Litewska Partia Socjaldemokratyczna

Lietuvos socialdemokratų partija
Ilustracja
Państwo

 Litwa

Skrót

LSDP

Lider

Vilija Blinkevičiūtė

Data założenia

1989

Ideologia polityczna

socjaldemokracja

Członkostwo
międzynarodowe

Partia Europejskich Socjalistów

Barwy

czerwona

Litewska Partia Socjaldemokratyczna (lit. Lietuvos socialdemokratų partija, LSDP) – litewska partia polityczna o profilu socjaldemokratycznym[1], działająca od 1989.

Historia

Ugrupowanie powołał Kazimieras Antanavičius przy wsparciu grupy inicjatywnej „Litewscy Socjaldemokraci”. Nawiązywało tym samym do zawiązanej w 1896 partii o tej samej nazwie (wśród założycieli znalazł się m.in. jeden z członków władz krajowych przedwojennej LSDP).

Do wybranego w 1990 parlamentu (wówczas jeszcze Rady Najwyższej LSRR) weszło blisko 10 przedstawicieli socjaldemokratów, startujących z listy ruchu Sąjūdis lub z jego oficjalnym poparciem. Jej posłowie poparli akt niepodległości, wkrótce przyjęli jednak kurs zachowawczy, reprezentowany przez postkomunistę Algirdasa Brazauskasa i Kazimirę Prunskienė.

W 1992 LSDP uzyskała 8 miejsc w parlamencie. Cztery lata później z wynikiem 6,60% zajęła piąte miejsce, wprowadzając z listy krajowej i z okręgów jednomandatowych łącznie 12 posłów[2]. W tym okresie partia pozostawała w opozycji do rządów konserwatystów, nawiązała też bliską współpracę z postkomunistyczną Litewską Demokratyczną Partią Pracy. W 1999 LSDP opuściła grupa działaczy w tym kilku posłów[3], tworząc nowe ugrupowanie pod nazwą „Socjaldemokracja 2000” (w 2003 przemianowane na Litewski Związek Socjaldemokratów).

Współpraca z LDDP doprowadziła do utworzenia wspólnych list wyborczych na potrzeby wyborów w 2000 w ramach „Socjaldemokratycznej Koalicji Algirdasa Brazauskasa”, w skład której weszły też Związek Rosjan Litwy i Partia Nowej Demokracji. Blok zajął w nich pierwsze miejsce z wynikiem 31,08%, uzyskując 51 mandatów w 141-osobowym Sejmie, z czego blisko 20 przypadło socjaldemokratom[4].

Po upadku rządu Rolandasa Paksasa LSDP utworzyła nowy gabinet m.in. z LDDP i Nowym Związkiem, na którego czele stanął przywódca wyborczej koalicji, Algirdas Brazauskas. W tym samym roku doszło do faktycznego połączenia socjaldemokratów z Demokratyczną Partią Pracy i przyjęcia nazwy Litewska Partia Socjaldemokratyczna dla wspólnego ugrupowania[5], którego przewodniczącym został urzędujący litewski premier.

W 2004 ugrupowanie wprowadziło dwóch przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego. W wyborach w październiku 2004 LSDP wystartowała w koalicji z socjalliberałami, zdobywając w jej ramach 20 mandatów w Sejmie kadencji 2004–2008[6].

Socjaldemokraci pozostali partią rządzącą, współtworząc gabinet swojego lidera, a od 2006 rząd Gediminasa Kirkilasa, który w 2007 został także przewodniczącym LSDP. W tym samym roku ugrupowanie uzyskało w wyborach samorządowych najwięcej mandatów w skali kraju (302)[7], przegrywając jednak pod względem liczby otrzymanych głosów z konserwatystami.

W wyborach parlamentarnych w 2008 partia uzyskała 11,72% głosów (4. miejsce i 10 mandatów z listy partyjnej), dodatkowo wygrała w 16 okręgach jednomandatowych, stając się drugą siłą w Sejmie[8]. Rok później zdobyli trzy mandaty w Europarlamencie. W 2011 LSDP wprowadziła do samorządów 328 radnych (najwięcej w kraju)[9]. W 2012 ugrupowanie zajęło drugie miejsce w okręgu większościowym (18,37% głosów i 15 mandatów)[10], 23 jego przedstawicieli uzyskało mandaty w okręgach jednomandatowych.

LSDP zawiązała następnie koalicję z Akcją Wyborczą Polaków na Litwie, Partią Pracy oraz partią Porządek i Sprawiedliwość, współtworząc rząd Algirdasa Butkevičiusa, który rozpoczął urzędowanie 13 grudnia 2012[11].

W 2014 kandydat socjaldemokratów Zigmantas Balčytis po raz pierwszy przeszedł do drugiej tury wyborów prezydenckich, w której jednak przegrał z ubiegającą się o reelekcję Dalią Grybauskaitė. W tym samym roku LSDP z wynikiem 17,27% zajęła drugie miejsce w wyborach europejskich[12]. W 2015 partia zwyciężyła w wyborach samorządowych (wprowadziła 343 radnych)[13].

Socjaldemokraci dłuższy czas prowadzili w sondażach przed w wyborami parlamentarnymi w 2016. Ostatecznie partia uzyskała w tych wyborach 14,42% głosów (3. miejsce i 13 mandatów z listy partyjnej), dodatkowo wygrała w 4 okręgach jednomandatowych, przegrywając w liczbie mandatów z LVŽS i konserwatystami[14]. LSDP pozostała ugrupowaniem rządzącym, zawiązując koalicję ze zwycięskim Litewskim Związkiem Rolników i Zielonych, współtworząc rząd z Sauliusem Skvernelisem na czele[15]. We wrześniu 2017 partia przegłosowała wystąpienie z koalicji, jednakże jej frakcja poselska większością głosów opowiedziała się za pozostaniem w większości rządowej[16]. Konsekwencją tego sporu był rozłam w partii i powołanie Litewskiej Socjaldemokratycznej Partii Pracy.

W 2019 ugrupowanie uzyskało 259 mandatów radnych w wyborach samorządowych[17]. W tym samym roku ponownie zajęło drugie miejsce w wyborach do PE[18]. W wyborach w 2020 partia otrzymała 9,25% głosów, wprowadzając 13 posłów (8 z listy krajowej i 5 z okręgów)[19].

Przewodniczący

Poparcie w wyborach

Wyniki w wyborach parlamentarnych
WyboryPoparcie (lista krajowa)Zmiana punktów procentowychLista krajowaZmianaOkręgi jednomandatoweZmianaSuma
19926,05%538
19966,60%+0,557+25+212
2000[24]31,08%+24,4828[25]+2123[26]+1851
2004[27]20,65%–10,4316[28]–1215[25]–831
200811,72%–8,9310–61525
201218,37%+6,6515+522+737
201614,42%–3,9513–24–1817
20209,25%–5,178–55+113
Wyniki w wyborach do Parlamentu Europejskiego
WyboryPoparcieZmiana punktów procentowychMandatyZmianaL. miejsc dla Litwy
200414,4%213
200918,6%+4,23+112
201417,3%–1,32–111
201915,9%–1,4211
Wyniki w wyborach prezydenckich
WyboryKandydatGłosowaniePoparcieUwagi
1997
Vytenis AndriukaitisI tura5,70%Kandydat nie przeszedł do II tury
2002
Vytenis AndriukaitisI tura7,30%Kandydat nie przeszedł do II tury
2004
Česlovas JuršėnasI tura11,85%Kandydat nie przeszedł do II tury
2009
Algirdas ButkevičiusI tura11,82%Druga tura się nie odbyła
2014
Zigmantas BalčytisI tura13,62%Porażka w II turze z Dalią Grybauskaitė (40,14%)
2019
Vytenis AndriukaitisI tura4,80%Kandydat nie przeszedł do II tury

Zobacz też

  • Politycy Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej

Przypisy

  1. Parties and Elections in Europe: Lithuania (ang.). parties-and-elections.eu. [dostęp 2022-09-13].
  2. Sejm litewski – Wybory 1996 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  3. Sejm litewski kadencji 1996–2000 – frakcja Socjaldemokracji 2000 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  4. Sejm litewski – Wybory 2000 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  5. Formalnie proces ten polegał na przyłączeniu się LDDP do LSDP.
  6. Sejm litewski – Wybory 2004 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  7. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2007 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  8. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2008 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  9. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2011 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  10. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2012 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  11. Sejm zatwierdził program rządowy. delfi.lt, 13 grudnia 2012. [dostęp 2022-09-13].
  12. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2014 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  13. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2015 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  14. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2016 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  15. Daliai socialdemokratų piktinantis R. Karbauskis ir A. Butkevičius pasirašė koalicijos susitarimą (lit.). delfi.lt, 9 listopada 2016. [dostęp 2022-09-13].
  16. Rozłam wśród socjaldemokratów. Powstanie koalicja sejmowa z Chłopami. zw.lt, 25 września 2017. [dostęp 2022-09-13].
  17. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2019 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  18. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2019 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  19. Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2020 (lit.). [dostęp 2022-09-13].
  20. Leaders of Lithuania (ang.). zarate.eu. [dostęp 2022-09-13].
  21. Socialdemokratų pirmininko rinkimus laimėjo Gintautas Paluckas (lit.). 15min.lt, 22 kwietnia 2017. [dostęp 2022-09-13].
  22. Socialdemokratams laikinai vadovaus Mindaugas Sinkevičius (lit.). vz.lt, 29 stycznia 2021. [dostęp 2022-09-13].
  23. LSDP pirmininke taps Vilija Blinkevičiūtė, pagrindinis tikslas – rinkėjų ir jų pasitikėjimo susigrąžinimas (lit.). 15min.lt, 9 maja 2021. [dostęp 2022-09-13].
  24. W ramach Socjaldemokratycznej Koalicji Algirdasa Brazauskasa.
  25. a b W tym LSDP 11.
  26. W tym LSDP 7.
  27. W ramach koalicji z Nowym Związkiem.
  28. W tym LSDP 9.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie