Literatura afrykańska

Literatura afrykańska – pojęcie bardzo obszerne i nieścisłe, oznaczające najogólniej rzecz biorąc wszelkie przejawy działalności piśmienniczej na obszarze kontynentu afrykańskiego. W nieco węższym rozumieniu pojęcie to obejmuje zbiór dokonań literackich poszczególnych krajów tego kontynentu, zwykle z wyłączeniem arabskojęzycznego kręgu kulturowego Afryki Północnej. Główny akcent kładzie się przy tym na tzw. literaturę Czarnej Afryki^[1], tj. piśmiennictwo, powstające bez względu na język (rodzimy czy też byłego mocarstwa kolonialnego) w krajach Afryki subsaharyjskiej. Najczęściej pomija się też – niezupełnie słusznie – posiadającą długie i bogate tradycje literaturę etiopską (w języku amharskim oraz geez) oraz literaturę, tworzoną w języku afrikaans.

Szeroko rozumiana literatura afrykańska może się dziś pochwalić czterema noblistami. Są to w kolejności: tworzący w języku angielskim Nigeryjczyk Wole Soyinka (nagroda za rok 1986), arabskojęzyczny Egipcjanin Nadżib Mahfuz (nagroda za rok 1988) i dwójka Południowoafrykańczyków, tworzących w języku angielskim Nadine Gordimer (za rok 1991) oraz John Maxwell Coetzee (nagroda za rok 2003).

Literatura Czarnej Afryki

Literatura ustna (oratura)

• proza narracyjna, służąca przekazaniu wiedzy – bajki, mity, legendy, przekazy historyczne, opowieści inicjacyjne
• pieśni pochwalne, wojenne, okolicznościowe, liryczne itp.
• przysłowia i sentencje
• zagadki

Zobacz też

• epos o Sundiacie
• griot.

Literatura pisana w językach rodzimych

• Literatura w językach posiadających własny alfabet, wzorce tradycyjne
  • amharski, geez – kroniki, żywoty świętych
  • hausa (adżami) – poematy religijne
  • suahili (adżami, potem pismo łacińskie) – literatura dworska – poezja, kroniki
• Literatura odchodząca od wzorców tradycyjnych – dramaty, opowiadania, powieści, nowoczesna poezja.

Literatura pisana w językach europejskich

Bujnie rozwija się literatura afrykańska pisana w językach europejskich, głównie w językach angielskim i francuskim, ale także w portugalskim i w dużo mniejszym stopniu hiszpańskim.

• Literatura frankofońska
  • Senegal: Léopold Sédar Senghor, Ousmane-Socé Diop, Ousmane Sembène (1923-)
  • Kamerun: Ferdinand Léopold Oyono, Francis Bebey, Mongo Beti
  • Ahmadou Kourouma (1927-2003)

• Literatura anglofońska
  • Nigeria: Wole Soyinka, Cyprian Ekwensi, Chinua Achebe, Elechi Amadi, Ben Okri, Amos Tutuola (1920-1997)
  • Kenia: James Ngugi (Ngũgĩ wa Thiong’o) (1938-), Margaret Ogola
  • RPA: Lewis Nkosi, Nadine Gordimer, John Maxwell Coetzee
  • Kamerun: Calixte Beyala (1961-)

• Literatura powstająca w języku portugalskim
  • Angola: Agostinho Neto, Pepetela, Mia Couto, Oscar Bento Ribas

• Literatura hiszpańskojęzyczna
  • Gwinea Równikowa: María Nsué Angüe

Bibliografia

• Janusz Krzywicki, Wprowadzenie do imaginarium literatury afrykańskiej, Warszawa 2002, Wydawnictwo Akademickie „Dialog”

Zobacz też

• literatura

Przypisy