Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia
40 lat listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia
Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO Model List of Essential Medicines, fr. Listes modèles OMS des médicaments essentiels, ros. Примерные перечни ВОЗ основных лекарственных средств) – lista leków wybranych na podstawie dowodów naukowych przy uwzględnieniu istotności z punktu widzenia zdrowia publicznego, skuteczności, bezpieczeństwa oraz analizy kosztów-efektywności, publikowana od 1977 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Lista jest aktualizowana co 2 lata i jej ostatnie 21. wydanie ukazało się w czerwcu 2019 roku. Od 2007 publikowana jest również wersja pediatryczna listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia przeznaczona dla dzieci poniżej 12 roku życia i jej ostatnie 7. wydanie ukazało się również w czerwcu 2019 roku. Krajowe wersje listy zostały wdrożone w co najmniej 156 krajach, w tym w Polsce od 1991 roku.
Historia
Historia listy leków podstawowych rozpoczyna się w 1975 roku, kiedy Światowe Zgromadzenie Zdrowia wystąpiło do Światowej Organizacji Zdrowia z wnioskiem o przygotowanie listy leków, zapewniających dobrą jakość przy odpowiednim koszcie[1]. W 1977 zostało opublikowane 1. wydanie zawierające 216 pozycji, w tym 204 substancje czynne[2]. W 1978 podczas konferencji w Ałmaty w końcowej deklaracji z Ałma Aty lista została uznana za jeden z ośmiu podstawowych elementów podstawowej opieki zdrowotnej[1]. Najistotniejszymi zmianami wprowadzonymi na liście w stosunku do jej pierwszego wydania były: zmiana struktury listy (1979), wprowadzenie leków złożonych (1998), leków przeciwretrowirusowych (2003), szczepionek nowej generacji (2007)[3] oraz kategoryzacja antybiotyków (2017)[4]. W latach 2000–2001 zmieniono podejście do kwalifikacji leków na listę z rekomendacji ekspertów oraz przemysłu farmaceutycznego na wynikające z zasad medycyny opartej na faktach[1]. W 2007 opublikowana została po raz pierwszy wersja listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia przeznaczona dla dzieci poniżej 12 roku, której 7. wydanie ukazało się w marcu 2017 roku[5].
Liczba substancji czynnych na liście leków podstawowych
Źródło: WHO[a]
Lista leków podstawowych na świecie
W momencie kiedy pojawiają się nowe leki pozwalające na bezpieczne leczenie chorób społecznych, konieczne jest zapewnienie dostępu do nich każdemu, kto ich potrzebuje. Umieszczenie leku na liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia jest pierwszym krokiem w tym kierunku.
Margaret Chan, dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia[6]
W 1977 lista leków podstawowych została wprowadzona w mniej niż 12 krajach[7]. Obecnie 156 krajów przyjęło krajowe wersje listy leków podstawowych[7], a trzynaście krajów ma wzmiankę w konstytucji o prawie dostępu do leków, w tym siedem przyjęło pośrednio prawo do dostępu do podstawowej listy leków: Boliwia, Czechy, Dominikana, Egipt, Ekwador, Filipiny, Kuba, Meksyk, Niger, Panama, Paragwaj, Portugalia oraz Syria (2016)[8]. Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF), Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców (UNHCR) oraz Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych (UNFPA) opierają swoją pomoc lekową na liście leków podstawowych[9].
Lista leków podstawowych w Polsce
W Polsce lista leków podstawowych została po raz pierwszy wprowadzona w 1991 roku[10][11][12] i zawierała 367 substancji czynnych[11]. W ogłoszonym w 2004 roku dokumencie Ministerstwa Zdrowia wprowadzającym politykę lekową na lata 2004–2008 uznano, iż lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia powinna być podstawą umieszczania leków na listach refundacyjnych[13]. W kolejnych latach nie ogłaszano polityki lekowej w Polsce[14]. Lista leków podstawowych została zastąpiona w 2011 roku kategorią leków dostępnych w aptekach na podstawie recepty lekarskiej w całym zakresie zarejestrowanych wskazań i przeznaczeń oraz we wskazaniu określonym stanem klinicznym[15][16], która w zakresie leków bezpłatnych oraz leków o odpłatności ryczałtowej odpowiada liście leków podstawowych[16][17]. W dniu 28 grudnia 2016 roku zawierała 219 substancji czynnych[18].
Lista leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia
Dodatkowe oznaczenia w tabeli |
Anestetyki
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 1.1 Leki do znieczulenia ogólnego oraz tlen | ||||
| 1.1.1 Leki do podawania wziewnego | ||||
| halotan | wziewnie | 1997 | Nie | |
| izofluran | wziewnie | 2011 | Tak | |
| podtlenek azotu | wziewnie | 1977 | Tak | |
| tlen | wziewnie | gaz medyczny | 1979 | Tak |
| 1.1.2 Leki do podawania we wstrzyknięciach | ||||
| ketamina | wstrzyknięcie | 1985 | Tak | |
| propofol | wstrzyknięcie | propofol może zostać zastąpiony tiopentalem, zależnie od krajowej dostępności oraz kosztów leczenia | 2011 | Tak |
| 1.2 Środki do znieczulenia miejscowego | ||||
| bupiwakaina[b] | wstrzyknięcie, dokanałowo | 1977 | Tak | |
| lidokaina[b] | wstrzyknięcie, dokanałowo, zewnętrznie | 1977 | Tak | |
| lidokaina z adrenaliną | wstrzyknięcie | 1979 | Tak | |
| efedryna[c] | wstrzyknięcie | stosowany w zapobieganiu hipotensji przy blokadzie centralnej podczas porodu | 1998 | Tak |
| 1.3 Leki do premedykacji oraz do krótkotrwałej sedacji | ||||
| atropina | wstrzyknięcie | 1988 | Tak | |
| midazolam[b] | wstrzyknięcie, doustnie | w postaci zawiesiny nie powinien być stosowany u dzieci | 2011 | Tak |
| morfina | wstrzyknięcie | 1988 | Tak | |
| 1.4 Gazy medyczne | ||||
| tlen | wziewnie | w leczeniu niedotlenienia, do rozpoczynania resuscytacji noworodków urodzonych przed 32 tygodniem ciąży powinien być użyty tlen w stężeniu nie wyższym niż 30% | 2017 | Tak |
Analgetyki oraz leki stosowane w medycynie paliatywnej
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 2.1 Nieopioidowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne | ||||
| kwas acetylosalicylowy | doustnie, doodbytniczo | 1977 | Tak | |
| ibuprofen | doustnie | nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 3 miesiąca życia | 1977 | Tak |
| paracetamol | doustnie, doodbytniczo | lek nie jest zalecany jako lek przeciwzapalny, ze względu na brak udowodnionego efektu przeciwzapalnego | 1977 | Tak |
| 2.2 Opioidy | ||||
| kodeina | doustnie | 1985 | Tak | |
| fentanyl | przezskórnie | w leczeniu bólu nowotworowego | 2017 | Tak |
| morfina[b] | wstrzyknięcie, doustnie | alternatywnie mogą być stosowane jedynie hydromorfon oraz oksykodon | 1977 | Tak |
| metadon[c] | doustnie | w leczeniu bólu nowotworowego | 1998 | Tak |
| 2.3 Leki stosowane przy innych częstych objawach w opiece paliatywnej | ||||
| amitryptylina | doustnie | 2011 | Tak | |
| butylobromek hioscyny | wstrzyknięcie | 2013 | Tak | |
| cyklizyna | wstrzyknięcie, doustnie | nie powinna być stosowana u dzieci | 2011 | Nie |
| deksametazon | wstrzyknięcie, doustnie | tabletki 2 mg nie powinny być stosowane u dzieci | 2011 | Tak |
| diazepam | wstrzyknięcie, doustnie, doodbytniczo | 2011 | Tak | |
| dokuzynian sodu | doustnie | 2011 | Tak | |
| fluoksetyna | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 8 roku życia | 2011 | Tak |
| haloperydol | wstrzyknięcie, doustnie | 2013 | Tak | |
| hydrobromek hioscyny | wstrzyknięcie, przeskórnie | nie powinien być stosowany u dzieci | 2017 | Nie |
| laktuloza | doustnie | nie powinna być stosowana u dzieci | 2011 | Tak |
| loperamid | doustnie | 2013 | Tak | |
| metoklopramid | doustnie | 2013 | Tak | |
| midazolam | wstrzyknięcie, doustnie | w postaci zawiesiny nie powinien być stosowany u dzieci | 2011 | Tak |
| ondansetron | wstrzyknięcie, doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia | 2011 | Tak |
| senes | doustnie | 2011 | Tak | |
Leki przeciwalergiczne oraz leki stosowane w anafilaksji
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| deksametazon | wstrzyknięcie | 1985 | Tak | |
| adrenalina | wstrzyknięcie | 1988 | Tak | |
| hydrokortyzon | wstrzyknięcie | 1988 | Tak | |
| loratadyna[b] | doustnie | istnieją wskazania w których mogą być stosowane leki przeciwhistaminowe I generacji | 2013 | Tak |
| prednizolon[b] | doustnie | 1985 | Tak |
Odtrutki oraz inne substancje stosowane w leczeniu zatrucia
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 4.1 Substancje nieswoiste | ||||
| węgiel aktywny | doustnie | 1977 | Tak | |
| 4.3 Substancje swoiste | ||||
| acetylocysteina | wstrzyknięcie, doustnie | 2000 | Tak | |
| atropina | wstrzyknięcie | 2000 | Tak | |
| azotyn sodu | wstrzyknięcie | 1979 | Nie | |
| błękit metylenowy | wstrzyknięcie | 1985 | Tak | |
| błękit pruski | doustnie | 1985 | Nie | |
| glukonian wapnia | wstrzyknięcie | 1998 | Tak | |
| nalokson | wstrzyknięcie | 1983 | Tak | |
| penicylamina | doustnie | 1985 | Tak | |
| tiosiarczan sodu | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| deferoksamina[c] | wstrzyknięcie | 1979 | Tak | |
| dimerkaprol[c] | wstrzyknięcie | 1977 | Nie | |
| fomepizol[c] | wstrzyknięcie | 2013 | Nie | |
| sukcymer[c] | doustnie | 2011 | Nie | |
| wersenian wapniowo-disodowy[c] | wstrzyknięcie | 1979 | Nie | |
Leki przeciwpadaczkowe oraz przeciwdrgawkowe
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| diazepam | doodbytniczo | 1977 | Tak | |
| fenobarbital | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| fenytoina | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| karbamazepina | doustnie | 1988 | Tak | |
| kwas walproinowy | doustnie | 1979 | Tak | |
| lamotrygina | doustnie | leczenie skojarzone opornych na leczenie napadów częściowych i uogólnionych | 2017 | Tak |
| lorazepam[b] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
| midazolam | śluzówki nosogardzieli | postać dożylna może być stosowana do podania podpoliczkowego tylko w przypadku niedostępności roztworu przeznaczonego do podawania na śluzówki nosogardzieli | 2015 | Tak |
| siarczan magnezu | wstrzyknięcie | stosowany jedynie w rzucawce oraz ciężkim stanie przedrzucawkowym | 2003 | Tak |
| etosuksymid[c] | doustnie | 1977 | Tak | |
| kwas walproinowy[c] | wstrzyknięcie | 2015 | Tak |
Leki stosowane w zakażeniach
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 6.1 Leki przeciwrobacze | ||||
| 6.1.1 Leki przeciwko pasożytom jelitowym | ||||
| albendazol | doustnie | 1990 | Tak | |
| iwermektyna | doustnie | 2017 | Nie | |
| lewamizol | doustnie | 1988 | Nie | |
| mebendazol | doustnie | 1977 | Tak | |
| niklozamid | doustnie | 1977 | Nie | |
| prazykwantel | doustnie | 1985 | Nie | |
| pyrantel | doustnie | 1983 | Tak | |
| 6.1.2 Leki przeciwko nicieniom | ||||
| albendazol | doustnie | 1990 | Tak | |
| dietylokarbamazyna | doustnie | 1977 | Nie | |
| iwermektyna | doustnie | 1988 | Nie | |
| 6.1.3 Leki przeciwko schistosomom oraz innym przywrom | ||||
| prazykwantel | doustnie | 1983 | Nie | |
| triklabendazol | doustnie | 1977 | Nie | |
| oksamnichina[c] | doustnie | powinna być stosowana jedynie w przypadku niepowodzenia leczenia prazykwantelem | 1997 | Nie |
| 6.2 Leki przeciwbakteryjne[d] | ||||
| 6.2.1 Grupa antybiotyków podstawowych[e] | ||||
| amikacyna | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboru[i][ii], antybiotyk II wyboru[iii](niektóre wskazania[f]) | 2002 | Tak |
| amoksycylina | wstrzyknięcie, doustnie[f] | antybiotyk I wyboru[iv][v][vi][vii][viii][ix][x][xi][iii][xii][xiii], antybiotyk II wyboru[xiv] (niektóre wskazania[f]) | 1990 | Tak |
| amoksycylina + kwas klawulanowy | wstrzyknięcie, doustnie[f] | antybiotyk I wyboru[v][viii][ix][xii][xv][xvi][xvii][xviii][xv], antybiotyk II wyboru[iv][v][x][xix][xx] (niektóre wskazania[f]) | 1998 | Tak |
| ampicylina | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboru[v][vii][iii], antybiotyk II wyboru[xiv] (niektóre wskazania[f]) | 1977 | Tak |
| benzylopenicylina | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboru[v][vii][iii][xxi], antybiotyk II wyboru[xiv] (niektóre wskazania[f]) | 1977 | Tak |
| benzylopenicylina benzatynowa | wstrzyknięcie | ampułki 1,2 mln I.U.[f], antybiotyk I wyboru[xxi], antybiotyk II wyboru[BRAK] | 1977 | Tak |
| cefaleksyna | wstrzyknięcie, doustnie | antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[viii][xi][xviii] | 2009 | Tak |
| cefazolina | wstrzyknięcie | może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia, przeznaczony do profilaktyki okołooperacyjnej, antybiotyk I wyboru[xx], antybiotyk II wyboru[xix] | 2007 | Tak |
| chloramfenikol | wstrzyknięcie, doustnie | postać pozajelitowa o przedłużonym działaniu powinna być stosowane jedynie w leczeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołanym przez dwoinkę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci powyżej 2 roku życia, antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[xiv] | 1977 | Nie |
| doksycyklina | doustnie | u dzieci poniżej 8 roku życia, tylko w infekcjach zagrażających życiu, w przypadku braku innej możliwości leczenia, antybiotyk I wyboru[xxii][xxiii], antybiotyk II wyboru[iv][viii][xxiii] (niektóre wskazania[f]) | 1977 | Tak |
| fenoksymetylopenicylina | doustnie | antybiotyk I wyboru[iv][xi][xiii], antybiotyk II wyboru[BRAK] | 1977 | Tak |
| gentamycyna | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboru[v][vii][iii], antybiotyk II wyboru[xxiv][xx] (niektóre wskazania[f]) | 1977 | Tak |
| klindamycyna | wstrzyknięcie, doustnie | antybiotyk I wyboruBRAK, antybiotyk II wyboru[xix] | 1992 | Tak |
| kloksacylina[b] | wstrzyknięcie, doustnie | przy stosowaniu doustnym preferowane są kloksacylina, dikloksacylina, flukloksacylina ze względu na lepszą biodostępność, antybiotyk I wyboru[xviii][xix], antybiotyk II wyboru[iii] (niektóre wskazania[f]) | 1977 | Tak |
| kotrimoksazol | wstrzyknięcie, doustnie | trimetoprym może być stosowany w monoterapii w zapaleniu pęcherza moczowego, antybiotyk I wyboru[ix], antybiotyk II wyboru[xxv] | 1977 | Tak |
| metronidazol | wstrzyknięcie, doustnie, doodbytniczo | antybiotyk I wyboru[xv][xxvi][xxvii][xxviii][xx], antybiotyk II wyboru[xv] | 1979 | Tak |
| nitrofurantoina | doustnie | antybiotyk I wyboru[ix], antybiotyk II wyboruBRAK | 1979 | Nie |
| penicylina prokainowa[e] | wstrzyknięcie | nie jest rekomendowana jako lek pierwszego wyboru w sepsie u noworodków, z wyjątkiem sytuacji kiedy jest podawana przez personel medyczny w miejscach z wysoką śmiertelnością noworodków, w których opieka szpitalna nie jest możliwa, antybiotyk I wyboru[xxi], antybiotyk II wyboru[xxi] (niektóre wskazania[f]) | 1983 | Tak |
| spektynomycyna | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboruBRAK, antybiotyk II wyboru[xxiv] | 1977 | Nie |
| 6.2.2 Grupa antybiotyków nadzorowanych[g] | ||||
| azytromycyna | doustnie | pojedyncza dawka w leczeniu infekcji Chlamydia trachomatis dróg rodnych oraz tchawicy, antybiotyk I wyboru[xxiv][xxii][xxiii], antybiotyk II wyboru[xxv][xxiv][xxix] (niektóre wskazania[f]) | 2003 | Tak |
| cefiksym | doustnie | antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[xxv][xxiv] | 2005 | Tak |
| cefotaksym | wstrzyknięcie | lek z wyboru z cefalosporyn III generacji u hospitalizowanych niemowląt, antybiotyk I wyboru[v][xiv][xv][xvi][xxvi][i], antybiotyk II wyboru[iii][xix][xxx] (niektóre wskazania[f]) | 2009 | Tak |
| ceftriakson | wstrzyknięcie | może być stosowany u dzieci powyżej 41 tygodnia skorygowanego życia płodowego, nie należy podawać z wapniem oraz nie zaleca się podawania u niemowląt z hiperbilirubinemią, antybiotyk I wyboru[v][xiv][xv][xvi][xxiv][xxvi][i][xxix], antybiotyk II wyboru[iii][xix][xxv][i] (niektóre wskazania[f]) | 2005 | Tak |
| cefuroksym | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[xx] | 2019 | Tak |
| cyprofloksacyna | wstrzyknięcie[f], doustnie[f] | antybiotyk I wyboru[xvii][xxv][xxx][xxix], antybiotyk II wyboru[xv][xxiii] | 1990 | Tak |
| klarytromycyna | wstrzyknięcie, doustnie | w leczeniu Helicobacter pylori schematem wielolekowym u dorosłych, antybiotyk I wyboru[v], antybiotyk II wyboru[xi] | 2011 | Tak |
| piperacylina + tazobaktam | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboru[xvi][xxvi][ii], antybiotyk II wyboru[BRAK] | 2017 | Tak |
| wankomycyna | doustnie | antybiotyk I wyboruBRAK, antybiotyk II wyboru[xxviii] | 1997 | Nie |
| ceftazydym[c] | wstrzyknięcie | 1997 | Tak | |
| meropenem[c] | wstrzyknięcie | zamiast może być zastosowany imipenem z cylastatyną, natomiast meropenem jest lekiem z wyboru w leczeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, antybiotyk I wyboru[BRAK], antybiotyk II wyboru[xxvi][ii][xxxi] | 2017 | Tak |
| wankomycyna[c] | wstrzyknięcie | antybiotyk I wyboruBRAK, antybiotyk II wyboru[ii] | 1997 | Tak |
| 6.2.3 Grupa antybiotyków zastrzeżonych[h] | ||||
| ceftazydym + awibaktam[c] | wstrzyknięcie | 2019 | Tak | |
| fosfomycyna[c][h] | wstrzyknięcie | 2017 | Tak | |
| kolistyna[c] | wstrzyknięcie | 2017 | Tak | |
| linezolid[c] | wstrzyknięcie, doustnie | 2017 | Tak | |
| meropenem + waborbaktam[c] | wstrzyknięcie | 2019 | Nie | |
| plazomycyna[c] | wstrzyknięcie | 2019 | Nie | |
| polimyksyna B[c] | wstrzyknięcie | 2019 | Nie | |
| 6.2.4 Leki stosowane w leczeniu trądu[i] | ||||
| dapson | doustnie | 1979 | Nie | |
| klofazymina | doustnie | 1979 | Nie | |
| ryfampicyna | doustnie | 1977 | Tak | |
| 6.2.5 Leki stosowane w leczeniu gruźlicy[j][k] | ||||
| etambutol | doustnie | zawiesina[f] | 1977 | Tak |
| etambutol + izoniazyd + pirazynamid + ryfampicyna | doustnie | 275 mg + 75 mg + 400 mg + 150 mg | 2000 | Nie |
| etambutol + izoniazyd + ryfampicyna | doustnie | 275 mg + 75 mg + 150 mg | 2007 | Nie |
| izoniazyd | doustnie | zawiesina[f] | 1977 | Tak |
| izoniazyd + pyrazynamid + ryfampicyna | doustnie | 75 mg + 400 mg + 150 mg lub tabletki rozpuszczalne 50 mg + 150 mg + 75 mg[f] | 1977 | Nie |
| izoniazyd + ryfampicyna | doustnie | 75 mg + 150 mg, 150 mg + 300 mg lub tabletki rozpuszczalne 50 mg + 75 mg[f] | 1990 | Tak |
| pirazynamid | doustnie | zawiesina[f] | 1983 | Tak |
| ryfabutyna | doustnie | tylko w leczeniu zakażonych wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV) otrzymujących inhibitory proteazy | 2011 | Nie |
| ryfampicyna | doustnie | zawiesina[f] | 1983 | Tak |
| ryfapentyna | doustnie | tylko w leczeniu utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy | 2015 | Nie |
| amikacyna[c] | wstrzyknięcie | 2002 | Tak | |
| amoksycylina + kwas klawulanowy[c] | doustnie[f] | przeznoczona jedynie to stosowania w połączeniu z meropenemem lub imipenemem z cylastatyną | 2019 | Tak |
| bedakilina[c] | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 5 roku życia | 2015 | Nie |
| cykloseryna[c] | doustnie | zamiast może być zastosowany teryzydon | 2015 | Nie |
| delamanid[c] | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 5 roku życia | 2015 | Nie |
| etionamid[c] | doustnie | zamiast może być zastosowany protionamid | 2015 | Nie |
| klofazymina[c] | doustnie | 2017 | Nie | |
| kwas p-aminosalicylowy[c] | wstrzyknięcie | 2002 | Tak | |
| lewofloksacyna[c] | doustnie | 2002 | Tak | |
| linezolid[c] | wstrzyknięcie, doustnie | 2015 | Tak | |
| meropenem[c] | wstrzyknięcie | zamiast niego może być stosowany imipenem z cylastatyną | 2019 | Tak |
| moksyfloksacyna[c] | doustnie | 2017 | Tak | |
| streptomycyna[c][f] | wstrzyknięcie | 2013 | Tak | |
| 6.3 Leki przeciwgrzybicze | ||||
| amfoterycyna B | wstrzyknięcie | 2003 | Tak | |
| flukonazol | wstrzyknięcie, doustnie | 2005 | Tak | |
| fluorocytozyna | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Nie | |
| gryzeofulwina | doustnie | zawiesina[f] | 1977 | Nie |
| itrakonazol[l] | doustnie | 2017 | Tak | |
| klotrimazol | dopochwowo | 2005 | Tak | |
| nystatyna | doustnie | zawiesina[f] | 1979 | Tak |
| worykonazol[m] | wstrzyknięcie, doustnie | 2017 | Tak | |
| jodek potasu[c] | doustnie | nasycony roztwór | 1997 | Tak |
| 6.3 Leki przeciwwirusowe | ||||
| 6.3.1 Leki przeciw wirusowi opryszczki pospolitej | ||||
| acyklowir[b] | wstrzyknięcie, doustnie | zawiesina[f] | 1998 | Tak |
| 6.4.2 Leki przeciwretrowirusowe[n] | ||||
| 6.4.2.1 Nukleozydowe i nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy | ||||
| abakawir (ABC) | doustnie | 2002 | Tak | |
| fumaran dizoproksylu tenofowiru (TDF) | doustnie | 300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru, zalecany w profilaktyce przedekspozycyjnej | 2002 | Tak |
| lamiwudyna (3TC) | doustnie | 2002 | Tak | |
| zydowudyna (ZDV lub AZT) | dożylnie, doustnie | 1998 | Tak | |
| 6.4.2.2 Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy | ||||
| efawirenz (EFV lub EFZ) | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 2 roku życia lub powyżej 10 kg m.c. | 2002 | Tak |
| newirapina (NVP) | doustnie | może być stosowana u dzieci powyżej 6 tygodnia życia | 2000 | Tak |
| 6.4.2.3 Inhibitory proteaz[o] | ||||
| atazanawir | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 25 kg m.c. | 2015 | Tak |
| atazanawir + rytonawir | doustnie | 2017 | Nie | |
| darunawir | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 3 roku życia | 2015 | Tak |
| lopinawir + rytonawir (LPV/r) | doustnie | 2002 | Tak | |
| rytonawir | doustnie | 2002 | Tak | |
| 6.4.2.4 Inhibitory integrazy | ||||
| dolutegrawir | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 25 kg m.c. | 2017 | Tak |
| raltegrawir | doustnie | przeznaczony do stosowania u ciężarnych kobiet oraz w leczeniu drugiego rzutu zgodnie z wytycznymi WHO | 2017 | Tak |
| Złożone leki przeciwretrowirusowe | ||||
| abakawir + lamiwudyna | doustnie | 120 mg + 60 mg | 2015 | Tak |
| dolutegrawir + lamiwudyna + tenofowir | doustnie | 50 mg + 300 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru) | 2019 | Nie |
| efawirenz + emtrycytabina + tenofowir | doustnie | 600 mg + 200 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru); na podstawie danych farmakologicznych, znanej oporności szczepów wirusowych oraz wyników badań klinicznych emtrycytabina jest dopuszczalną alternatywą dla lamiwudyny | 2007 | Tak |
| efawirenz + lamiwudyna + tenofowir | doustnie | 400 mg + 300 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru) | 2017 | Nie |
| emtrycytabina + tenofowir | doustnie | 200 mg + 300 mg (300 mg fumaranu dizoproksylu tenofowiru odpowiada 245 mg dizoproksylu tenofowiru); na podstawie danych farmakologicznych, znanej oporności szczepów wirusowych oraz wyników badań klinicznych emtrycytabina jest dopuszczalną alternatywą dla lamiwudyny, lek złożony zalecany w profilaktyce przedekspozycyjnej | 2007 | Tak |
| lamiwudyna + newirapina + zydowudyna | doustnie | 30 mg + 50 mg + 60 mg[f], 150 mg + 200 mg + 300 mg | 2017 | Nie |
| lamiwudyna + zydowudyna | doustnie | 30 mg + 60 mg[f], 150 mg + 300 mg | 2007 | Nie |
| 6.4.2.5 Leki stosowane w profilaktyce zakażeń oportunistycznych związane z zakażeniem HIV | ||||
| izoniazyd + pirydoksyna + trimetoprym + sulfametoksazol | doustnie | 300 mg + 25 mg + 800 mg + 160 mg | 2017 | Nie |
| 6.4.3 Inne leki przeciwwirusowe | ||||
| rybawiryna | wstrzyknięcie, doustnie | leczenie gorączki krwotocznej | 2007 | Tak |
| walgancyklowir | doustnie | leczenie cytomegalowirusowego zapalenia siatkówki | 2015 | Tak |
| oseltamiwir[c] | doustnie | ciężkie zachorowanie spowodowane podejrzewanym lub potwierdzonym zakażeniem wirusem grypy u hospitalizowanych pacjentów w ciężkim stanie | 2011 | Tak |
| walgancyklowir[c][f] | doustnie | leczenie cytomegalowirusowego zapalenia siatkówki | 2019 | Tak |
| 6.4.4 Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby | ||||
| 6.4.4.1 Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B | ||||
| 6.4.4.1.1 Nukleozydy i nukleotydy – inhibitory odwrotnej transkryptazy | ||||
| entekawir | doustnie | 2015 | Tak | |
| tenofowir (TDF) | doustnie | 2015 | Tak | |
| 6.4.4.2 Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu C[p] | ||||
| 6.4.4.2.1 Terapie pangenotypowe o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym | ||||
| daklataswir | doustnie | 2015 | Tak | |
| glekaprewir + pibrentaswir | doustnie | 100 mg + 40 mg | 2019 | Tak |
| sofosbuwir | doustnie | lek pangenotypowy w przypadku stosowania z daklataswirem | 2015 | Tak |
| sofosbuwir + welpataswir | doustnie | 400 mg + 100 mg | 2017 | Tak |
| 6.4.4.2.2 Terapie genotypowo swoiste o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym | ||||
| dazabuwir | doustnie | 2015 | Tak | |
| ledypaswir + sofosbuwir | doustnie | 90 mg + 400 mg | 2015 | Tak |
| ombitaswir + parytaprewir + rytonawir | doustnie | 12,5 mg + 75 mg + 50 mg | 2015 | Tak |
| 6.4.4.2.3 Inne leki przeciwwirusowe | ||||
| rybawiryna | wstrzyknięcie, doustnie | w leczeniu skojarzonym wirusowego zapalenie wątroby typu C z bezpośrednio działającymi lekami przeciwwirusowymi | 2015 | Tak |
| peginterferon α-2a[c][q] | wstrzyknięcie | w leczeniu skojarzonym wirusowego zapalenie wątroby typu C z rybawiryną | 2015 | Tak |
| peginterferon α-2b[c][q] | wstrzyknięcie | w leczeniu skojarzonym wirusowego zapalenie wątroby typu C z rybawiryną | 2015 | Tak |
| 6.5 Leki przeciwpierwotniakowe | ||||
| 6.5.1 Leki stosowane w leczeniu pełzakowicy i giardiozy | ||||
| diloksanid | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 25 kg m.c. | 1988 | Nie |
| metronidazol[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 1988 | Tak | |
| 6.5.2 Leki stosowane w leczeniu leiszmaniozy | ||||
| amfoterycyna B | wstrzyknięcie | 2003 | Tak | |
| miltefozyna | doustnie | 2011 | Nie | |
| paromomycyna | wstrzyknięcie | 2007 | Nie | |
| stilboglukonian sodu[r] | wstrzyknięcie | 1988 | Nie | |
| antymonian megluminy[r] | wstrzyknięcie | 1998 | Nie | |
| 6.5.3 Leki przeciwmalaryczne | ||||
| 6.5.3.1 Leki stosowane w leczeniu malarii[s] | ||||
| amodiachina | doustnie | leczenie skojarzone z artezunatem | 1977 | Nie |
| artemeter | wstrzyknięcie | leczenie ciężkiej malarii | 1997 | Nie |
| artemeter + lumefantryna | wstrzyknięcie | nie powinien być stosowany w pierwszym trymestrze ciąży oraz u dzieci poniżej 5 kg m.c. | 2002 | Nie |
| artezunat | wstrzyknięcie, doodbytniczo | leczenie skojarzone z amodiachiną, meflochiną, sulfadoksyną w połączeniu z pirymetaminą; postać pozajelitowa w leczeniu ciężkiej malarii; w postaci doodbytniczej tylko we wstępnym leczeniu ciężkiej malarii przed udzieleniem pomocy specjalistycznej | 2002 | Nie |
| artezunat + amodiachina | doustnie | 25 mg + 67,5 mg, 50 mg + 135 mg, 100 mg + 270 mg (dopuszczalne są inne połączenia, które zapewniają odpowiednią dawkę taką jak np. 153 mg lub 200 mg w postaci chlorowodorku amodiachiny z 50 mg artezunatu) | 2011 | Nie |
| artezunat + meflochina | doustnie | 25 mg + 55 mg, 100 mg + 220 mg | 2013 | Nie |
| artezunat + pyronarydyna | doustnie | nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 5 kg m.c. | 2013 | Nie |
| chinina | wstrzyknięcie, doustnie | leczenie ciężkiej malarii w skojarzeniu z doksycykliną | 1977 | Nie |
| chlorochina | doustnie | leczenie zakażeń wywołanych przez zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax) | 1977 | Tak |
| dihydroartemizyna + piperachina | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 5 kg m.c. | 2017 | Tak |
| doksycyklina | doustnie | leczenie skojarzone z chininą | 1997 | Tak |
| meflochina | doustnie | leczenie skojarzone z artezunatem 50 mg | 1988 | Nie |
| prymachina | doustnie | tylko w eradykacji zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax) oraz zarodźca owalnego (Plasmodium ovale) przez 14 dni | 1977 | Nie |
| sulfadoksyna + pirymetamina | doustnie | leczenie skojarzone z artezunatem 50 mg | 1979 | Nie |
| 6.5.3.2 Leki stosowane w profilaktyce malarii | ||||
| amodiachina + sulfadoksyna + pirymetamina[f] | doustnie | 76,5 mg (chlorowodowek amodiachiny) + 250 mg + 12,5 mg, 153 mg (chlorowodowek amodiachiny) + 500 mg + 25 mg | 2019 | Nie |
| chlorochina | doustnie | profilaktyka zakażeń wywołanych przez zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax) w krajach Ameryki Centralnej | 1988 | Tak |
| doksycyklina | doustnie | może być stosowana u dzieci powyżej 8 roku życia | 2000 | Tak |
| meflochina | doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 3 miesiąca życia lub 5 kg mc | 1995 | Nie |
| prokwanil | doustnie | leczenie skojarzone z chlorochiną | 1988 | Nie |
| sulfadoksyna + pirymetamina | doustnie | 2019 | Nie | |
| 6.5.4 Leki stosowane w leczeniu pneumocystozy i toksoplazmozy | ||||
| pirymetamina | doustnie | 1998 | Nie | |
| sulfadiazyna | doustnie | 1977 | Nie | |
| kotrimoksazol | wstrzyknięcie, doustnie | 1998 | Tak | |
| pentamidyna[c] | doustnie | 1998 | Nie | |
| 6.5.5 Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy | ||||
| 6.5.5.1 Leki stosowane w leczeniu śpiączki afrykańskiej | ||||
| feksynidazol | doustnie | leczenie pierwszego i drugiego stadium śpiączki afrykańskiej wywołanego przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense) | 2019 | Nie |
| Leki stosowane w 1. stadium śpiączki afrykańskiej | ||||
| pentamidyna | wstrzyknięcie | leczenie zakażeń wywołanych przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense) | 1977 | Nie |
| suramina | wstrzyknięcie | leczenie zakażeń wywołanych przez świdrowca rodezyjskiego (Trypanosoma brucei rhodesiense) | 1979 | Nie |
| Leki stosowane w 2. stadium śpiączki afrykańskiej | ||||
| eflornityna | wstrzyknięcie | leczenie zakażeń wywołanych przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense) | 1992 | Nie |
| melarsoprol | wstrzyknięcie | 1977 | Nie | |
| nifurtymoks | doustnie | leczenie skojarzone z eflornityną zakażeń wywołanych przez świdrowca gambijskiego (Trypanosoma brucei gambiense) | 2009 | Nie |
| melarsoprol[c][f] | wstrzyknięcie | 2011 | Nie | |
| 6.5.5.1 Leki stosowane w leczeniu choroby Chagasa | ||||
| benznidazol | doustnie | 1988 | Nie | |
| nifurtymoks | doustnie | 1977 | Nie | |
| 6.6 Leki stosowane w leczeniu pasożytów zewnętrznych | ||||
| iwermektyna | doustnie | 2019 | Nie | |
Leki stosowane w migrenie
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 7.1 Leki stosowane w leczeniu napadów migreny | ||||
| kwas acetylosalicylowy | doustnie | 1988 | Tak | |
| ibuprofen[f] | doustnie | 2007 | Tak | |
| paracetamol | doustnie | w postaci roztworu doustnego[f] oraz tabletek | 1988 | Tak |
| 7.2 Leki stosowane w profilaktyce napadów migreny | ||||
| propranolol[b] | doustnie | 1988 | Tak | |
Leki immunomodulujące i przeciwnowotworowe
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 8.1 Leki immunomodulujące stosowane w chorobach innych niż nowotworowe | ||||
| adalimumab[c][b] | wstrzyknięcie | alternatywie mogą być stosowane certolizumab pegol, etanercept, golimumab oraz infliksymab, a także leki biopodobne o odpowiedniej jakości | 2019 | Tak |
| azatiopryna[c] | wstrzyknięcie, doustnie | 2002 | Tak | |
| cyklosporyna[c] | wstrzyknięcie, doustnie | 1992 | Tak | |
| 8.2 Leki przeciwnowotworowe i wspomagające[t] | ||||
| 8.2.1 Leki cytostatyczne [t] | ||||
| arabinozyd cytozyny[c] | wstrzyknięcie | ostra białaczka szpikowa, ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa, chłoniak Burkitta | 1979 | Tak |
| asparaginaza[c] | wstrzyknięcie | ostra białaczka limfoblastyczna | 1995 | Tak |
| bendamustyna[c] | wstrzyknięcie | chłoniak grudkowy, przewlekłe białaczki limfatyczne | 2015 | Tak |
| bleomycyna[c] | wstrzyknięcie | chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra | 1977 | Tak |
| chlorambucyl[c] | doustnie | przewlekłe białaczki limfatyczne | 1999 | Tak |
| cisplatyna[c] | wstrzyknięcie | rak szyjki macicy (lek zwiększający wrażliwość tkanek na napromienianie), nowotwory głowy i szyi (lek zwiększający wrażliwość tkanek na napromienianie), rak jamy nosowo-gardłowej (lek zwiększający wrażliwość tkanek na napromienianie), rak niedrobnokomórkowy płuca, kostniakomięsak, nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra | 2015 | Tak |
| cyklofosfamid[c] | wstrzyknięcie | przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak rozlany z dużych komórek B, wczesne stadium raka piersi, ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Hodgkina, chłoniak grudkowy, mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy, mięsak Ewinga, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta, rozsiany rak piersi, szpiczak mnogi | 2015 | Tak |
| dakarbazyna[c] | wstrzyknięcie | chłoniak Hodgkina | 1990 | Tak |
| daktynomycyna[c] | wstrzyknięcie | ciążowa choroba trofoblastyczna, mięsak prążkowanokomórkowy, guz Wilmsa | 1985 | Nie |
| daunorubicyna[c] | wstrzyknięcie | ostra białaczka szpikowa, ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa | 2000 | Nie |
| docetaksel[c] | wstrzyknięcie | wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi, rozsiany rak gruczołu krokowego | 2011 | Tak |
| doksorubicyna[c] | wstrzyknięcie | chłoniak rozlany z dużych komórek B, wczesne stadium raka piersi, chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, chłoniak grudkowy, rozsiany rak piersi, kostniakomięsak, mięsak Ewinga, ostra białaczka limfoblastyczna, guz Wilmsa, chłoniak Burkitta, szpiczak mnogi | 1977 | Tak |
| etopozyd[c] | wstrzyknięcie, doustnie | nowotwór zarodkowy jądra, ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Hodgkina, rak niedrobnokomórkowy płuca, nowotwór zarodkowy jajnika, siatkówczak, mięsak Ewinga, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta | 1985 | Tak |
| fludarabina[c] | wstrzyknięcie, doustnie | przewlekłe białaczki limfatyczne | 2015 | Tak |
| fluorouracyl[c] | wstrzyknięcie | wczesne stadium raka piersi, wczesne stadium raka okrężnicy, wczesne stadium raka odbytnicy, rozsiany rak jelita grubego, rak jamy nosowo-gardłowej | 1977 | Tak |
| folinian wapnia[c] | wstrzyknięcie, doustnie | ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Burkitta, wczesne stadium raka okrężnicy, wczesne stadium raka odbytnicy, rozsiany rak jelita grubego, kostniakomięsak | 1977 | Tak |
| gemcytabina[c] | wstrzyknięcie | rak nabłonkowy jajnika, rak niedrobnokomórkowy płuca | 2015 | Tak |
| hydroksykarbamid[c] | doustnie | przewlekła białaczka szpikowa | 2009 | Tak |
| ifosfamid[c] | wstrzyknięcie | nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra, kostniakomięsak, mięsak prążkowanokomórkowy, mięsak Ewinga | 2009 | Tak |
| irynotekan[c] | doustnie | rozsiany rak jelita grubego | 2015 | Tak |
| kapecytabina[c] | doustnie | wczesne stadium raka okrężnicy, wczesne stadium raka odbytnicy, rozsiany rak piersi, rozsiany rak jelita grubego | 2015 | Tak |
| karboplatyna[c] | wstrzyknięcie | wczesne stadium raka piersi, rak nabłonkowy jajnika, rak jamy nosowo-gardłowej, rak niedrobnokomórkowy płuca, kostniakomięsak, siatkówczak, rak szyjki macicy | 2009 | Tak |
| melfalan[c] | wstrzyknięcie | szpiczak mnogi | 2019 | Tak |
| merkaptopuryna[c] | doustnie | ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka promielocytowa | 1985 | Tak |
| oksaliplatyna[c] | wstrzyknięcie | wczesne stadium raka okrężnicy, rozsiany rak jelita grubego | 2015 | Tak |
| paklitaksel[c] | wstrzyknięcie | rak nabłonkowy jajnika, wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi, mięsak Kaposiego, rak jamy nosowo-gardłowej, rak niedrobnokomórkowy płuca, nowotwór zarodkowy jajnika, rak szyjki macicy | 2011 | Tak |
| pegaspargaza[c] | wstrzyknięcie | ostra białaczka limfatyczna (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości) | 2019 | Tak |
| preparat Realgar–Indigo naturalis[c][f] | doustnie | ostra białaczka promielocytowa | 1979 | Tak |
| prokarbazyna[c][f] | doustnie | chłoniak Hodgkina | 1979 | Tak |
| tioguanina[c][f] | doustnie | ostra białaczka limfoblastyczna | 2011 | Tak |
| tritlenek diarsenu[c] | wstrzyknięcie | ostra białaczka promielocytowa | 2019 | Tak |
| winblastyna[c] | wstrzyknięcie | chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra | 1985 | Tak |
| winkrystyna[c] | wstrzyknięcie | chłoniak rozlany z dużych komórek B, ciążowa choroba trofoblastyczna, chłoniak Hodgkina, mięsak Kaposiego, chłoniak grudkowy, siatkówczak, mięsak prążkowanokomórkowy, mięsak Ewinga, ostra białaczka limfoblastyczna, guz Wilmsa, chłoniak Burkitta | 1977 | Tak |
| winorelbina[c] | wstrzyknięcie | rak niedrobnokomórkowy płuca, rozsiany rak piersi | 2015 | Tak |
| 8.2.2 Terapie celowane | ||||
| bortezomib[c] | wstrzyknięcie | szpiczak mnogi | 2019 | Tak |
| dasatynib[c] | wstrzyknięcie | oporna na imatynib przewlekła białaczka szpikowa | 2017 | Tak |
| erlotynib[c][b] | wstrzyknięcie | zaawansowany rak niedrobnokomórkowy płuca z nadekspresją genu receptora EGF, mogą być również stosowane gefitynib i afatynib | 2019 | Tak |
| imatynib[c] | doustnie | przewlekła białaczka szpikowa, nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego | 2015 | Tak |
| nilotynib[c] | wstrzyknięcie, doustnie | oporna na imatynib przewlekła białaczka szpikowa | 2017 | Tak |
| rytuksymab[c] | wstrzyknięcie | chłoniak rozlany z dużych komórek B, przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak grudkowy (łącznie z lekami biopodobnymi dobrej jakości) | 2015 | Tak |
| trastuzumab[c] | wstrzyknięcie | wczesne stadium raka piersi ze stwierdzaną nadekspresją receptora HER2, rozsiany rak piersi ze stwierdzaną nadekspresją receptora HER2 | 2015 | Tak |
| tretynoina[c] | doustnie | ostra białaczka promielocytowa | 2015 | Tak |
| 8.2.3 Leki immunomodulujące | ||||
| filgrastym[c] | wstrzyknięcie | pierwotna profilaktyka u pacjentów z wysokim ryzykiem gorączki neutropenicznej zawiązanej z mielotoksyczną chemioterapią, wtórna profilaktyka u pacjentów z przebytą neutropenią związaną z mielotoksyczną chemioterapią, umożliwienie podania chemioterapii gęstej dawki | 2017 | Tak |
| lenalidomid[c] | doustnie | szpiczak mnogi | 2019 | Tak |
| niwolumab[c][b] | wstrzyknięcie | rozsiany czerniak, może być również zastosowany pembrolizumab | 2019 | Tak |
| talidomid[c] | doustnie | szpiczak mnogi | 2019 | Tak |
| 8.2.4 Hormony i antagonisty hormonów | ||||
| abirateron[c] | doustnie | rozsiany rak gruczołu krokowego oporny na kastrację | 2019 | Tak |
| anastrozol[c][b] | doustnie | wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi | 2015 | Tak |
| bikalutamid[c][b] | doustnie | rozsiany rak gruczołu krokowego | 2015 | Tak |
| deksametazon[c] | wstrzyknięcie, doustnie | ostra białaczka limfoblastyczna, szpiczak mnogi | 2003 | Tak |
| hydrokortyzon[c] | wstrzyknięcie | ostra białaczka limfoblastyczna | 2003 | Tak |
| leuprorelina[c][b] | wstrzyknięcie | wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak gruczołu krokowego | 2015 | Tak |
| metyloprednizolon[c][f] | wstrzyknięcie | ostra białaczka limfoblastyczna | 2011 | Tak |
| prednizolon[c][b] | doustnie | przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak rozlany z dużych komórek B, chłoniak Hodgkina, chłoniak grudkowy, ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniak Burkitta, rozsiany rak gruczołu krokowego oporny na kastrację, szpiczak mnogi | 1985 | Tak |
| tamoksyfen[c] | doustnie | wczesne stadium raka piersi, rozsiany rak piersi | 2011 | Tak |
| 8.2.5 Leczenie wspomagające | ||||
| allopurynol[c][f] | doustnie | zespół rozpadu guza | 2009 | Tak |
| kwas zoledronowy[c] | doustnie | zapobieganie powikłaniom kostnym podczas choroby nowotworowej | 2017 | Tak |
| mesna[c] | wstrzyknięcie, doustnie | nowotwór zarodkowy jajnika, nowotwór zarodkowy jądra, kostniakomięsak, mięsak prążkowanokomórkowy, mięsak Ewinga | 2009 | Tak |
Leki przeciwparkinsonowskie
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| biperyden[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| lewodopa + karbidopa[b] | doustnie | 1977 | Tak |
Leki wpływające na krew i układ krwiotwórczy
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 10.1 Leki stosowane w niedokrwistości | ||||
| siarczan żelaza(II) | doustnie | 1977 | Tak | |
| siarczan żelaza(II) + kwas foliowy | doustnie | suplement diety stosowany w ciąży | 1985 | Tak |
| kwas foliowy | doustnie | w okresie przedkoncepcyjnym oraz w pierwszych tygodniach ciąży w celu redukcji prawdopodobieństwa wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu | 1977 | Tak |
| hydroksykobalamina | doustnie | 1977 | Tak | |
| czynniki stymulujące erytropoezę[c][b] | wstrzyknięcie | epoetyna alfa, epoetyna beta, epoetyna teta, darbepoetyna alfa, glikol metoksypolietylenowy epoetyny beta oraz odpowiadające im leki biopodobne | 2017 | Tak |
| 10.2 Leki przeciwzakrzepowe i przeciwkrwotoczne | ||||
| dabigatran[b] | wstrzyknięcie | alternatywnie może być stosowany apiksaban, edoksaban lub rywaroksaban | 2019 | Tak |
| enoksaparyna[b] | wstrzyknięcie | alternatywnie może być stosowana nadroparyna lub dalteparyna | 2015 | Tak |
| heparyna | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| fitomenadion | wstrzyknięcie, doustnie | 1979 | Tak | |
| kwas traneksamowy | wstrzyknięcie | 2011 | Tak | |
| siarczan protaminy | wstrzyknięcie | 1979 | Tak | |
| warfaryna[b] | doustnie | 1977 | Tak | |
| desmopresyna[c][f] | wstrzyknięcie, aerozol donosowy | 2015 | Tak | |
| heparyna[c][f] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
| siarczan protaminy[c][f] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
| warfaryna[b][c][f] | doustnie | 2009 | Tak | |
| 10.3 Leki stosowane w hemoglobinopatiach | ||||
| deferoksamina[c] | wstrzyknięcie | w zależności od kosztu i dostępności alternatywnie może być stosowana postać doustna | 2011 | Tak |
| hydroksykarbamid[c] | doustnie | 2011 | Tak | |
Preparaty krwiopochodne pochodzenia ludzkiego i preparaty krwiozastępcze
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 11.1 Preparaty krwiopochodne[u] | ||||
| świeżo mrożone osocze | Tak | |||
| osocze bogatopłytkowe | Tak | |||
| koncentrat krwinek czerwonych | Tak | |||
| krew pełna konserwowana | Tak | |||
| 11.2 Osoczopochodne produkty lecznicze[v] | ||||
| 11.2.1 Ludzkie immunoglobuliny | ||||
| immunoglobulina anty–Rh0 (D) | wstrzyknięcie | 2015 | Tak | |
| surowica przeciw wściekliźnie | wstrzyknięcie | 2015 | Tak | |
| immunoglobulina przeciwtężcowa ludzka | wstrzyknięcie | 2015 | Tak | |
| immunoglobulina ludzka[c] | wstrzyknięcie | w podaniach domięśniowych i podskórnych zalecany w pierwotnych niedoborach odporności. w podaniach dożylnych zalecany w pierwotnych niedoborach odporności oraz chorobie Kawasakiego | 2007 | Tak |
| 11.2.2 Koncentraty czynników krzepnięcia krwi | ||||
| koncentrat czynnika VII[b][c] | wstrzyknięcie | 1979 | Tak | |
| koncentrat czynnika IX[b][c] | wstrzyknięcie | 1979 | Tak | |
| 11.2.2 Preparaty krwiozastępcze | ||||
| dekstran 70 | wstrzyknięcie | alternatywnie może być stosowana poligelina | 1977 | Tak |
Leki stosowane w chorobach układu sercowo-naczyniowego[w]
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 12.1 Leki przeciwdławicowe | ||||
| bisoprolol[b] | doustnie | alternatywnie może być stosowany metoprolol lub karwedilol | 2011 | Tak |
| nitrogliceryna | podjęzykowo | 1977 | Tak | |
| diazotan izosorbidu[b] | podjęzykowo | 1977 | Tak | |
| werapamil | doustnie | 1983 | Tak | |
| 12.2 Leki przeciwarytmiczne | ||||
| bisoprolol[b] | doustnie | alternatywnie może być stosowany metoprolol lub karwedilol | 2011 | Tak |
| digoksyna | wstrzyknięcie, doustnie | 1998 | Tak | |
| adrenalina | wstrzyknięcie | 1998 | Tak | |
| lidokaina | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| werapamil | wstrzyknięcie, doustnie | 1988 | Tak | |
| amiodaron | wstrzyknięcie, doustnie | 2009 | Tak | |
| 12.3 Leki hipotensyjne | ||||
| amlodypina[b] | doustnie | 2005 | Tak | |
| bisoprolol[b] | doustnie | alternatywnie może być stosowany atenolol, metoprolol lub karwedilol, atenolol nie powinien być stosowany jako leczenie pierwszego rzutu w niepowikłanym nadciśnieniu tętniczym u pacjentów powyżej 60 roku życia | 2011 | Tak |
| enalapryl[b] | doustnie | 2003 | Tak | |
| hydralazyna | wstrzyknięcie, doustnie | przeznaczona do stosowania tylko w ciężkim nadciśnieniu tętniczym w ciąży, nie powinna być stosowana w pierwotnym nadciśnieniu tętniczym z powodu udowodnionej większej skuteczności i bezpieczeństwa innych leków | 1977 | Nie |
| hydrochlorotiazyd[b] | doustnie | 1977 | Tak | |
| lizynopryl[b] + amlodypina[b] | doustnie | 10 mg + 5 mg, 20 mg + 5 mg, 20 mg + 10 mg | 2019 | |
| lizynopryl[b] + hydrochlorotiazyd[b] | doustnie | 10 mg + 12,5 mg, 20 mg + 12,5 mg, 20 mg + 25 mg | 2019 | |
| losartan[b] | doustnie | 2017 | Tak | |
| metyldopa | doustnie | przeznaczona do stosowania tylko w ciężkim nadciśnieniu tętniczym w ciąży, nie powinna być stosowana w pierwotnym nadciśnieniu tętniczym z powodu udowodnionej większej skuteczności i bezpieczeństwa innych leków | 1998 | Tak |
| lizynopryl[b] + amlodypina[b] | doustnie | 40 mg + 5 mg, 80 mg + 5 mg, 80 mg + 10 mg | 2019 | |
| telmisartan[b] + hydrochlorotiazyd[b] | doustnie | 40 mg + 12,5 mg, 80 mg + 12,5 mg, 80 mg + 25 mg | 2019 | |
| nitroprusydek sodu[b][c] | wstrzyknięcie | 1988 | Tak | |
| 12.4 Leki stosowane w niewydolności serca | ||||
| bisoprolol[b] | doustnie | alternatywnie może być stosowany metoprolol lub karwedilol | 2011 | Tak |
| digoksyna | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| enalapryl[b] | doustnie | 2003 | Tak | |
| furosemid[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 2005 | Tak | |
| hydrochlorotiazyd[b] | doustnie | 1988 | Tak | |
| losartan[b] | doustnie | 2017 | ||
| spironolakton | doustnie | 2013 | Tak | |
| dopamina[c] | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| 12.5 Leki przeciwzakrzepowe | ||||
| 12.5.1 Leki przeciwpłytkowe | ||||
| kwas acetylosalicylowy | doustnie | 1992 | Tak | |
| klopidogrel | doustnie | 2015 | Tak | |
| 12.5.2 Leki trombolityczne | ||||
| alteplaza[c] | wstrzyknięcie | 2019 | Tak | |
| streptokinaza[c] | wstrzyknięcie | 1992 | Tak | |
| 12.6 Leki obniżające poziom lipidów | ||||
| simwastatyna[b] | doustnie | zalecana u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka | 2007 | Tak |
Leki dermatologiczne stosowane zewnętrznie
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 13.1 Leki przeciwgrzybicze | ||||
| mikonazol[b] | zewnętrznie | 1977 | Tak | |
| siarczek selenu | zewnętrznie | 1990 | Tak | |
| tiosiarczan sodu | zewnętrznie | 1992 | Tak | |
| terbinafina | zewnętrznie | 2011 | Tak | |
| 13.2 Leki stosowane w zakażeniach | ||||
| mupirocyna | zewnętrznie | 2011 | Tak | |
| nadmanganian potasu | zewnętrznie | roztwór wodny 1:10 000 | 1997 | Tak |
| sól srebrowa sulfadiazyny | zewnętrznie | może być stosowany u dzieci powyżej 2 miesiąca życia | 1988 | Tak |
| 12.3 Leki przeciwzapalne i przeciwświądowe | ||||
| beklometazon[b] | zewnętrznie | u noworodków jest wskazany hydrokortyzon | 1977 | Tak |
| kalamina[b] | zewnętrznie | 1983 | Tak | |
| hydrokortyzon[b] | zewnętrznie | 1977 | Tak | |
| 13.4 Leki wpływające na różnicowanie i proliferację skóry | ||||
| nadtlenek benzoilu | zewnętrznie | 1990 | Tak | |
| dziegieć węglowy | zewnętrznie | 1977 | Tak | |
| fluorouracyl | zewnętrznie | 1990 | Tak | |
| podofilotoksyna[b] | zewnętrznie | 1985 | Tak | |
| kwas salicylowy | zewnętrznie | 1979 | Tak | |
| mocznik | zewnętrznie | 1997 | Tak | |
| 13.5 Leki przeciwświerzbowe i przeciwwszawicze | ||||
| benzoesan benzylu[b] | zewnętrznie | może być stosowany u dzieci powyżej 2 roku życia | 1979 | Tak |
| permetryna[b] | zewnętrznie | 1977 | Tak | |
Środki diagnostyczne
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 14.1 Leki do testów stosowane w okulistyce | ||||
| fluoresceina | krople do oczu | 1979 | Tak | |
| tropikamid[b] | krople do oczu | 1988 | Tak | |
| 14.2 Środki kontrastujące | ||||
| kwas diatrozowy[b] | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| siarczan baru | doustnie | 1977 | Tak | |
| joheksol[b] | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| siarczan baru[c][f] | doustnie | 2009 | Tak | |
| kwas jotroksowy[b][c] | doustnie | 1985 | Nie | |
Środki antyseptyczne i dezynfekcyjne
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 15.1 Środki antyseptyczne | ||||
| chloroheksydyna[b] | roztwór | 1979 | Tak | |
| etanol[b] | roztwór | 2000 | Tak | |
| jodopowidon[b] | roztwór | 1979 | Tak | |
| 15.1 Środki dezyfekcyjne | ||||
| alkoholowy płyn do dezynfekcji skóry rąk | roztwór | 2015 | Tak | |
| środki oparte na chlorze[b] | roztwór | 1992 | Tak | |
| chloroksylenol[b] | roztwór | 1998 | Tak | |
| aldehyd glutarowy | roztwór | 1992 | Tak | |
Leki moczopędne
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| amiloryd | doustnie | 1979 | Tak | |
| furosemid[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| hydrochlorotiazyd[b] | doustnie | 1977 | Tak | |
| mannitol | wstrzyknięcie | 1988 | Tak | |
| spironolakton | doustnie | 1977 | Tak | |
| hydrochlorotiazyd[b][c][f] | doustnie | 2009 | Tak | |
| mannitol[c][f] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
| spironolakton[c][f] | doustnie | 2009 | Tak |
Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| enzymy trzustkowe[b][c][f] | doustnie | skład i dawki poszczególnych składników dostosowane do wieku, zawierające w składzie lipazę, proteazę i amylazę | 2009 | Tak | ||||||||||||||||||||
| 17.1 Leki stosowane w chorobie wrzodowej | ||||||||||||||||||||||||
| omeprazol[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 2009 | Tak | |||||||||||||||||||||
| ranitydyna[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 2003 | Tak | |||||||||||||||||||||
| 17.2 Leki przeciwwymiotne | ||||||||||||||||||||||||
| deksametazon | wstrzyknięcie, doustnie | 2009 | Tak | |||||||||||||||||||||
| metoklopramid | wstrzyknięcie, doustnie | nie powinien być stosowany u noworodków | 1985 | Tak | ||||||||||||||||||||
| ondansetron | wstrzyknięcie, doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia | 2009 | Tak | ||||||||||||||||||||
| aprepitant[c] | doustnie | 2019 | Tak | |||||||||||||||||||||
| 17.3 Leki przeciwzapalne | ||||||||||||||||||||||||
| sulfasalazyna[b] | doodbytniczo, doustnie | może być stosowany u dzieci powyżej 1 miesiąca życia | 2009 | Tak | ||||||||||||||||||||
| hydrokortyzon[c] | doodbytniczo | lewatywa[b] | 1988 | Tak | ||||||||||||||||||||
| 17.4 Środki przeczyszczające | ||||||||||||||||||||||||
| senna alexandrina[b] | doustnie | 1988 | Tak | |||||||||||||||||||||
| 17.5 Leki stosowane w biegunce | ||||||||||||||||||||||||
| doustny płyn nawadniający + siarczan cynku[f] | doustnie | opakowanie zbiorcze zawierające doustny płyn nawadniający w proszku do rozpuszczenia i siarczan cynku 20 mg do bezpośredniego podania doustnego | 2019 | |||||||||||||||||||||
| 17.5.1 Nawadnianie doustne | ||||||||||||||||||||||||
| doustny płyn nawadniający | doustnie | Proszek do rozpuszczania w 200 ml, 500 ml, 1000 ml o składzie:
cytrynian trójsodowy dwuwodny może zostać zastąpiony przez wodorowęglan sodu (2,5 g/l), jednakże w warunkach strefy międzyzwrotnikowej roztwór taki jest niestabilny i jest zalecany jedynie w sytuacji kiedy jest przygotowywany do natychmiastowego użycia | 1977 | Tak | ||||||||||||||||||||
| 17.5.2 Leki przeciwbiegunkowe | ||||||||||||||||||||||||
| siarczan cynku | doustnie | w ostrej biegunce siarczan cynku powinien być stosowany jako uzupełnienie dla doustnego płynu nawadniającego | 2005 | Nie | ||||||||||||||||||||
Leki stosowane chorobach układu hormonalnego
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 18.1 Naturalne i syntetyczne hormony nadnerczy | ||||
| fludrokortyzon | doustnie | 2009 | Tak | |
| hydrokortyzon | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
| 18.2 Androgeny | ||||
| testosteron[c] | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| 18.3 Estrogeny | ||||
| Kategoria pusta | ||||
| 18.4 Progestageny | ||||
| medroksyprogesteron[b] | doustnie | 1995 | Tak | |
| 18.5 Leki stosowane w cukrzycy | ||||
| 18.5.1 Insuliny | ||||
| insuliny ludzkie krótko działające | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| insuliny ludzkie o pośrednim czasie działania | wstrzyknięcie | insulina izofanowa oraz zawiesina insuliny cynkowej | 1985 | Tak |
| 18.5.2 Doustne leki stosowane w cukrzycy | ||||
| gliklazyd[b] | doustnie | glibenklamid nie powinien być stosowany u osób powyżej 60 roku życia | 2013 | Tak |
| metformina | doustnie | 1998 | Tak | |
| metformina[c][f] | doustnie | 2009 | Tak | |
| 18.6 Leki stosowane w hipoglikemii | ||||
| glukagon | wstrzyknięcie | 2011 | Tak | |
| diazoksyd[c][f] | doustnie | 2019 | Nie | |
| 18.7 Hormony tarczycy oraz leki przeciwtarczycowe | ||||
| lewotyroksyna | doustnie | tabletki 25 μg[f], 50 μg oraz 100 μg | 1995 | Tak |
| jodek potasu | doustnie | 1979 | Tak | |
| propylotiouracyl[b] | doustnie | powinien być stosowany jako leczenie pierwszego rzutu tylko w przypadkach kiedy inne leczenie jest nieodpowiednie lub niedostępne oraz w I trymestrze ciąży | 1979 | Tak |
| tiamazol[b] | doustnie | altrenatywnie może być stosowany karbimazol, zależnie od dostępności | 2019 | Tak |
| płyn Lugola[c][f] | doustnie | 2009 | Tak | |
| jodek potasu[c][f] | doustnie | 2009 | Tak | |
| propylotiouracyl[c][f] | doustnie | powinien być stosowany jako leczenie pierwszego rzutu tylko w przypadkach kiedy inne leczenie jest nieodpowiednie lub niedostępne | 2009 | Tak |
| tiamazol[c][f] | doustnie | altrenatywnie może być stosowany karbimazol, zależnie od dostępności | 2019 | Tak |
Leki wpływające na układ odpornościowy
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 19.1 Środki diagnostyczne | ||||
| tuberkulina[x] | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| 19.2 Antytoksyny oraz przeciwciała[y] | ||||
| antytoksyna jadu | wstrzyknięcie | zgodnie z lokalnymi potrzebami | 1977 | Tak |
| antytoksyna błonicza | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| 19.2 Szczepionki[z] | ||||
| Szczepionki zalecane na całym świecie | ||||
| Szczepionka BCG | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw błonicy | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw Haemophilus influenzae typu b | 2007 | Tak | ||
| szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego | 2015 | Tak | ||
| szczepionka przeciw odrze | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw krztuścowi | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw pneumokokom | 2007 | Tak | ||
| szczepionka przeciw chorobie Heinego i Medina | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw rotawirusom | 2007 | Tak | ||
| szczepionka przeciw różyczce | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw tężcowi | 1977 | Tak | ||
| Szczepionki zalecane regionalnie | ||||
| szczepionka przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu | 2007 | Tak | ||
| szczepionka przeciw żółtej febrze | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu | 2015 | Tak | ||
| Szczepionki zalecane dla grup wysokiego ryzyka | ||||
| szczepionka przeciw cholerze | 2007 | Tak | ||
| szczepionka przeciw dendze | 2019 | Tak | ||
| szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A | 2007 | Tak | ||
| szczepionka przeciw meningokokom | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw wściekliźnie | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw durowi brzusznemu | 1977 | Tak | ||
| Szczepionki zalecane do programów szczepień | ||||
| szczepionka przeciw grypie (sezonowo) | 2015 | Tak | ||
| szczepionka przeciw nagminnemu zapaleniu przyusznic | 1977 | Tak | ||
| szczepionka przeciw ospie wietrznej | 2007 | Tak | ||
Leki zwiotczające mięśnie działające obwodowo oraz inhibitory cholinoesteraz
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| atrakurium[b] | wstrzyknięcie | 2011 | Tak | |
| neostygmina | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| suksametonium | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| wekuronium[b][f] | wstrzyknięcie | 1993 | Tak | |
| pirydostygmina[c] | wstrzyknięcie, doustnie | 1979 | Tak | |
| wekuronium[b][c] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak |
Leki oftalmologiczne
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 21.1 Leki stosowane w zakażeniach oczu | ||||
| acyklowir | maść oczna | 2007 | Tak | |
| azytromycyna | krople do oczu | 2013 | Tak | |
| erytromycyna | maść oczna | zakażenia Chlamydia trachomatis oraz Neisseria gonorrhoeae | 2017 | Tak |
| gentamycyna[b] | krople do oczu | 1990 | Tak | |
| natamycyna | krople do oczu | 1990 | Tak | |
| ofloksacyna[b] | krople do oczu | 2013 | Tak | |
| tetracyklina[b] | maść oczna | 1977 | Nie | |
| 21.2 Leki przeciwzapalne | ||||
| prednizolon[b] | krople do oczu | 1990 | Nie | |
| 21.3 Środki znieczulające miejscowo | ||||
| tetrakaina[b] | krople do oczu | nie powinien być stosowany u wcześniaków | 1977 | Nie |
| 21.4 Leki stosowane w jaskrze i zwężające źrenicę | ||||
| acetazolamid | doustnie | 1977 | Tak | |
| latanoprost | krople do oczu | 2013 | Tak | |
| pilokarpina[b] | krople do oczu | 1977 | Tak | |
| tymolol[b] | krople do oczu | 1985 | Tak | |
| 21.5 Leki rozszerzające źrenicę | ||||
| atropina[f] | krople do oczu | alternatywnie może być stosowana homatropina lub cyklopentolat, może być stosowany u dzieci powyżej 3 miesiąca życia | 1977 | Tak |
| adrenalina[c] | krople do oczu | 1979 | Nie | |
| 21.6 Leki neutralizujące czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego | ||||
| bewacyzumab[c] | wstrzyknięcie | 2013 | Tak | |
Leki stosowane dla zdrowie reprodukcyjnego i w opiece perinatalnej
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 22.1 Środki antykoncepcyjne | ||||
| 22.1.1 Doustne leki antykoncepcyjne | ||||
| etynyloestradiol[b] + lewonorgestrel[b] | doustnie | 1979 | Nie | |
| etynyloestradiol[b] + noretysteron[b] | doustnie | 1977 | Tak | |
| lewonorgestrel | doustnie | 1997 | Tak | |
| octan uliprystalu | doustnie | 2017 | Tak | |
| 22.1.2 Wstrzyknięcia antykoncepcyjne | ||||
| cypionat estradiolu + medroksyprogesteron | wstrzyknięcie | 2007 | Nie | |
| medroksyprogesteron | wstrzyknięcie | 1985 | Tak | |
| noretysteron | wstrzyknięcie | 1985 | Tak | |
| 22.1.3 Wewnątrzmaciczne systemy antykoncepcyjne | ||||
| wkładka domaciczna z miedzią | 1988 | Tak | ||
| domaciczny system uwalniający hormon | system terapeutyczny domaciczny | system terapeutyczny domaciczny ze zbiornikiem zawierającym 52 mg lewonorgestrelu | 2015 | Tak |
| 22.1.4 Barierowe metody antykoncepcji | ||||
| prezerwatywa | 1988 | Tak | ||
| diafragma | 1988 | Tak | ||
| 22.1.5 Implanty antykoncepcyjne | ||||
| etonogestrel | implantacja podskórna | pojedynczy pręcik zawierający 68 mg etonogestrelu | 2015 | Tak |
| lewonorgestrel | implantacja podskórna | system dwóch pręcików zawierających 75 mg lewonorgestrelu (sumaryczna dawka 150 mg) | 2007 | Nie |
| 22.1.6 Dopochwowe systemy hormonalne | ||||
| progesteronowy pierścień dopochwowy | doustnie | przeznaczony dla kobiet karmiących piersią co najmniej 4 razy dziennie | 2007 | Nie |
| 22.2 Induktory owulacji | ||||
| klomifen[c] | doustnie | 1995 | Tak | |
| 22.3 Leki nasilające skurcz macicy | ||||
| ergometryna[b] | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| karbetocyna | wstrzyknięcie | 2019 | Tak | |
| mifepriston + mizoprostol | doustnie | może być stosowany jedynie w sytuacji kiedy jest dopuszczony przez prawo i kulturowo akceptowalny | 2005 | Nie |
| mizoprostol | doustnie, dopochwowo | tabletki są stosowane w farmakologicznej indukcji poronienia w przypadku niekompletnej aborcji lub poronienia oraz w zapobieganiu i leczeniu krwotoku poporodowego w przypadku kiedy oksytocyna jest niedostępna lub nie może zostać bezpiecznie podana, tabletki dopochwowe są stosowane w farmakologicznej indukcji porodu przy dostępności odpowiednich warunków szpitalnych | 2005 | Tak |
| oksytocyna | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| 22.4 Leki hamujące skurcz macicy | ||||
| nifedypina | doustnie | 2005 | Tak | |
| 22.5 Leki podawane matce | ||||
| deksametazon | wstrzyknięcie | 2013 | Tak | |
| kwas traneksamowy | wstrzyknięcie | 2019 | Tak | |
| 22.6 Leki podawane noworodkowi[f] | ||||
| cytrynian kofeiny[f] | wstrzyknięcie, doustnie | 2007 | Tak | |
| chloroheksydyna[f] | wstrzyknięcie, doustnie | 7,4% (diglukonian) uwalniający 4% chlorheksydynę do pielęgnacji pępowiny[f] | 2013 | Tak |
| ibuprofen[b][c][f] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
| prostaglandyna E[b][c][f] | wstrzyknięcie | alprostadyl (prostaglandyna E1) oraz dinoproston (prostaglandyna E2) | 2009 | Tak |
| surfaktant[c][f] | wstrzyknięcie | 2009 | Tak | |
Płyn do dializy otrzewnowej
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| roztwór do dializy otrzewnowej[c] | płyn o odpowiednim składzie | 1977 | Tak |
Leki stosowane w zaburzeniach psychicznych i zaburzeniach zachowania
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 24.1 Leki przeciwpsychotyczne | ||||
| chloropromazyna[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| flufenazyna[b] | wstrzyknięcie | 1977 | Nie | |
| haloperydol[b] | wstrzyknięcie, doustnie | 1977 | Tak | |
| rysperydon | doustnie | 2013 | Tak | |
| chloropromazyna[c][f] | wstrzyknięcie, doustnie | 2009 | Tak | |
| klozapina[c][f] | doustnie | 2013 | Tak | |
| haloperydol[c][f] | wstrzyknięcie, doustnie | 2009 | Tak | |
| 24.2 Leki stosowane w zaburzeniach afektywnych | ||||
| 24.2.1 Leki stosowane w zaburzeniach depresyjnych | ||||
| amitryptylina[b] | doustnie | 1977 | Tak | |
| fluoksetyna | doustnie | 1977 | Tak | |
| fluoksetyna[c][f] | doustnie | może być stosowana u dzieci powyżej 8 roku życia | 2007 | Tak |
| 24.2.2 Leki stosowane w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych | ||||
| karbamazepina | doustnie | 1998 | Tak | |
| węglan litu | doustnie | 1977 | Tak | |
| kwas walproinowy | doustnie | 1998 | Tak | |
| 24.3 Leki stosowane w zaburzeniach lękowych | ||||
| diazepam[b] | doustnie | 1977 | Tak | |
| 24.4 Leki stosowane w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych | ||||
| klomipramina | doustnie | 1995 | Tak | |
| 24.5 Leki stosowane w leczeniu uzależnień | ||||
| nikotynowa terapia zastępcza | doustnie, przeskórnie | 2009 | Tak | |
| metadon[b][c] | doustnie | zamiennie może być używana buprenorfina, muszą być stosowane jedynie w ramach ustalonych programów substytucyjnej terapii opioidowej | 2005 | Tak |
Leki stosowane w leczeniu chorób układu oddechowego
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 25.1 Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc | ||||
| beklometazon[b] | inhalacyjnie | 1990 | Tak | |
| budezonid[b][f] | inhalacyjnie | 2009 | Tak | |
| budezonid[b] + formoterol | inhalacyjnie | 2017 | Tak | |
| adrenalina | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |
| bromek ipratropiowy | inhalacyjnie | 1998 | Tak | |
| salbutamol[b] | wstrzyknięcie, inhalacyjnie | 1977 | Tak | |
| tiotropium | inhalacyjnie | 2019 | Tak | |
Płyny korygujące zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 26.1 Doustne | ||||||||||||||||||||||||
| doustny płyn nawadniający | doustnie | Proszek do rozpuszczania w 200 ml, 500 ml, 1000 ml o składzie:
cytrynian trójsodowy dwuwodny może zostać zastąpiony przez wodorowęglan sodu (2,5 g/l), jednakże w warunkach strefy międzyzwrotnikowej roztwór taki jest niestabilny i jest zalecany jedynie w sytuacji kiedy jest przygotowywany do natychmiastowego użycia | 1977 | Tak | ||||||||||||||||||||
| chlorek potasu | doustnie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
| 26.2 Pozajelitowe | ||||||||||||||||||||||||
| glukoza | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
| glukoza + chlorek sodu[f] | wstrzyknięcie | 1979 | Tak | |||||||||||||||||||||
| chlorek potasu | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
| chlorek sodu | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
| wodorowęglan sodu | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
| mleczan Ringera | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
| 26.3 Różne | ||||||||||||||||||||||||
| woda do iniekcji | wstrzyknięcie | 1977 | Tak | |||||||||||||||||||||
Witaminy i preparaty uzupełniające niedobór składników mineralnych
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kwas askorbinowy | doustnie | 1979 | Tak | |||||||
| cholekalcyferol[f] | doustnie | zamiennie może być używany ergokalcyferol | 2011 | Tak | ||||||
| ergokalcyferol[b] | doustnie | 1977 | Tak | |||||||
| fluorek sodu | zewnętrznie | 1979 | Tak | |||||||
| jod | doustnie | 1990 | Tak | |||||||
| nikotynamid[b] | doustnie | 1977 | Tak | |||||||
| pirydoksyna | doustnie | 1979 | Tak | |||||||
| proszek wielomikroelementowy | doustnie |
może być uzupełniony o inne mikroelementy w zalecanych dziennych dawkach | 2019 | Tak | ||||||
| retinol | doustnie | 1977 | Tak | |||||||
| ryboflawina | doustnie | 1977 | Tak | |||||||
| tiamina | zewnętrznie | 1977 | Tak | |||||||
| wapń | doustnie | 2013 | Tak | |||||||
| glukonian wapnia[c] | wstrzyknięcie | 1998 | Tak |
Leki stosowane w chorobach uszu, nosa i gardła
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| kwas octowy[f] | zewnętrznie, 2% roztwór w alkoholu | 2009 | Tak | |
| budezonid[b][f] | donosowo | 2009 | Tak | |
| cyprofloksacyna[b][f] | zewnętrznie w kroplach | 2009 | Tak | |
| ksylometazolina[b][f] | donosowo | nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 3 miesiąca życia | 2009 | Tak |
Leki stosowane w chorobach stawów
| Nazwa leku[19] | Droga podania[19] | Wskazanie i uwagi wg WHO[19] | Rok wpisu na listę[19][20][21][22][2] | Rejestracja w Polsce (2019)[23] |
|---|---|---|---|---|
| 30.1 Leki stosowane w leczeniu dny moczanowej | ||||
| allopurynol | doustnie | 1977 | Tak | |
| 30.2 Leki modyfikujące przebieg choroby stosowane w chorobach reumatycznych | ||||
| chlorochina | doustnie | 1998 | Tak | |
| azatiopryna[c] | doustnie | 1998 | Tak | |
| hydroksychlorochina[c][f] | doustnie | 2011 | Nie | |
| metotreksat[c] | doustnie | 1998 | Tak | |
| penicylamina[c] | doustnie | 1998 | Tak | |
| sulfasalazyna[c] | doustnie | 1998 | Tak | |
| 30.3 Młodzieńcze choroby stawów | ||||
| kwas acetylosalicylowy | doustnie, doodbytniczo | stosowany doraźnie oraz przewlekle w gorączce reumatycznej, młodzieńczym idiopatycznym zapaleniu stawów i chorobie Kawasakiego | 2013 | Tak |
Wskazania do antybiotyków
- ↑ a b c d odmiedniczkowe zapalenie nerek lub zapalenie gruczołu krokowego o ciężkim przebiegu
- ↑ a b c d gorączka neutropeniczna wysokiego ryzyka
- ↑ a b c d e f g h sepsa u niemowląt i dzieci
- ↑ a b c d pozaszpitalne zapalenie płuc o lekkim i umiarkowanie ciężkim przebiegu
- ↑ a b c d e f g h i pozaszpitalne zapalenie płuc o ciężkim przebiegu
- ↑ niepowikłane ostre ciężkie niedożywienie
- ↑ a b c d powikłane ostre ciężkie niedożywienie
- ↑ a b c d zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
- ↑ a b c d zakażenie dolnych dróg moczowych
- ↑ a b zapalenie ucha środkowego
- ↑ a b c d ostre zapalenie gardła
- ↑ a b zapalenie zatok przynosowych
- ↑ a b rozprzestrzeniający się ostry ropnień okołowierzchołkowy
- ↑ a b c d e f ostre bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- ↑ a b c d e f g powikłane zakażenia wewnątrzbrzuszne o lekkim i umiarkowanie ciężkim przebiegu
- ↑ a b c d szpitalne zapalenie płuc
- ↑ a b gorączka neutropeniczna niskiego ryzyka
- ↑ a b c zakażenia skóry i tkanek miękkich
- ↑ a b c d e f zakażenia kości i stawów
- ↑ a b c d e antybiotykowa profilaktyka wokółoperacyjna
- ↑ a b c d kiła
- ↑ a b choroby przenoszone drogą płciową spowodowane Chlamydia trachomatis
- ↑ a b c d cholera
- ↑ a b c d e f rzeżączka
- ↑ a b c d e ostra biegunka bakteryjna / dyzenteria
- ↑ a b c d e powikłane zakażenia wewnątrzbrzuszne ciężkim przebiegu
- ↑ rzęsistkowica
- ↑ a b zakażenia Clostridium difficile
- ↑ a b c dur brzuszny
- ↑ a b odmiedniczkowe zapalenie nerek lub zapalenie gruczołu krokowego o lekkim i umiarkowanie ciężkim przebiegu
- ↑ ostre bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u niemowląt
Uwagi
- ↑ Ilość substancji czynnych na liście leków podstawowych w latach 1977-2011 (listy leków podstawowych nr 1-17) za Comparative Table of Medicines on the WHO Essential Medicines List from 1977- 2011, w roku 2013 (lista leków podstawowych nr 18) za Understanding the Role and Use of Essential Medicines Lists, w roku 2015 (lista leków podstawowych nr 19) The 2015 WHO EML as a global standard: an innovative approach or just an opportunity for new and effective medicines?, w roku 2017 za WHO updates Essential Medicines List with new advice on use of antibiotics, and adds medicines for hepatitis C, HIV, tuberculosis and cancer, w roku 2018 za Report of the WHO Expert Committee on Selection and Use of Essential Medicines, 2019 (including the 21st WHO Model List of Essential Medicines and the 7th WHO Model List of Essential Medicines for Children)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg Symbol kwadratu (□), użyty w liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia, oznacza lek wybrany jako przykładowy przedstawiciel klasy leków, która zgodnie z zasadami medycyny opartej na faktach jest najbardziej skuteczna i bezpieczna. W części przypadków jest to pierwszy lek zarejestrowany w swojej klasie i nowsze leki mogą być bardziej bezpieczne oraz skuteczne. W przypadku podobnej skuteczności i bezpieczeństwa, powinien zostać wybrany najtańszy lek.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et Lista uzupełniająca oznacza lek, który jest skuteczny, bezpieczny oraz ma właściwy stosunek kosztów-efektywności, o wysokiej cenie lub dla którego zastosowania konieczny jest specjalistyczny zakład opieki zdrowotnej lub specjalistyczna opieka medyczna.
- ↑ Antybiotyki zostały podzielone na trzy grupy: antybiotyki podstawowe (ang. ACCESS GROUP ANTIBIOTICS), antybiotyki nadzorowane (ang. WATCH GROUP ANTIBIOTICS) oraz antybiotyki zastrzeżone (ang. RESERVE GROUP ANTIBIOTICS). Podział ten ma na celu ułatwienie tworzenia programów ochrony antybiotyków na poziomie lokalnym, narodowym jak i światowym i w efekcie zmniejszenie oporności na antybiotyki.
- ↑ a b Grupa antybiotyków podstawowych, mających udowodnione szerokie spektrum działania przeciwko powszechnie spotykanym wrażliwym patogenom, wykazująca mniejszy potencjał narastania oporności, niż antybiotyki z pozostałych grup. Należą do niej antybiotyki rekomendowane w leczeniu empirycznym I lub II rzutu w co najmniej jednym wskazaniu, które zostało określone aby zapewnić ich odpowiednią dostępności i upowszechnić ich właściwe stosowanie. Antybiotyki z tej grupy powinny być szeroko dostępne, tanie oraz o gwarantowanej jakości farmaceutycznej.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz Symbol [c], użyty w liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia, oznacza leczenie wymagające specjalistycznych urządzeń diagnostycznych lub specjalistycznych urządzeń do monitorowania, lub/i specjalistycznej opieki medycznej, lub/i specjalistycznej wiedzy w przypadku leczenia dzieci.
- ↑ Grupa antybiotyków nadzorowanych, składa się z leków, o wyższym ryzyku narastania oporności, najistotniejszch z listy antybiotyków o krytycznym znaczeniu dla zdrowia publicznego (ang. Critically Important Antimicrobials for Human Medicine najdującej się pod adresem http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/251715/1/9789241511469-eng.pdf?ua=1 ) oraz o wysokim ryzuku selekcjonowania bakterii antybiotykoopornych. Antybiotyki z tej grupy, powinny być powinny być w pierwszym rzędzie objęte programami ochrony antybiotyków i są rekomendowane w leczeniu empirycznym I lub II rzutu jedynie ściśle w ograniczonych wskazaniach.
- ↑ a b Grupa antybiotyków zastrzeżonych, składa się z leków oraz grup leków, które powinny zarezerwowane do leczenia wyłącznie infekcji spowodowanych potwierdzonymi lub podejrzewanymi wieloopornymi bakteriami. Do tej grupy zostały wybrane leki o korzystnym profilu skuteczności i tolerancji oraz o udowodnionej skuteczności przeciwko [bakteriom umieszczonym w grupie co do której jest krytyczna lub wysoka potrzeba nowych antybiotyków (np. enterobakterie oporne na karbapenemy, znajdującej się pod adresem https://www.who.int/medicines/areas/rational_use/PPLreport_2017_09_19.pdf?ua=1 ). Antybiotyki z tej grupy powinny być dostępne, jenakże przeznaczone są do stosowania tylko wyjątkowych sytuacjach klinicznych, kiedy wszystkie inne dostępne metody postępowania zawiodły. Antybiotyki z tej grupy powinny być w pierwszym rzędzie objęte programami ochrony antybiotyków oraz bezpośrednim nadzorem nad ich stosowaniem.
- ↑ Leki stosowane w leczeniu trądu powinny być zawsze stosowane w leczeniu skojarzonym, które jest podstawową metodą leczniczą zapobiegającą powstawaniu oporności na leki. Powinno się stosować jedynie blistry terapii wielolekowej (MDT), oznaczone odpowiednimi kolorami, zawierające standardową terapię dwulekową (trąd ubogoprątkowy) lub trzylekową (trąd bogatoprątkowy), dostarczane bezpłatnie przez Światową Organizację Zdrowia.
- ↑ Światowa Organizacja Zdrowia popiera stosowanie leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zalecanych dawkach oraz tworzenie nowych leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zalecanych dawkach jak również zmodyfikowanych form dawkowania, leków nie wymagających przechowywania w lodówce, pediatrycznych form dawkowania, o gwarantowanej jakości farmaceutycznej.
- ↑ Leczenie lekami drugiego rzutu, zastrzeżonymi do leczenia gruźlicy wielolekoopornej (MDR-TB), powinno być prowadzone w wyspecjalizowanych ośrodkach, które przestrzegają standardów WHO.
- ↑ Leczenie przewlekłej aspergilozy oskrzelowo-płucnej, histoplazmozy, sporotrychozy, parakokcydioidomikozy, grzybic wywoływanych przez Penicillium marneffei oraz chromoblastomikozy, a także profilaktyki histoplazmozy oraz grzybic wywoływanych przez Penicillium marneffei u pacjentów z zespółem nabytego niedoboru odporności.
- ↑ Leczenie przewlekłej aspergilozy oskrzelowo-płucnej oraz ostrej inwazyjnej aspergilozy.
- ↑ Na podstawie aktualnego stanu wiedzy naukowej oraz doświadczenia na liście leków podstawowych umieszczono te grupy leków antyretrowirusowych, które mają najistotniejsze znaczenie w leczeniu oraz prewencji zakażenia wirusem HIV (profilaktyka zakażenia odmatczynego profilaktyka poekspozycyjna (w razie istnienia wskazań) oraz profilaktyka poekspozycyjna). Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla konieczność prowadzenia leczenia zgodnie ze światowymi oraz krajowymi wytycznymi. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca stosowanie leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zgodnych ze wskazaniami dawkach oraz tworzenie nowych leków złożonych, zawierających w swoim składzie leki w zgodnych ze wskazaniami dawkach dawkach jak również zmodyfikowanych form dawkowania, leków nie wymagających przechowywania w lodówce, pediatrycznych form dawkowania, o gwarantowanej jakości farmaceutycznej. Podzielne tabletki mogą być stosowane w leczeniu dzieci i w związku z tym mogą być umieszczane w wykazie leków doustnych, pod warunkiem dostępności produktów o odpowiedniej jakości.
- ↑ W każdym kraju wybór inhibitorów proteazy z listy leków podstawowych powinien zostać dokonany na podstawie międzynarodowych wytycznych i doświadczeń. Rytonawir jest zalecany wyłącznie jako środek nasilający właściwości farmakokinetyczne innych inhibitorów proteazy, a nie samodzielny lek przeciwretrowirusowy. Wszystkie pozostałe inhibitory proteazy powinny być stosowane wraz ze środkiem nasilającym ich właściwości farmakokinetyczne np. rytonawirem.
- ↑ Zaleca się stosowanie terapii pangenotypowych o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym (ang. direct acting antivirals (DAA)) u pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby typu C u pacjentów od 18 r.ż. Natomiast u pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby typu C w wieku 12–17 lat oraz o wadze co najmniej 35 kg zaleca się stosowanie leków genetypowo specyficznych. Pangenotypowe leki o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym są mogą być uważane za równoważne dla potrzeb przygotowania zaleceń krajowych.
- ↑ a b Zalecany jest peginterferon α-2a lub peginterferon α-2b.
- ↑ a b Zalecany jest stilboglukonian sodu lub antymonian megluminy.
- ↑ W leczeniu zakażenia zarodźcem sierpowatym należy stosować terapię wielolekową. Lista zawiera zalecenia zgodne z aktualnymi wytycznymi. Nie wszystkie leki złożone znajdujące się na liście zostały wprowadzone do obrotu farmaceutycznego, WHO w takim przypadku zaleca ich opracowanie i przeprowadzenie badań klinicznych przed wprowadzeniem do obrotu farmaceutycznego. WHO zaleca również opracowanie i przeprowadzenie badań klinicznych postaci doodbytniczych leków przeciwmalarycznych.
- ↑ a b Leki z tej grupy powinny być stosowane zgodnie ze schematami leczniczymi stosowanymi w określonym schorzeniu.
- ↑ Zgodnie z rezolucją WHA63.12 Światowego Zgromadzenia Zdrowia uznaje, że uzyskanie samowystarczalności, z wyjątkiem wyjątkowych okoliczności uniemożliwiających jej uzyskanie, w zakresie zaopatrzenia w bezpieczne preparaty krwiopochodne pochodzące od honorowych krwiodawców oraz zabezpieczenie tego zaopatrzenia jest ważnym celem w każdym kraju, którego spełnienie zapobiega brakom w zaopatrzeniu w krew oraz zabezpiecza zaopatrzenie w nią wymagających przetoczenia krwi pacjentów. Wszystkie preparaty krwiopochodne powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
- ↑ Wszystkie osoczopochodne produkty lecznicze powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
- ↑ Terapia lekami złożonymi w chorobach niezakaźnych może mieć przewagę nad leczeniem kombinacją leków prostych zarówno poprzez poprawę przestrzegania zaleceń jak i poprzez zmniejszenie liczby przyjmowanych tabletek. Potwierdzona została potencjalna wartość leków złożonych, w leczeniu chorób niezakaźnych, zawierających w swoim składzie leki z aktualnej listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia oraz które zostały zarejestrowane przez odpowiednie organy regulacyjne i które mają potwierdzoną dostępność biologiczną
- ↑ Wszystkie tuberkuliny powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
- ↑ Wszystkie frakcje osocza powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
- ↑ Zalecenia dotyczące polityki szczepień Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) są publikowane w stanowiskach specjalistów na podstawie rekomendacji zespołu ekspertów ds. immunizacji (SAGE) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Stanowiska specjalistów są uaktualniane trzy lub cztery razy do roku. Lista szczepionek ujęta w obecnej liście jest oparta na rekomendacji zespołu ekspertów ds. immunizacji (SAGE) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i odpowiadającej jej stanowisku specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z dnia 27 lutego 2015 roku. Najnowsze stanowisko specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odpowiadające aktualnemu stanowi wiedzy dotyczącej każdej szczepionki znajduje się na stronie internetowej pod adresem http://www.who.int/immunization/documents/positionpapers/en/index.html . Zalecenia dotyczące szczepionek są określane dla całego świata lub też dla niektórych populacji (regionalne, grupy wysokiego ryzyka oraz programów szczepień). Szczegółowe dane znajdują się w stanowisku specjalistów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Zbiorczych Tabelach Zaleceń Rutynowych Szczepień znajdujących się na stronie internetowej pod adresem http://www.who.int/immunization/policy/immunization_tables/en/index.html . Szczegółowy wybór szczepionek w poszczególnych krajach powinien zostać określony na podstawie międzynarodowych zaleceń, sytuacji epidemiologicznej oraz krajowych priorytetów. Wszystkie szczepionki powinny spełniać standardy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) potwierdza konieczność poliwalentnych szczepionek dla dzieci.
Przypisy
- ↑ a b c
R. Laing, B. Waning, A. Gray, N. Ford i inni. 25 years of the WHO essential medicines lists: progress and challenges.. „Lancet”. 361 (9370), s. 1723-1729, 2003. DOI: 10.1016/S0140-6736(03)13375-2. PMID: 12767751. - ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Comparative Table of Medicines on the WHO Essential Medicines List from 1977- 2011 (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ Understanding the Role and Use of Essential Medicines Lists. (ang.). IMS Health Incorporated, 2015. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ Executive summary Selection and Use of Essential Medicines 2017, Światowa Organizacja Zdrowia, 2017 [dostęp 2019-01-28] (ang.).
- ↑ WHO Model Lists of Essential Medicines (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2019-11-23].
- ↑ WHO Essential Medicines and Health Products Annual Report 2015 (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ a b The WHO Essential Medicines List (EML): 30th anniversary (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia, 2007. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ S. Katrina Perehudoff, B. Toebes, H. Hogerzeil. Essential Medicines in National Constitutions: Progress Since 2008.. „Health Hum Rights”. 18 (1), s. 141-156, 2016. PMID: 27781006.
- ↑ Essential medicines (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ Ustawa z dnia 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne. (Dz.U. z 1991 r. nr 94, poz. 422)
- ↑ a b Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawie wykazu leków podstawowych i uzupełniających. (M.P. z 1991 r. nr 40, poz. 285)
- ↑ National Medicines List/Formulary/Standard Treatment Guidelines (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ POLITYKA LEKOWA PAŃSTWA 2004 – 2008 r.. Ministerstwo Zdrowia, 2004-03-18. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ Ewa Zygadło. Gdzie się podziała polityka lekowa państwa?. „Menedżer Zdrowia”, s. 45-49, 2015.
- ↑ Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. (Dz.U. z 2019 r. poz. 784)
- ↑ a b Tomasz Bochenek, Krzysztof Urban, Wojciech Giermaziak, Aleksandra Kucharczyk, Melania Brzozowska, Karina Jahnz-Różyk. Zasady refundacji leków w polskim systemie ochrony zdrowia - zarys zmian po wdrożeniu ustawy refundacyjnej i analiza ich wpływu na relacje pomiędzy lekarzem a pacjentem. „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”. 11, s. 1-15, 2013. 1. DOI: 10.4467/20842627OZ.14.001.1539.
- ↑ Agnieszka Gawlik. Niektóre patologie i słabe punkty systemu refundacji leków w Polsce. „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”. 49 (2), s. 144-167, 2015. DOI: 10.13140/RG.2.1.1314.6967.
- ↑ Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Minister Zdrowia. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl WHO Model List of Essential Medicines 21th List (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia, 2019. [dostęp 2019-11-24].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac WHO Model List of Essential Medicines 20th List (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia, 2017. [dostęp 2019-01-28].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac WHO Model List of Essential Medicines 19th List (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia, 2015. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac WHO Model List of Essential Medicines 18th List (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia, 2013. [dostęp 2017-01-16].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Minister Zdrowia. [dostęp 2019-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-17)].
Linki zewnętrzne
- Rekomendacje WHO dotyczące szczepionek (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2019-01-28].
- Rekomendacje WHO dotyczące programu szczepień ochronnych (ang.). Światowa Organizacja Zdrowia. [dostęp 2019-01-29].
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
Star of life.svg
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
V1 40 years Model List of Essential Medicines.001.png
Autor: deviantART and ideas by User:Lorenzo Moja, Licencja: CC BY 3.0
2017 marks the 40th anniversary of the WHO Model List of Essential Medicines. Promotional image based on one developed by the head of the WHO Essential Medicines group and released under a CC BY SA 3.0 license.
Autor: deviantART and ideas by User:Lorenzo Moja, Licencja: CC BY 3.0
2017 marks the 40th anniversary of the WHO Model List of Essential Medicines. Promotional image based on one developed by the head of the WHO Essential Medicines group and released under a CC BY SA 3.0 license.