Lista najwyższych budynków w Warszawie

W Warszawie znajduje się ok. 70 budynków mających ponad 65 m wysokości. Są to głównie wieżowce oraz, w mniejszym stopniu, świątynie. Wieżowiec (jeśli bardzo wysoki, nazywany jest potocznie drapaczem chmur) – wysoki wielokondygnacyjny budynek zdolny (w przeciwieństwie do wież i masztów) tworzyć warunki do życia i zamieszkania. Wprawdzie nie istnieją oficjalne regulacje, ale na sklasyfikowanie budynku jako wieżowca wpływają (oprócz wysokości) kształt, wygląd, lokalizacja i obecność innych budynków. W Stanach Zjednoczonych istnieje niepisana reguła, według której za wieżowiec uznawany jest budynek o wysokości przekraczającej 150 metrów. W innych rejonach świata niższy budynek również może zostać uznany za drapacz chmur, zwłaszcza jeśli dominuje nad otoczeniem. Warszawskie wieżowce należą do najwyższych w Polsce jak również do najwyższych w Europie.

Historia

Okres przed II wojną światową

Budynek przy ul. Zielnej 39

Pierwszy wysokościowiec w Warszawie powstał w czasach Królestwa Polskiego. Budynek naśladujący średniowieczną wieżę zamkową zbudowany został przy ulicy Zielnej 39 w latach 1906–1908 dla szwedzkiego Towarzystwa Akcyjnego Telefonów „Cedergren” (plan wykonał Bronisław Rogójski)^[1]. Jego wysokość od podstawy fundamentów do szczytu wynosiła 51 m. Była to jedna z pierwszych tego typu konstrukcji żelbetowych w Europie. Składał się z wieży z ośmioma wysokimi piętrami i niższej części czteropiętrowej. W 1922 budynek przejęła Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna i dzięki temu znany jest on do dziś jako PAST-a. Budynek PAST-y zasłynął jednak przede wszystkim z zaciętych walk, jakie toczyły się o niego podczas powstania warszawskiego. Pierwszy z prawdziwego zdarzenia drapacz chmur (lub „niebotyk” jak go wtedy nazywano) powstał w Warszawie w 1934 r. przy placu Napoleona (obecnie Powstańców Warszawy). Liczący 17 pięter i 66 metrów wieżowiec Prudentialu zaprojektował w stylu luksusowego funkcjonalizmu Marcin Weinfeld, za stalową konstrukcję biurowca odpowiedzialny był Stefan Bryła. Zarówno wieżowiec Prudentialu, jak i PAST-a podzieliły podczas II wojny światowej los całej Warszawy. Mimo poważnych uszkodzeń, oba przetrwały wojnę, w czym pomogła im ich solidna konstrukcja. Po wojnie zostały odbudowane w nieco zmienionym kształcie. Prudential został przeprojektowany przez Weinfelda, który nadał mu socrealistyczny kostium, na potrzeby Hotelu Miejskiego (później Hotel Warszawa).

1945–1999

W latach 1952–1955 w samym centrum zniszczonego miasta wzniesiono Pałac Kultury i Nauki, liczący początkowo 231 metrów (obecnie 237 metrów). W latach 60. powstał 67-metrowy dom studencki „Riviera” oraz trzy blisko 80-metrowe wieżowce mieszkalne Ściany Wschodniej. Lata 70. i otwarcie się Polski na Zachód skutkowało zapotrzebowaniem na prestiżowe hotele i biurowce. Zbudowano wtedy m.in. ponad 100-metrowy Hotel Forum (dziś Novotel) oraz biurowce Intraco I i Intraco II (dziś Oxford Tower). W wyniku poważnego kryzysu lat 80. i braku dewiz wszystkie większe budowy wieżowców w Warszawie zostały wstrzymane (wieżowiec na pl. Bankowym i Hotel Marriott) lub całkowicie anulowane.

Koniec lat 80. i początek 90. to gwałtowne przemiany w Polsce, koniec PRL i powrót do gospodarki rynkowej. Ukończone zostały ciągnące się latami budowa 140-metrowego Hotelu Marriott oraz 100-metrowego Błękitnego Wieżowca przy placu Bankowym. W końcu lat 90. powstały m.in. FIM Tower i Ilmet. Prawdziwie rekordowy był rok 1999, kiedy ukończono budowę Millenium Plaza, Warszawskiego Centrum Finansowego oraz przede wszystkim 208-metrowego Warsaw Trade Tower, który ma obecnie najwyżej położone piętra użytkowe w Warszawie.

XXI wiek

Rondo 1 (192m)

Złota 44 (192m)

Warsaw Financial Center (165m)

PAST, 1906–1908, (51,5m)

W latach 2000–2001 wzniesiono siedziby polskich przedsiębiorstw: PZU Tower i TP S.A. Tower. Lata 2003–2005 to budowa hotelu Westin oraz trzeciego co do wysokości pięciogwiazdkowego hotelu w Europie: Intercontinental. W latach 2000 i 2004 powstały odpowiednio 105-metrowa Babka Tower oraz wieżowiec mieszkalny: Łucka City. Na początku 2006 roku do użytku oddany został wieżowiec biurowy Rondo 1, na początku roku 2007 część handlowa kompleksu Złote Tarasy i hotelu Hilton, a w 2011 roku oddany został JM Tower.

Rynek biurowców powoli ulega nasyceniu. Obecnie zauważalną tendencją na warszawskim rynku jest zastępowanie budynków stosunkowo młodych, wzniesionych najczęściej w latach 90., bardziej funkcjonalnymi, nowoczesnymi obiektami. Przykładami takich inwestycji są: powstały w 2013 r. budynek mieszkalny Złota 44 w miejscu, wybudowanej w latach 1989–1991, pierwszej w Warszawie galerii handlowej City Center oraz powstały w 2016 r. biurowiec Q22 w miejscu Hotelu Mercure. W planach są kolejne tego typu inwestycje, między innymi w miejscach obecnych budynków: Kaskada, Holiday Inn, Atrium International, Kolmex oraz Ilmet^[2].

Poprawa infrastruktury komunikacyjnej w ścisłym centrum Warszawy, wskutek budowy drugiej linii metra (M2) spowodowało intensyfikację prac związanych z budową nowych budynków wieżowych zlokalizowanych w okolicach rond ONZ oraz Daszyńskiego, stanowiąc oś dynamicznie rozwijającej się tej części miasta. Oddano do użytku między innymi takie wieżowce jak: Cosmopolitan Twarda 2/4 (2013), Q22 (2016), Warsaw Spire (2016), Mennica Legacy Tower (2020), The Warsaw Hub (2020), Warsaw Unit (2021), Skyliner (2021).

W Warszawie, z uwagi na dużą liczbę istniejących budynków, których wysokość przekracza 150 metrów, tych których budowa jest obecnie prowadzona, jak również planowanych do budowy w niedalekiej przyszłości, zaliczanie do kategorii wieżowców budynków poniżej 150 metrów byłoby mylące i nieprecyzyjne. Wskutek zrealizowanych dotychczas inwestycji w budynki wieżowe w Warszawie, stolica Polski plasuje się w ścisłym gronie europejskich metropolii pod względem liczby budynków, których wysokość przekracza 150 metrów.

Strefa wysokiej zabudowy

Zdaniem części urbanistów i architektów budynki wysokościowe w Warszawie, choć niejednokrotnie ciekawe w formie i nowoczesne, w ostatnich latach budowane są w sposób chaotyczny – punktowo, w wielu rejonach miasta – i często niespójny z otoczeniem. W innych wielkich miastach europejskich dla zabudowy wysokościowej wyznaczane są określone rejony: we Frankfurcie nad Menem wysokościowce rozmieszczone są wzdłuż jednej arterii komunikacyjnej, w Paryżu – wyłącznie na obszarze tzw. La Défense – poza śródmieściem.

Władze Warszawy pomimo wykonania opracowań analitycznych lokalizacji nowych wieżowców i zmian w panoramie miasta^[3], nie zdecydowały się jak dotąd wyznaczyć konkretnych rejonów, gdzie mają być budowane wysokościowce i pozwalają na wznoszenie ich w różnych miejscach, bez spójnej koncepcji. Obszar zagęszczenia budynków wieżowych bywa przez warszawskich urbanistów określany jako Ścisłe centrum Warszawy^[4] nazywając tak kwartał ulic wokół Pałacu Kultury i Nauki, ograniczony ulicami: Marszałkowską, Alejami Jerozolimskimi, Emilii Plater i Świętokrzyską lub jako strefy (pasma) zabudowy wysokościowej^[5].

W świadomości mieszkańców funkcjonuje nazwa Centrum, mająca mniejszy zasięg niż Śródmieście, rozumiana najczęściej jako skrzyżowanie ul. Marszałkowskiej z Alejami Jerozolimskimi (rondo Dmowskiego) ze stojącymi obok charakterystycznymi budynkami Rotundy PKO i Hotelu Novotel (d. Forum), w pobliżu Pałacu Kultury i Nauki. Do tego miejsca kierują drogowskazy (tablice kierunkowe), stąd też liczone są wszystkie odległości drogowe z Warszawy. W zachodnim narożniku skrzyżowania (od strony Pałacu Kultury) znajduje się słup kilometrowy z wyszczególnionymi odległościami do najważniejszych miast w kraju i za granicą.

Na potrzeby rynku nieruchomościowego została wymyślona nazwa Centralnego Obszaru Biznesu (pochodząca od angielskiej nazwy Central Business District), nie funkcjonująca jednak w szerokiej świadomości mieszkańców.

Problemem, który nierozerwalnie wiąże się z powstającą w Warszawie nowoczesną architekturą jest realizowana w niewystarczającym stopniu ochrona panoramy miasta, w tym: tła widokowego Starego Miasta, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO, które w latach 70. zmienił Intraco I, a ostatnio North Gate oraz kontrowersyjna^[6] kamienica Plac Zamkowy – Business with Heritage^[7] przy ul. Senatorskiej (istnieje niebezpieczeństwo wykreślenia Starego Miasta z tej listy m.in. gdyby gdzieś w pobliżu powstały jakieś biurowce) oraz Traktu Królewskiego stanowiącego wraz z otoczeniem tzw. Pomnik historii. Zagrożona jest integralność zespołów architektury XX w. (np. Ściany Wschodniej – pojawiły się pomysły wzniesienia wysokościowców w miejscu domu handlowego Sezam i kina Relax). Budynki lokalizowane są na podstawie doraźnych decyzji o warunkach zabudowy zamiast planów miejscowych, niekiedy wydawane są decyzje sprzeczne z równolegle przygotowywanymi projektami planów miejscowych (jak w rejonie Żoliborza Południowego). Również inwestorzy prowadzą działania ignorujące opracowywane projekty planów, nawet bardzo zaawansowane (promowany pomysł „Parku Światła” w rejonie stadionu Skry, objętym planem miejscowym Pola Mokotowskiego, już po wyłożeniu tego planu do publicznego wglądu i upływie terminu zgłaszania wniosków).

Okoła połowa warszawskich wysokościowców znajduje się w obszarach MSI Śródmieście Północne i Mirów.

Panorama Warszawy z mostu Siekierowskiego, 2020