Literacka Nagroda Europy Środkowej „Angelus”

Literacka Nagroda Europy Środkowej „Angelus” – nagroda literacka ufundowana przez miasto Wrocław, przyznawana w dziedzinie twórczości prozatorskiej, napisanej w języku polskim lub tłumaczonej na język polski. Jest jedną z dwóch nagród o podobnej nazwie, druga to Angelus Lubelski.

Przyznawanie nagrody

Nagroda przyznawana jest corocznie za najlepszą książkę prozatorską opublikowaną w języku polskim w roku poprzednim i przeznaczona dla pisarzy pochodzących z Europy Środkowej, którzy w swoich pracach podejmują tematy najistotniejsze dla współczesności i pogłębiają wiedzę o świecie innych kultur[1].

Do nagrody wydawcy mogą zgłaszać dzieła autorów żyjących, pochodzących z następujących krajów: Albania, Austria, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Macedonia, Mołdawia, Niemcy, Polska, Rosja, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Ukraina, Węgry[1].

Najpierw wydawnictwa zgłaszają dwie książki (autorstwa pisarza polskiego i autora obcojęzycznego w polskim przekładzie). Po sprawdzeniu zgodności z kryteriami powstaje lista książek zakwalifikowanych do nagrody. Następnie jury wybiera 14 nominowanych książek, z których wybiera się finałową siódemkę[1]. W jedną z jesiennych sobót przewodniczący, podczas uroczystej gali we Wrocławiu, wskazuje zwycięzcę, który otrzymuje 150 tys. złotych i statuetkę autorstwa Ewy Rossano[2].

Zwycięzcy

Nagroda Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej

Od 2014 czytelnicy w głosowaniu internetowym wybierają laureata Nagrody Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej.

  • 2014 – Pavol Rankov, zdobywca nagrody głównej[16]
  • 2015 – Lucian Dan Teodorovici, Matei Brunul, tłum. Radosława Janowska-Lascar, Wydawnictwo Amaltea | Rumunia[17]
  • 2016 – Varujan Vosganian, zdobywca nagrody głównej[18][9]
  • 2017 – Andrea Tompa(niem.), Dom kata, tłum. Anna Butrym, Wydawnictwo Książkowe Klimaty | Rumunia[19]
  • 2018 – Maciej Płaza, zdobywca nagrody głównej[11]
  • 2019 – Jurij Wynnyczuk, Tango śmierci, tłum. Bohdan Zadura, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka Jeziorańskiego | Ukraina
  • 2020 – Siergiej Lebiediew(ros.), Dzieci Kronosa, tłum. Grzegorz Szymczak, Wydawnictwo Claroscuro | Rosja
  • 2021 – Kateryna Babkina, zdobywczyni nagrody głównej[20]
  • 2022 – Jaroslav Rudiš, Ostatnia podróż Winterberga, tłum. Małgorzata Gralińska, Książkowe Klimaty | Czechy[21]

Nagrody „Angelus” dla tłumaczy

Od 2009 Nagroda Literacka Europy Środkowej „Angelus” przyznawana jest także tłumaczom. Do 2015 fundowała ją Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałbrzychu im. Angelusa Silesiusa, od 2016 Nagrodę funduje Miasto Wrocław. Wynosiła 20 tys. złotych[22], od 2020 nagroda ta wynosi 40 tys. złotych[1].

Nagrodą wyróżniany jest tłumacz książki obcojęzycznej, która zdobyła w danym roku „Angelusa”. Jeśli zwycięzcą zostaje polski autor, wtedy najlepszego tłumacza wybiera jury[1][2].

Do takiej sytuacji doszło do tej pory dwukrotnie. Nagrodę za najlepszy przekład otrzymali wtedy:

Nominacje

2006[23]

2007[24]

2008[25]

2009[26]

2010[27]

  • Wojciech Albiński, Achtung! Banditen!, Wydawnictwo W.A.B. | Polska
  • Jacek Dukaj, Wroniec, Wydawnictwo Literackie | Polska
  • Zbigniew Kruszyński, Ostatni raport, Wydawnictwo Literackie | Polska
  • Antoni Libera, Godot i jego cień, Wydawnictwo Znak | Polska
  • Norman Manea, Powrót chuligana, tłum. Kazimierz Jurczak, Wydawnictwo Pogranicze | Rumunia
  • Eginald Schlattner, Fortepian we mgle, tłum. Alicja Rosenau, Wydawnictwo Czarne | Rumunia
  • György Spiró, Mesjasze, tłum. Elżbieta Cegielska, Wydawnictwo W.A.B. | Węgry

2011[28]

2012[29]

2013[30]

2014[31]

2015[32]

  • Jacek Dehnel, Matka Makryna, Wydawnictwo W.A.B. | Polska
  • Drago Jančar, Widziałem ją tej nocy, tłum. Joanna Pomorska, Wydawnictwo Czarne | Słowenia
  • Andrzej Stasiuk, Wschód, Wydawnictwo Czarne | Polska
  • Ziemowit Szczerek, Siódemka, Wydawnictwo Ha!art | Polska
  • Lucian Dan Teodorovici, Matei Brunul, tłum. Radosława Janowska-Lascar, Wydawnictwo Amaltea | Rumunia
  • Olga Tokarczuk, Księgi Jakubowe, Wydawnictwo Literackie | Polska
  • Serhij Żadan, Mezopotamia, tłum. Michał Petryk i Adam Pomorski, Wydawnictwo Czarne | Ukraina

2016[33]

  • Maciej Hen, Solfatara, Wydawnictwo W.A.B. | Polska
  • Anna Janko, Mała zagłada, Wydawnictwo Literackie | Polska
  • Uładzimir Niaklajeu, Automat z wodą gazowaną z syropem lub bez, tłum. Jakub Biernat, Wydawnictwo Kolegium Europy Wschodniej | Białoruś
  • Kristina Sabaliauskaité, Silva rerum, tłum. Izabela Korybut-Daszkiewicz, Wydawnictwo Znak | Litwa
  • Alvydas Šlepikas, Mam na imię Maryté, tłum. Paulina Ciucka, Wydawnictwo Kolegium Europy Wschodniej | Litwa
  • Cristian Teodorescu, Medgidia, miasto u kresu, tłum. Radosława Janowska-Lascar, Wydawnictwo Amaltea | Rumunia
  • Varujan Vosganian, Księga szeptów, tłum. Joanna Kornaś-Warwas, Wydawnictwo Książkowe Klimaty | Rumunia

2017[34]

  • Filip Florian, Dni króla, tłum. Radosława Janowska-Lascar, Wydawnictwo Amaltea | Rumunia
  • Andrij Lubka, Karbid, tłum. Bohdan Zadura, Wydawnictwo Warsztaty Kultury w Lublinie | Ukraina
  • Stanisław Aleksander Nowak, Galicyanie, Wydawnictwo W.A.B. | Polska
  • Oleg Pawłow, Opowieści z ostatnich dni, tłum. Wiktor Dłuski, Wydawnictwo Oficyna Literacka Noir sur Blanc | Rosja
  • Faruk Šehić, Książka o Unie, tłum. Agnieszka Schreier, Wydawnictwo Biuro Literackie | Bośnia i Hercegowina
  • Monika Sznajderman, Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna, Wydawnictwo Czarne | Polska
  • Andrea Tompa, Dom kata, tłum. Anna Butrym, Wydawnictwo Książkowe Klimaty | Rumunia

2018[35]

2019[36]

  • Bianca Bellová, Jezioro, tłum. Anna Radwan-Żbikowska, Wydawnictwo Afera | Czechy
  • Georgi Gospodinow, Fizyka smutku, tłum. Magdalena Pytlak, Wydawnictwo Literackie | Bułgaria
  • Siergiej Lebiediew, Granica zapomnienia, tłum. Grzegorz Szymczak, Wydawnictwo Claroscuro | Rosja
  • Christoph Ransmayr, Cesarski zegarmistrz, tłum. Jacek St. Buras, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego | Austria
  • Sasha Marianna Salzmann, Poza siebie, tłum. Agnieszka Walczy, Wydawnictwo Prószyński i s-ka | Niemcy, ur. Rosja
  • Jurij Wynnyczuk, Tango śmierci, tłum. Bohdan Zadura, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka Jeziorańskiego | Ukraina
  • Polina Żerebcowa, Mrówka w słoiku. Dzienniki czeczeńskie 1994–2004, tłum. Agnieszka Knyt, Michał B. Jagiełło, Fundacja Ośrodka KARTA | Rosja

2020[37]

  • Kapka Kassabova, Granica. Na krawędzi Europy, tłum. Maciej Kositorny, Wydawnictwo Czarne | Bułgaria
  • Siergiej Lebiediew, Dzieci Kronosa, tłum. Grzegorz Szymczak, Wydawnictwo Claroscuro | Rosja
  • Mikołaj Łoziński, Stramer, Wydawnictwo Literackie | Polska
  • Tania Malarczuk, Zapomnienie, tłum. Marcin Gaczkowski, Wydawnictwo Warstwy | Ukraina
  • Paweł Piotr Reszka, Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota, Wydawnictwo Agora | Polska
  • Goran Vojnović, Moja Jugosławia, tłum. Joanna Pomorska, Wydawnictwo Akademickie SEDNO | Słowenia
  • Serhij Żadan, Internat, tłum. Michał Petryk, Wydawnictwo Czarne | Ukraina

2021[38]

  • Kateryna Babkina, Nikt tak nie tańczył, jak mój dziadek, tłum. Bohdan Zadura, Warsztaty Kultury | Ukraina
  • Petro Jacenko, Magnetyzm, tłum. Marcin Gaczkowski, Wydawnictwo Warstwy | Ukraina
  • Michał Komar, Skrywane, Czuły Barbarzyńca Press | Polska
  • Siergiej Lebiediew, Debiutant, tłum. Grzegorz Szymczak, Wydawnictwo Claroscuro | Rosja
  • Sigitas Parulskis, Ciemność i partnerzy, tłum. Izabela Korybut-Daszkiewicz, Wydawnictwo Czarne | Litwa
  • Wołodymyr Rafiejenko, Najdłuższe czasy, tłum. Anna Ursulenko i Marcin Gaczkowski, Wydawnictwo Kolegium Europy Wschodniej | Ukraina
  • Mirosław Tryczyk, Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć, Wydawnictwo Znak Literanova | Polska

2022[39]

  • Alhierd Bacharewicz, Sroka na szubienicy, tłum. Igor Maksymiuk, Jan Maksymiuk, Fundacja Pogranicze i Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” | Białoruś
  • Kapka Kassabova, W stronę Ochrydy. Podróż przez wojnę i pokój, tłum. Krzysztof Środa, Wydawnictwo Czarne | Bułgaria
  • Zoltán Mihály Nagy, Szatański pomiot, tłum. Daniel Warmuz, Warsztaty Kultury | Węgry
  • Edward Pasewicz, Pulverkopf, Wydawnictwo Wielka Litera | Polska
  • Jaroslav Rudiš, Ostatnia podróż Winterberga, tłum. Małgorzata Gralińska, Wydawnictwo Książkowe Klimaty | Czechy
  • Andrzej Stasiuk, Przewóz, Wydawnictwo Czarne | Polska
  • Katarzyna Surmiak-Domańska, Czystka, Wydawnictwo Czarne | Polska

Członkowie jury (od 2022)

Powołanie nowego jury

2016

We wrześniu 2016 w związku z kilkoma publikacjami Krzysztofa Masłonia[41] z zasiadania w jury zrezygnował Ryszard Krynicki[42][43]. Inni jurorzy (Justyna Sobolewska, Tomasz Łubieński, Stanisław Bereś i Michał Nogaś) opublikowali list krytyczny[44][45], odrębne stanowisko zajął Mirosław Spychalski[44]. Fundator nagrody zapowiedział, że po wręczeniu nagrody literackiej „Angelus” za 2016 jury zostanie rozwiązane[46]. W marcu 2016 powołano zupełnie nowych, poza przewodniczącym, członków jury[47].

2022

W 2022 nastąpiła zmiana składu jury. Przewodniczącym na trzy lata został Martin Pollack, austriacki pisarz, laureat Nagrody Angelus z 2007, tłumacz i promotor literatury polskiej. Do jury wrócili: Michał Nogaś, Justyna Sobolewska, Andrzej Zawada, nowymi członkami są Wojciech Browarny i Kinga Dunin[48][49].

Byli członkowie jury

W latach 2006–2013 przewodniczącą jury była Natalia Gorbaniewska (1936–2013), która zmarła w miesiąc od wręczenia nagrody w 2013[50]. W latach 2014–2021 przewodniczącym był Mykoła Riabczuk, od 2022 członek jury[51][48].

Inni członkowie[52][47][53].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Regulamin Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus, Angelus [dostęp 2013-10-29] (pol.).
  2. ↑ a b Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus, Angelus, 19 października 2013 [dostęp 2013-10-24] (pol.).
  3. ↑ Tomasz Owsiński, Białoruska pisarka zdobyła nagrodę Angelusa, polskieradio.pl, 3 grudnia 2011 [dostęp 2011-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-13] (pol.).
  4. ↑ Angelus, Literacka Nagroda Europy Środkowej dla chorwackiego pisarza, Miljenko Jergovića, wp.pl, 22 października 2012 [dostęp 2012-10-22] (pol.).
  5. ↑ Angelus 2013 dla Oksany Zabużko, Angelus, 19 października 2013 [dostęp 2013-10-19] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-24] (pol.).
  6. ↑ Оксана Забужко стала лауреатом літературної премії Angelus, Українські Новини, 20 października 2013 [dostęp 2013-10-24] (ukr.).
  7. ↑ Aleksandra Żelazińska, Serhij Żadan laureatem Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus, Polityka, 17 października 2015 [dostęp 2015-10-18] (pol.).
  8. ↑ Varujan Vosganian!!! Angelus 2016, Angelus, 15 października 2016 [dostęp 2016-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18] (pol.).
  9. ↑ a b Magda Piekarska, Angelus 2016. Historie opowiadane szeptem górą, Wyborcza.pl, 15 października 2016 [dostęp 2016-10-16] (pol.).
  10. ↑ Oleg Pawłow zwycięzcą Angelusa, Angelus [dostęp 2018-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-22] (pol.).
  11. ↑ a b c Maciej Płaza pierwszym polskim laureatem Angelusa, Culture.pl, 14 października 2018 [dostęp 2018-10-14] (pol.).
  12. ↑ Georgi Gospodinow laureatem Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus, ksiazka.net.pl [dostęp 2022-09-27] (pol.).
  13. ↑ a b c d e f g Angelus 2021 dla Kateryny Babkiny, angelus [dostęp 2021-10-28] (pol.).
  14. ↑ a b Poznaj laureatów i laureatkę wrocławskich nagród literackich Angelus i Silesius 2022, www.wroclaw.pl [dostęp 2022-10-16] (pol.).
  15. ↑ a b Edward Pasewicz laureatem Angelusa 2022. Za powieść „Pulverkopf”, zupelnieinnaopowiesc.com, 16 października 2022 [dostęp 2022-10-18] (pol.).
  16. ↑ Pavol Rankov laureatem Nagrody im. Natalii Gorbaniewskiej, Angelus [dostęp 2018-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-22] (pol.).
  17. ↑ Patrycja Spychalska, Finał „Angelusa” – Lucian Dan Teodorovici, Angelus, 17 października 2015 [dostęp 2015-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-29] (pol.).
  18. ↑ Varujan Vosganian laureatem Nagrody im. Natalii Gorbaniewskiej, Angelus, 13 października 2016 [dostęp 2016-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18] (pol.).
  19. ↑ Nagroda Gorbaniewskiej dla Andrei Tompy, Angelus [dostęp 2018-10-14] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-31] (pol.).
  20. ↑ Lista laureatów Nagrody Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej, Angelus [dostęp 2021-10-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-28] (pol.).
  21. ↑ Ostatnia podróż Johanna Joachima Winckelmanna, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN”, LX, 2015, DOI: 10.4467/25440500rbn.15.009.6601, ISSN 0079-3140 [dostęp 2022-10-16] (pol.).
  22. ↑ Angelus dla tłumacza, Angelus, 2017 [dostęp 2022-10-18] (pol.).
  23. ↑ Instytut Teatralny, Gdańsk. Abramowicz nominowany do Angelusa 2006 | e-teatr.pl, Teatr w Polsce - polski wortal teatralny [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  24. ↑ Angelus 2007 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  25. ↑ Angelus 2008 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  26. ↑ Angelus 2009 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  27. ↑ Angelus 2010 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  28. ↑ Angelus 2011 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  29. ↑ Angelus 2012 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  30. ↑ Angelus 2013 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  31. ↑ Angelus 2014 – Finał – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  32. ↑ Angelus 2015 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  33. ↑ Angelus 2016 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  34. ↑ Angelus 2017 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  35. ↑ Angelus 2018 – książki w finale – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  36. ↑ Angelus 2019 – książki zakwalifikowane do finału – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  37. ↑ Angelus 2020 – książki zakwalifikowane do finału – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  38. ↑ Spoglądając na wschód – finałowa siódemka Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  39. ↑ Finałowa siódemka Angelusa 2022 – Nagroda Angelus [dostęp 2022-11-11] (pol.).
  40. ↑ Przewodniczący jury. Członkinie i członkowie, Angelus, 19 października 2022 [dostęp 2022-09-27] (pol.).
  41. ↑ Janusz Anderman, Masłoń wyklęty. Anderman o autorze „Do Rzeczy”, Wyborcza.pl, 2 września 2016 [dostęp 2016-10-12] (pol.).
  42. ↑ Grzegorz Nurek, Ryszard Krynicki żegna się z Angelusem – nie chce zasiadać w jury z Krzysztofem Masłoniem, Wyborcza.pl, 6 września 2016 [dostęp 2016-10-12] (pol.).
  43. ↑ Zamieszanie wokół Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”, Onet.pl, 7 września 2016 [dostęp 2016-10-12] (pol.).
  44. ↑ a b List jurorów „Angelusa” w związku z publikacjami Krzysztofa Masłonia, wirtualnywydawca.pl/, 6 września 2016 [dostęp 2016-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-18] (pol.).
  45. ↑ Dorota Wodecka, Angelus: spór o Masłonia. Sznajderman i Stasiuk protestują, jurorzy się dystansują, Krynicki rezygnuje, Wyborcza.pl, 7 września 2016 [dostęp 2016-10-12] (pol.).
  46. ↑ Dorota Wodecka, Zmiany w Angelusie. Dutkiewicz rozwiąże jury prestiżowej nagrody, Wyborcza.pl, 13 października 2016 [dostęp 2016-10-13] (pol.).
  47. ↑ a b Magda Piekarska, Jury Angelusa w nowym składzie. Znamy książki zgłoszone do nagrody, Wyborcza.pl, 17 marca 2017 [dostęp 2018-10-14] (pol.).
  48. ↑ a b Magdalena Talik, Nagroda Angelus i Nagroda Silesius 2022. Poznajcie zakwalifikowane książki, wroclaw.pl, 4 kwietnia 2022 [dostęp 2022-09-27] (pol.).
  49. ↑ Nagroda Literacka Angelus 2022: poznaj 14 książek z Europy Środkowej, które powalczą o finał, lubimyczytac.pl, 1 lipca 2022 [dostęp 2022-09-27] (pol.).
  50. ↑ Andrzej Zawada, Pożegnanie Natalii Gorbaniewskiej, Angelus [dostęp 2014-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-02] (pol.).
  51. ↑ Piotr Kępiński, Mirosław Spychalski, Zgoda na niezgodę, Angelus, 17 kwietnia 2014 [dostęp 2014-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-02] (pol.).
  52. ↑ Nominowani do Nagrody Angelus 2016, wroclaw.pl, 7 marca 2016 [dostęp 2016-10-12] (pol.).
  53. ↑ Jury, Angelus [dostęp 2017-03-10] (pol.).

Linki zewnętrzne