁoganczaKraj Krasnojarski, Rosja2040 ± 2065°31′N 95°56′E/65,516667 95,933333
GliksonAustralia Zachodnia~19<50823°59′S 121°34′E/-23,983333 121,566667
DellenGävleborg, Szwecja1989,0 ± 2,761°48′N 16°48′E/61,800000 16,800000
OasisLibia18<12024°35′N 24°24′E/24,583333 24,400000
Lawn HillQueensland, Australia18>51518°40′S 138°39′E/-18,666667 138,650000
ElgygytgynCzukocki Okręg Autonomiczny, Rosja183,5 ± 0,567°30′N 172°05′E/67,500000 172,083333
LuiziKatanga, Demokratyczna Republika Konga17<57310°10′S 28°00′E/-10,166667 28,000000
SuawjarwiKarelia, Rosja16~240063°07′N 33°23′E/63,116667 33,383333
AmesOklahoma, Stany Zjednoczone16470 ± 3036°15′N 98°12′W/36,250000 -98,200000
ŁohojskiObwód miński, Białoruś1542,3 ± 1,154°12′N 27°48′E/54,200000 27,800000
KałuskiObwód kałuski, Rosja15380 ± 554°30′N 36°12′E/54,500000 36,200000
ŻamanszyngObwód aktobski, Kazachstan140,9 ± 0,148°24′N 60°58′E/48,400000 60,966667
JanisjarwiKarelia, Rosja14700 ± 561°58′N 30°55′E/61,966667 30,916667
Gweni-FadaRegion Ennedi, Czad14<34517°25′N 21°45′E/17,416667 21,750000
SpiderAustralia Zachodnia13>57016°44′S 126°05′E/-16,733333 126,083333
Sierra MaderaTeksas, Stany Zjednoczone13<10030°36′N 102°55′W/30,600000 -102,916667
KentlandIndiana, Stany Zjednoczone13<9740°45′N 87°24′W/40,750000 -87,400000
Deep BaySaskatchewan, Kanada1399 ± 456°24′N 102°59′W/56,400000 -102,983333
MarquezTeksas, Stany Zjednoczone12,758 ± 231°17′N 96°18′W/31,283333 -96,300000
AoroungaRegion Borku, Czad12,6<34519°06′N 19°15′E/19,100000 19,250000
NicholsonTerytoria Północno-Zachodnie, Kanada12,5<40062°40′N 102°41′W/62,666667 -102,683333
Wells CreekTennessee, Stany Zjednoczone12200 ± 10036°23′N 87°40′W/36,383333 -87,666667
VargeãoSanta Catarina, Brazylia12123 ± 1,426°50′S 52°07′W/-26,833333 -52,116667
Serra da CangalhaTocantins, Brazylia12<3008°05′S 46°52′W/-8,083333 -46,866667
AvakAlaska, Stany Zjednoczone1295 – 371°15′S 156°38′W/-71,250000 -156,633333
TernowkaObwód dniepropetrowski, Ukraina11280 ± 1048°08′N 33°31′E/48,133333 33,516667
DhalaMadhya Pradesh, Indie112100 – 170025°17′59,7″N 78°08′03,1″E/25,299917 78,134194
BosumtwiGhana10,51,076°30′N 1°25′W/6,500000 -1,416667
Upheaval DomeUtah, Stany Zjednoczone10<17038°26′N 109°54′W/38,433333 -109,900000
PaasselkäFinlandia10<180062°02′N 29°05′E/62,033333 29,083333
Kelly WestTerytorium Północne, Australia10>55019°56′S 133°57′E/-19,933333 133,950000
KarłaTatarstan, Rosja105 ± 154°55′N 48°02′E/54,916667 48,033333
FlaxmanAustralia Południowa10>3534°37′S 139°04′E/-34,616667 139,066667
Eagle ButteAlberta, Kanada10<6549°42′N 110°30′W/49,700000 -110,500000

¹ Podana średnica jest najlepszym obecnym oszacowaniem średnicy mierzonej od krawędzi do krawędzi krateru i nie obejmuje strefy całkowitych zniszczeń na zewnątrz krateru. W literaturze często można znaleźć inne wartości, wynikające z przyjęcia innej definicji, np. z uwzględnienia zewnętrznego pierścienia struktury wielopierścieniowej.

Domniemane kratery uderzeniowe

Lista zawiera wybrane struktury na Ziemi, które są podejrzewane o pochodzenie meteorytowe, ale nie ma co do tego zgody w środowisku naukowym.

Postulowany obszar krateru pod lądolodem na Ziemi Wilkesa
NazwaPołożenieŚrednica (km)Wiek (miliony lat)Współrzędne geograficzne
ŚiwaMorze Arabskie, Indie5006518°40′N 70°14′E/18,666667 70,233333
Wilkes Land[2]Ziemia Wilkesa, Antarktyda480-500<500, przypuszczalnie ~25070°S 120°E/-70,000000 120,000000
TaiJiangsu, Chiny68,5360-375?31°02′N 120°02′E/31,033333 120,033333
KabiraLibia i Egipt31?24°40′N 24°58′E/24,666667 24,966667
Krater East WarburtonAustralia Południowa≥200≥30028°00′S 140°30′E/-28,000000 140,500000

Przypisy

  1. Earth Impact Database. Planetary and Space Science Centre, University of New Brunswick. [dostęp 2016-09-01]. (ang.).
  2. C. Kazan, R. Sato: Antarctica: Site of the Biggest Impact Crater on Earth Revealed. [w:] The Daily Galaxy [on-line]. 2010-08-17. [dostęp 2012-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-25)]. (ang.).

Zobacz też

  • Lista kraterów uderzeniowych w Afryce
  • Lista kraterów uderzeniowych w Ameryce Południowej
  • Lista kraterów uderzeniowych w Ameryce Północnej
  • Lista kraterów uderzeniowych w Australii
  • Lista kraterów uderzeniowych w Azji
  • Lista kraterów uderzeniowych w Europie

Media użyte na tej stronie

Vredefort Dome STS51I-33-56AA.jpg
Vredefort Dome, Free State, South Africa. Image #STS51I-33-56AA.
SIR-B Sudbury Impact Crater.jpg
A SIR-B radar image of southern Ontario highlights two juxtaposed but unrelated craters that are very different in age, in size, and in structural state.

SIR-B radar image of the Sudbury impact structure (elliptical because of deformation by Grenville thrusting) and the nearby Wanapitei crater (lake-filled) formed much later. The partially circular lake-filled structure on the right (east) is the 8 km (5 mi) wide Wanapitei crater, estimated to have formed 34 million years (m.y.) ago. The far larger Sudbury structure (second largest on Earth) appears as a pronounced elliptical pattern, more strongly expressed by the low hills to the north. This huge impact crater, with its distinctive outline, was created about 1800 m.y. ago. Some scientists argue that it was at least 245 km (152 mi) across when it was circular. More than 900 m.y. later strong northwestward thrusting of the Grenville Province terrane against the Superior Province (containing Sudbury) subsequently deformed it into its present elliptical shape (geologists will recognize this as a prime example of the "strain ellipsoid" model). After Sudbury was initially excavated, magmas from deep in the crust invaded the breccia filling, mixing with it and forming a boundary layer against its walls. Some investigators think that the resulting norite rocks are actually melted target rocks. This igneous rock (called an "irruptive") is host to vast deposits of nickel and copper, making this impact structure a 5 billion dollar source of ore minerals since mining began in the last century.

Further information found here: http://www.data.gov/geodata/g599452, Full credits here: http://www.geodata.gov/E-FW/DiscoveryServlet?uuid={31FB4C05-E523-8C6C-CD83-41E4435A90FE}&xmltransform=metadata_details.xsl, Shuttle mission data here: http://southport.jpl.nasa.gov/scienceapps/sirb.html
Acraman Impact Structure, South Australia.jpg
Orange and brown soils mix with off-white saltpans, including Lake Gardiner and Lake Everard in this true-colour image.