Strefa przybrzeżna

Linia brzegowa oraz strefa litoralna jeziora

Strefa przybrzeżna, litoral (od łac. litus „brzeg”), strefa litoralna – strefa zbiornika wodnego przylegająca do brzegu, lądu. Charakteryzuje się najlepszymi warunkami życia w wodach (dużo światła, tlenu, mniejsze zasolenie, urozmaicona rzeźba dna). Najbardziej podatna jest na niestałość czynników środowiskowych, przede wszystkim na dobową i sezonową zmienność oświetlenia i temperatury, zlodzenie, w tej strefie powstaje największa ilość materii organicznej i zalega największa ilość detrytusu, przez co podlega największym wahaniom stężenia tlenu.

W litoralu, czyli strefie przybrzeżnej można wyróżnić cztery podstrefy: strefę roślinności bagiennej, strefę roślin wynurzonych (np. trzciny), strefę roślin o liściach pływających (np.: grzybieni białych, grążela żółtego) oraz strefę roślin zanurzonych (np.: rdestnicy, moczarki).

Formy ukształtowania dna oceanicznego

W morzach i oceanach strefa ta obejmuje wody nad szelfem. Płytsza część podlega bezpośrednim wpływom lądu, dopływowi wody i substancji przez nią niesionych po deszczach oraz okresowemu opadowi liści z drzew i krzewów. Fauna tu żyjąca cechuje się największym bogactwem gatunkowym spośród wszystkich środowisk życia w wodach. Występują tam organizmy bierne unoszone przez wodę, czyli fitoplankton i zooplankton, aktywnie się poruszające, czyli nekton (ryby, ssaki wodne, głowonogi) oraz zwierzęta żyjące na dnie – bentos, których skład gatunkowy zmienia się wraz z głębokością. Litoral jest też miejscem, gdzie ryby odbywają tarło i gdzie żyje narybek.

Litoral jest w zasadzie jedyną strefą jeziora, w której występują rośliny zakorzenione. Często tworzą one szuwar wysoki. Do roślin i glonów żyjących w tej strefie należą:

W obrębie litoralu można wyróżnić pięć następujących stref:

  • epilitoral – najbardziej zewnętrzna, całkowicie odwodniona,
  • supralitoral – strefa opryskowa,
  • eulitoral – właściwa strefa brzegowa, strefa w zakresie wahań poziomu wody w zbiorniku, bardzo bogata w rozkładające się szczątki organiczne, o bujnym rozwoju zespołów zwierzęcych, bardzo specyficznych- typowych dla tego rozdzaju środowisk (obfitują tu larwy kilku rodzin muchówek, pareczniki, skoczogonki, pijawki, ślimaki, pająki, skorupiaki.
  • infralitoral – podwodna strefa w zasięgu występowania roślinności,
  • sublitoral – najgłębsza strefa, niezarośnięta roślinnością wodną.

Litoral graniczy z otwartą tonią wodną (pelagial), a w środowisku oceanicznym także ze strefą głębinową – batialem, natomiast w jeziorze z profundalem[1].

Przedstawicielami świata zwierząt strefy litoralnej są:

W morzach o średnich temperaturach powyżej 18 °C mogą występować rafy.

Przypisy

  1. Ludwik Żmudziński [et al.]: Słownik hydrobiologiczny: terminy, pojęcia, interpretacje. red. nauk. Ludwik Żmudziński. Wyd. nowe (2 popr. i uzup.). Wydaw. Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13659-6.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Oceanic basin pl.svg
Formy ukształtowania dna morskiego
Moon Lake shoreline - Riding Mountain National Park.JPG
Autor: Norm Andreiw, Licencja: CC BY 3.0
Moon Lake shoreline in Riding Mountain National Park, Manitoba