Litwa (rejon stołpecki)

Litwa

Літва

(c) Джек Потрошитель, CC BY 3.0
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Rejon	stołpecki
Sielsowiet	Litwa
Populacja (2009) • liczba ludności	198
Nr kierunkowy	+375 1717
Kod pocztowy	222664
Tablice rejestracyjne	5
Położenie na mapie obwodu mińskiego Litwa
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Litwa
53°46′25″N 26°48′22″E/53,773611 26,806111
Portal Białoruś

Litwa (biał. Літва, ros. Литва) – wieś na Białorusi, w rejonie stopeckim obwodu mińskiego, nad jeziorem Litwińskim, około 32 km na północ od Stołpców.

Historia

Litwa stała się prawdopodobnie własnością rodziny Mikulicz-Radeckich herbu Gozdawa odmienny na początku XIX wieku. Pozostawała w rękach tej rodziny do 1939 roku – ostatnim właścicielem Litwy był Jan Mikulicz-Radecki (1908–1944), zamordowany przez partyzantów radzieckich.

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Litwa, wcześniej należąca do województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazła się na terenie powiatu mińskiego (ujezdu) w guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wróciła do Polski, znalazła się w gminie Rubieżewicze w powiecie stołpeckim województwa nowogródzkiego. Od 1945 roku Litwa była w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[1].

W 2009 roku w Litwie mieszkało 198 osób^[2]. We wsi działają: szkoła średnia, dom kultury, biblioteka, ambulatorium i poczta.

Dawny dwór

Siedzibą kilku pokoleń Mikulicz-Radeckich był drewniany dwór. Początkowo był to niewielki, parterowy dom, usytuowany na potężnych sklepionych z kamienia piwnicach, możliwe, że pozostałościach po wcześniejszej siedzibie. W drugiej połowie XIX wieku dwór został znacznie powiększony. Od strony ogrodu dodano dwa skrzydła, zapewne wtedy również dobudowano przy lewej bocznej elewacji ryzalit i przylegającą do niego werandę. Powiększony w ten sposób dom nabrał charakteru klasycystycznego dworu. Miał on od frontu portyk o czterech toskańskich kolumnach podtrzymujących trójkątny szczyt, był pokryty wysokim, gontowym czterospadowym dachem.

Dom miał układ dwutraktowy, bez dzielących je korytarzy, z pomieszczeniami różnej wielkości i kształtu. Pokoje charakteryzowały się dębowymi posadzkami i białymi piecami kaflowymi. Na ścianach wisiało kilka cennych obrazów, w tym Kapliczka przydrożna Juliusza Kossaka, meble były częściowo w stylu Ludwika XV. Po 1920 roku pozostały jedynie resztki^[3].

Dom stał pośrodku siedmiohektarowego parku krajobrazowego z kolistym gazonem przed portykiem. Po przeciwnej stronie dziedzińca stała parterowa oficyna wybudowana w podobnym stylu jak dwór. Obok oficyny biegła do dworu nowa droga dojazdowa obsadzona egzotycznymi drzewami (stara droga prowadziła do dworu przez zabudowania folwarku)^[3].

Przez park przepływał strumień wpadający do sadzawki, ku której opadały tarasy parku. Niedaleko była druga sadzawka. Przez strumień i drzewostan dwustuletnich dębów, klonów i modrzewi wiodły alejki z mostkami. Ostatni właściciel Litwy, Jan Mikulicz-Radecki został pochowany w tym parku, zgodnie ze swą ostatnią wolą. Dwór został spalony w 1944 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej, którzy do rozniecenia ognia ułożyli wielki stos książek starych księgozbiorów z tutejszej biblioteki^[3].

Majątek Litwa został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[3] (dodatkowe zdjęcia są w tomie 11.).

Przypisy