Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony

Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony (ang. List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding – USL) – lista zjawisk z zakresu dziedzictwa niematerialnego i związanych z nim przestrzeni kulturowych wymagających pilnych działań na rzecz ich ochrony. Lista, stworzona na mocy Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (ang. Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage)[1], prowadzona jest przez UNESCO.

Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego odnosi się do współcześnie praktykowanych zjawisk kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Zaliczają się do nich:

  • tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego
  • sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne
  • zwyczaje, obyczaje i obchody świąteczne
  • wiedza o przyrodzie i wszechświecie oraz związane z nią praktyki
  • umiejętności związane z tradycyjnym rzemiosłem[2]

Tryb wpisywania zjawisk (tzw. „elementów”) na Listę jest zbliżony do procedury przyjętej dla Listy Światowego Dziedzictwa prowadzonej na mocy Konwencji UNESCO z 1972 r. O wpisie na listę decyduje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego wybierany przez przedstawicieli rządów krajów, które podpisały Konwencję. Wnioski o wpis mogą być kierowane do Komitetu przez rządy krajów – Państw-Stron Konwencji. Większość rządów krajów działających w ramach konwencji scedowała to uprawnienie na odpowiednie instytucje krajowe[3].

Lista

Stan na rok 2020:

Algieria (1)

Foggara 02.jpgWiedza i umiejętności mierzących poziom wody w foggarach – komornicy wodni Touat i Tidikelt[4]2018

Azerbejdżan (2)

Tradycyjna gra na koniach z Karabachu[5]2013
Yalli (kochari, tenzere) – tradycyjne tańce grupowe Nachiczewanu[6]2018

Białoruś (2)

Rytuał Kaljady (Каляда) – Bożonarodzeniowych Carów[7]2009
Wiosenny obrzęd „Jurajski taniec” (Вясновы абрад "Юраўскі карагод")[8]2019

Botswana (3)

Garncarstwo w regionie Kgatleng[9]2009
Dikopelo – muzyka ludowa Bakgatla ba Kgafela w regionie Kgatleng[10]2017
Taniec ludowy seperu i związane z nim praktyki[11]2019

Brazylia (1)

Yaokwa – obrzęd służący zachowaniu porządku społecznego i kosmologicznego [12]2011

Chiny (7)

Festiwal Noworoczny Qiang[13]2009
Projektowanie i budowa chińskich mostów łukowych[14]2009
Tradycyjne techniki włókiennicze grupy etnicznej Li[15]2009
Meszrep[16]2010
Qingming Festival Detail 6.jpgTechnologia budowania wodoszczelnych przedziałów w chińskich dżonkach[17]2010
Chinese movable type 1313-ce.pngChińska technika druku z zastosowaniem drewnianych ruchomych czcionek[18]2010
Opowieści Yimakan ludu Nanajów[19]2011

Chorwacja (1)

Dinarska nosnja KUU Zvona Zagore Knin 04082011 4910.jpg
(c) Roberta F., CC BY-SA 3.0
Śpiew ojkanje[20]2010

Egipt (2)

Tradycyjne pacynki[21]2018
Ręczne tkactwo w Górnym Egipcie (Sa'eed)[22]2020

Filipiny (1)

Buklog, system rytuałów dziękczynienia ludu Subanon[23]2019

Francja (1)

L´Alba.jpgPaghjella – świecka i liturgiczna tradycja śpiewu wielogłosowego na Korsyce[24]2009

Gwatemala (1)

Ceremonia Paach[25]2013

Indonezja (2)

Saman dance.jpgTaniec Saman[26]2011
Noken Indonesia.jpgNoken – wyrób wielofunkcyjnych toreb, rękodzielnictwo ludności Papui[27]2012

Iran (2)

Naqqāli – irańska opowieść dramatyczna[28]2011
Lenj – tradycyjne irańskie statki z Zatoki Perskiej[28]2011

Kambodża (2)

Kong Nay.jpgChapei Dang Veng[29]2016
Lkhon Khol Wat Svay Andet[30]2018

Kenia (4)

Tradycje i praktyki ludu Mijikenda związane z Kayas[31]2009
Taniec Isukuti wykonywany przez społeczności Isukha i Idakho w zachodniej Kenii[32]2014
Enkipaata, Eunoto i Olng'eszerr – trzy rytuały wejścia w dorosłość społeczności Masajów[33]2018
Kit-Mikayi.JPGRytuały i praktyki związane z Kit-Mikayi[34]2019

Kirgistan (1)

Sztuka akynów, kirgiskich opowiadaczy eposów[35]2012

Kolumbia (3)

Instrumentos musicales del vallenato.svgTradycyjna muzyka vallenato z regionu Magdaleny[36]2015
Kolombijsko-wenezuelskie pieśni przy pracy z Llanos[37] – wpis wraz z Wenezuelą2017
Tradycyjna wiedza i techniki związane z Barniz de Pasto z Putumayo i Nariño[38]2020

Łotwa (1)

Przestrzeń kulturowa Suiti[39]2009

Macedonia (1)

Męski śpiew dwugłosowy[40]2015

Mali (2)

Sanké mon – rytuał wspólnego połowu ryb[41]2009
Obrzęd mądrości tajnego stowarzyszenia Kôrêdugaw[42]2011

Maroko (1)

Taskiwin – taniec wojenny z Atlasu Wysokiego[43]2017

Mauretania (1)

Epos mauretański[44]2011

Mauritius (1)

Sega tambour Chagos[45]2019

Mongolia (7)

Taniec ludowy Biyelgee[46]2009
Tradycja epicka Tuuli[47]2009
Tradycja muzyczna Tsuur[48]2009
Technika gry na limbie towarzyszącej ludowym „długim pieśniom” – oddech cyrkulacyjny[49]2011
Sztuka kaligrafii mongolskiej[50]2013
Rytuał przekonywania wielbłądów[51]2015
Tradycyjne praktyki mogolskie oddawania czci świętym miejscom[52]2017

Namibia (1)

Aixan/Gana/Ob#ANS TSI/Khasigu, znajomość i umiejętności muzyczne przodków[53]2020

Pakistan (1)

Suri Jagek (obserwacja słońca), tradycyjne praktyki meteorologiczne i astronomiczne bazujące na obserwacji słońca, księżyca i gwiazd w odniesieniu do lokalnej topografii[54]2018

Peru (1)

Eshuva – śpiewane modlitwy plemienia Huachipair w języku harákmbut[55]2011

Portugalia (2)

Wyrób krowich dzwonków[56]2015
Bisalhães – proces produkcji czarnych naczyń glinianych[57]2016

Syria (1)

Teatr cieni[58]2018

Turcja (1)

Język gwizdów[59]2017

Uganda (5)

Bigwala – muzyka i taniec Królestwa Busoga[60]2005/2008
Empaako – tradycje ludów Batooro, Banyoro, Batuku, Batagwenda i Banjabindi w zachodniej Ugandzie[61]2013
Rytualne oczyszczenie chłopców z plemienia Lango w środkowo-północnej Ugandzie[62]2014
Koogere – tradycja ustna lodów Basongora, Banjabindi i Batooro[63]2015
Lira Madi – muzyka i taniec[64]2016

Ukraina (1)

Pieśni kozackie z regionu dniepropetrowskiego[65]2016

Wenezuela (2)

Tradycje ustne ludu Mapoyo[66]2014
Kolombijsko-wenezuelskie pieśni przy pracy z Llanos[37] – wpis wraz z Kolumbią2017

Wietnam (2)

Ca trù.jpgTradycja śpiewu Ca trù[67]2009
Pieśni Xoan z Phú Thọ[68]2011

Zjednoczone Emiraty Arabskie (2)

Al Sadu – tradycyjna sztuka tkacka[69] – wpis wraz z Omanem2012
Al Azi – sztuka poezji pochwalnej, dumy i hartu[70]2017

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Internetowy System Aktów Prawnych: Dz.U. 2011 nr 172 poz. 1018: Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r.. [dostęp 2013-11-18]. (pol.).
  2. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Czym jest niematerialne dziedzictwo kulturowe?. [dostęp 2013-11-18]. (pol.).
  3. ↑ Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage. UNESCO. [dostęp 2011-05-24]. (ang.).
  4. ↑ UNESCO ICH: Knowledge and skills of the water measurers of the foggaras or water bailiffs of Touat and Tidikelt. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  5. ↑ UNESCO ICH: Chovqan, a traditional Karabakh horse-riding game in the Republic of Azerbaijan. [dostęp 2013-12-07]. (ang.).
  6. ↑ UNESCO ICH: Yalli (Kochari, Tenzere), traditional group dances of Nakhchivan. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  7. ↑ UNESCO ICH: Rite of the Kalyady Tsars (Christmas Tsars). [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  8. ↑ UNESCO ICH: Spring rite of Juraŭski Karahod. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  9. ↑ UNESCO ICH: Earthenware pottery-making skills in Botswana’s Kgatleng District. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  10. ↑ UNESCO ICH: Dikopelo folk music of Bakgatla ba Kgafela in Kgatleng District. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  11. ↑ UNESCO ICH: Seperu folkdance and associated practices. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  12. ↑ UNESCO ICH: Yaokwa, the Enawene Nawe people’s ritual for the maintenance of social and cosmic order. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  13. ↑ UNESCO ICH: Qiang New Year festival. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  14. ↑ UNESCO ICH: Traditional design and practices for building Chinese wooden arch bridges. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  15. ↑ UNESCO ICH: Traditional Li textile techniques: spinning, dyeing, weaving and embroidering. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  16. ↑ UNESCO ICH: Meshrep. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  17. ↑ UNESCO ICH: Watertight-bulkhead technology of Chinese junks. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  18. ↑ UNESCO ICH: Wooden movable-type printing of China. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  19. ↑ UNESCO ICH: Hezhen Yimakan storytelling. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  20. ↑ UNESCO ICH: Ojkanje singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  21. ↑ UNESCO ICH: Traditional hand puppetry. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  22. ↑ UNESCO ICH: Handmade weaving in Upper Egypt (Sa'eed). [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  23. ↑ UNESCO ICH: Buklog, thanksgiving ritual system of the Subanen. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  24. ↑ UNESCO ICH: Cantu in paghjella, a secular and liturgical oral tradition of Corsica. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  25. ↑ UNESCO ICH: Paach ceremony. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  26. ↑ UNESCO ICH: Saman dance. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  27. ↑ UNESCO ICH: Noken multifunctional knotted or woven bag, handcraft of the people of Papua. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  28. ↑ a b UNESCO ICH: Traditional skills of building and sailing Iranian Lenj boats in the Persian Gulf. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  29. ↑ UNESCO ICH: Chapei Dang Veng. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  30. ↑ UNESCO ICH: Lkhon Khol Wat Svay Andet. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  31. ↑ UNESCO ICH: Traditions and practices associated with the Kayas in the sacred forests of the Mijikenda. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  32. ↑ UNESCO ICH: Isukuti dance of Isukha and Idakho communities of Western Kenya. [dostęp 2014-12-20]. (ang.).
  33. ↑ UNESCO ICH: Enkipaata, Eunoto and Olng'esherr, three male rites of passage of the Maasai community. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  34. ↑ UNESCO ICH: Rituals and practices associated with Kit Mikayi shrine. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  35. ↑ UNESCO ICH: AAla-kiyiz and Shyrdak, art of Kyrgyz traditional felt carpets. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  36. ↑ UNESCO ICH: Traditional Vallenato music of the Greater Magdalena region. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  37. ↑ a b UNESCO ICH: Colombian-Venezuelan llano work songs. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  38. ↑ UNESCO ICH: Traditional knowledge and techniques associated with Pasto Varnish mopa-mopa of Putumayo and Nariño. [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  39. ↑ UNESCO ICH: Suiti cultural space. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  40. ↑ UNESCO ICH: Glasoechko, male two-part singing in Dolni Polog. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  41. ↑ UNESCO ICH: Sanké mon, collective fishing rite of the Sanké. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  42. ↑ UNESCO ICH: Secret society of the Kôrêdugaw, the rite of wisdom in Mali. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  43. ↑ UNESCO ICH: Taskiwin, martial dance of the western High Atlas. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  44. ↑ UNESCO ICH: Moorish epic T’heydinn. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  45. ↑ UNESCO ICH: Sega tambour Chagos. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  46. ↑ UNESCO ICH: Mongol Biyelgee, Mongolian traditional folk dance. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  47. ↑ UNESCO ICH: Mongol Tuuli, Mongolian epic. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  48. ↑ UNESCO ICH: Traditional music of the Tsuur. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  49. ↑ UNESCO ICH: Folk long song performance technique of Limbe performances – circular breathing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  50. ↑ UNESCO ICH: Mongolian calligraphy. [dostęp 2013-12-07]. (ang.).
  51. ↑ UNESCO ICH: Coaxing ritual for camels. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  52. ↑ UNESCO ICH: Mongolian traditional practices of worshipping the sacred sites. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  53. ↑ UNESCO ICH: Aixan/Gana/Ob#ANS TSI //Khasigu, ancestral musical sound knowledge and skills. [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  54. ↑ UNESCO ICH: Suri Jagek (observing the sun), traditional meteorological and astronomical practice based on the observation of the sun, moon and stars in reference to the local topography. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  55. ↑ UNESCO ICH: Eshuva, Harákmbut sung prayers of Peru’s Huachipaire people. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  56. ↑ UNESCO ICH: Manufacture of cowbells. [dostęp 2015-12-q0]. (ang.).zły zapis daty dostępu
  57. ↑ UNESCO ICH: Bisalhães black pottery manufacturing process. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  58. ↑ UNESCO ICH: Shadow play. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  59. ↑ UNESCO ICH: Whistled language. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  60. ↑ UNESCO ICH: Bigwala, gourd trumpet music and dance of the Busoga Kingdom in Uganda. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  61. ↑ UNESCO ICH: Empaako tradition of the Batooro, Banyoro, Batuku, Batagwenda and Banyabindi of western Uganda. [dostęp 2013-12-07]. (ang.).
  62. ↑ UNESCO ICH: Male-child cleansing ceremony of the Lango of central northern Uganda. [dostęp 2014-12-20]. (ang.).
  63. ↑ UNESCO ICH: Koogere oral tradition of the Basongora, Banyabindi and Batooro peoples. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  64. ↑ UNESCO ICH: Ma'di bowl lyre music and dance. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  65. ↑ UNESCO ICH: Cossack’s songs of Dnipropetrovsk Region. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  66. ↑ UNESCO ICH: Mapoyo oral tradition and its symbolic reference points within their ancestral territory. [dostęp 2014-12-20]. (ang.).
  67. ↑ UNESCO ICH: Ca trù singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  68. ↑ UNESCO ICH: Xoan singing of Phú Thọ Province, Viet Nam. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  69. ↑ UNESCO ICH: Al Sadu, traditional weaving skills in the United Arab Emirates. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  70. ↑ UNESCO ICH: Al Azi, art of performing praise, pride and fortitude poetry. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Pottery Bisalhaes Vila Real Portugal 01.jpg
(c) I, Henrique Matos, CC BY 2.5
Pottery - Hand made – Bisalhães - Vila Real - Portugal
Cossack Mamay 1890.jpg
Kozak-bandyrust. Fedir Stovbunenko (1890). Canvas, oil. 98 х 80. Poltava Art Museum.
Foggara 02.jpg
Autor: Ja, właściciel praw autorskich do tego dzieła, udostępniam je na poniższej licencji, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Les peignes (kesria) de répartition
Noken Indonesia.jpg
Noken, traditional bag of Papua
Saman dance.jpg
Autor: Fajriboy, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Saman dance, from Aceh, here performed in Borobudur (compare left of File:Borobudur-Nothwest-view.jpg)
Kong Nay.jpg
Autor: n ole, Licencja: CC BY 2.0
Kong Nay playing the chapei dong veng, Phnom Penh
Dinarska nosnja KUU Zvona Zagore Knin 04082011 4910.jpg
(c) Roberta F., CC BY-SA 3.0
Mirlovačka nošnja, jedna je od inačica nošnje dinarskog područja. Muška se nošnja sastoji od:
  • crvene kape (s hrvatskim pleterom)
  • košulje bijele s ogrcom
  • krožeta s tokama
  • gaća na promaju s nazuvcima (u donjem dijelu)
  • brusa kaparana (kaparan s resama)
  • pasa
  • bijelih vunenih čarapa (tkalci)
Instrumentos musicales del vallenato.svg
Autor: Zero Gravity, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Ca trù.jpg
A performance of traditional ca trù Vietnamese music.
Kit-Mikayi.JPG
Autor: Valerius Tygart, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kit-Mikayi, a rock formation near Kisumu, Kenya
Chinese movable type 1313-ce.png
A Chinese revolving typecase from the agricultural book Nong Shu, written by the Chinese official and agronomist Wang Zhen, published in the year 1313 CE during the Yuan Dynasty.
Qingming Festival Detail 6.jpg
Close-up detail of the Chinese cityscape handscroll Along the River During Qingming Festival, ink and colors on silk, 25.5 × 525 cm.
L´Alba.jpg
Autor: Schorle, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Corsican folk music group L´Alba sing traditional Corsican polyphonic music in their native Corsican language. Concert on tff-festival in Rudolstadt.