Litawa

Litawa

Kontynent	Europa
Państwo	Austria  Węgry
Rzeka
Długość	191 km
Źródło
Miejsce	połączenie rzek Schwarza i Pitten
Współrzędne	47°44′10,6″N 16°13′48,5″E/47,736278 16,230139
Ujście
Recypient	Dunaj Moszoński
Miejsce	okolice Mosonmagyaróvár
Współrzędne	47°52′08,0″N 17°17′16,8″E/47,868885 17,288010
Położenie na mapie Węgier źródło ujście

Litawa (niem. Leitha, węg. Lajta) – rzeka w Austrii i na Węgrzech, prawy dopływ Dunaju. Długość – 191 km, z tego 167 km w Austrii, 24 km na Węgrzech (inne źródła podają 180 km i 182 km).

Litawa powstaje z połączenia rzek Schwarza i Pitten koło wsi Haderswoerth w Dolnej Austrii. Następnie płynie na północ przez Kotlinę Wiedeńską i zmienia kierunek na północno-wschodni, płynąc równolegle do Dunaju. Koło miejscowości Nickelsdorf wpływa na terytorium Węgier, wykorzystując bramę Brucker Pforte między Wzgórzami Hainburskimi a Górami Litawskimi. Na Węgrzech wpada do Dunaju Moszońskiego koło miasta Mosonmagyaróvár.

Rzeka ma charakter nizinny. Wody Litawy wykorzystują małe lokalne kanały, z których największy jest Wiener Neustädter Kanal, łączący Wiener Neustadt i Wiedeń. W środkowym biegu wody Litawy napędzają wiele młynów i małych elektrowni wodnych oraz zasilają liczne małe kanały i zbiorniki irygacyjne. Z tego powodu stan wody w rzece w jej dolnym biegu jest bardzo niski.

Z większych miast nad Litawą leżą tylko Wiener Neustadt, Bruck an der Leitha i Mosonmagyaróvár.

Litawa miała nieproporcjonalne do swej wielkości znaczenie polityczne. Dziś na niektórych odcinkach stanowi granicę krajów związkowych Austrii – Burgenlandu i Dolnej Austrii. Wcześniej od czasu ukształtowania się wschodniej granicy Marchii Wschodniej około 1140 do traktatu w Trianon w 1921 na tym odcinku stanowiła granicę Austrii i Węgier. Od czasu powstania Austro-Węgier w 1867 Litawa stanowiła granicę między Austrią właściwą a pozostającym z nią w unii Królestwem Węgier. Od nazwy rzeki urobiono dwie potoczne nazwy dwóch części monarchii: „Zalitawia” (Transleithanien) dla Węgier (oficjalnie: kraje Korony św. Stefana), leżących z punktu widzenia Wiednia za Litawą, i „Przedlitawia” (Cisleithanien) – dla pozostałej części monarchii, która nie miała własnej oficjalnej nazwy (urzędowo były to „Królestwa i kraje reprezentowane w Radzie Państwa”).