Lnica

Lnica
Ilustracja
Lnica alpejska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

lnica

Nazwa systematyczna
Linaria Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
Typ nomenklatoryczny

Linaria vulgaris Mill.[3]

Synonimy
  • Elatine Hill
  • Peloria Adans.
  • Saccularia Kellogg
  • Trimerocalyx (Murb.) Murb.
Lnica pospolita
Lnica janowcowata

Lnica (Linaria L.) – rodzaj roślin należący do rodziny babkowatych, dawniej umieszczany zwykle w trędownikowatych (Scrophulariaceae). Obejmuje ok. 150 gatunków[4][5] do blisko 190[6] gatunków. Występują one głównie w strefie klimatu umiarkowanego Starego Świata, jeden przedstawiciel rodzaju występuje także w Ameryce Północnej. W Polsce dziko rośnie 12 gatunków (łącznie z przejściowo dziczejącymi efemerofitami).

Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne. Niektóre też wykorzystywane są jako lecznicze[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Europę (bez Islandii), znaczną część Azji (bez południowych krańców kontynentu) i północną Afrykę. Jeden gatunek – L. canadensis – rośnie w Ameryce Północnej[4]. Centrum zróżnicowania jest basen Morza Śródziemnego, a zwłaszcza Półwysep Iberyjski, gdzie rosną 54 gatunki (w sumie w Europie – 77)[5]. W Polsce dziko rośnie 12 gatunków (łącznie z efemerofitami), z czego dwa są rodzime[7].

Rośliny z tego rodzaju introdukowane zostały także do strefy umiarkowanej półkuli południowej – do Nowej Zelandii, południowej części Ameryki Południowej i Afryki[6].

Gatunki flory Polski[7]
  • lnica alepska, lnica aleppska[8], l. chalepska[9] Linaria chalepensis (L.) Mill. – efemerofit
  • lnica dalmacka Linaria dalmatica (L.) Mill. – efemerofit
  • lnica dwudzielna Linaria incarnata (Vent.) Spreng. – efemerofit
  • lnica polna Linaria arvensis (L.) Desf. – antropofit zadomowiony
  • lnica janowcowata Linaria genistifolia (L.) Mill.
  • lnica kreskowana Linaria repens (L.) Mill. – antropofit zadomowiony
  • lnica pospolita Linaria vulgaris Mill.
  • lnica purpurowa Linaria purpurea (L.) Mill. – efemerofit
  • lnica skalna Linaria saxatilis (L.) Chaz. – efemerofit
  • lnica wonna Linaria odora (M. Bieb) Fisch.
  • lnica pojedyncza Linaria simplex (L.) DC. – efemerofit
  • lnica miotlasta, lnica sznurowata Linaria spartea (L.) Chaz. – antropofit zadomowiony

Morfologia

Lnica purpurowa
Pokrój
Rośliny zielne, zarówno roczne, jak i wieloletnie, czasem o pędach wspinających się, osiągających do 1,5 m wysokości[4].
Liście
Skrętoległe, naprzeciwległe lub okółkowe (zwykle tylko w dolnej części pędu[4]), pojedyncze[4], często siedzące[10].
Kwiaty
Zebrane w szczytowe grona, kłosy, rzadko główki[10]. Działek kielicha jest 5, często są nierówne i zrośnięte tylko u nasady. Korona kwiatu zrośnięta w krótką rurkę, na końcu dwuwargowa, a u nasady z ostrogą. Gardziel korony jest całkowicie lub prawie całkowicie zamknięta owłosionym wybrzuszeniem dolnej wargi. Dolna warga jest okazała, podzielona na trzy łatki. Górna warga jest mniejsza, dwułatkowa i prosto wzniesiona. Pręciki cztery, w dwóch parach po dwa (jedna para dłuższa). Zalążnia górna, dwukomorowa, z licznymi zalążkami i pojedynczą szyjką słupka[4][10].
Owoce
Torebki otwierające się na szczycie kilkoma nieregularnymi porami lub klapami. Nasiona często spłaszczone i oskrzydlone, ale też nerkowate lub trójkanciaste[4][10].

Systematyka

Jeden z rodzajów plemienia Antirrhineae w obrębie babkowatych (Plantaginaceae)[2].

Wykaz gatunków[6][9]
  • Linaria accitensis L.Sáez, Juan, M.B.Crespo, F.B.Navarro, J.Peñas & Roquet
  • Linaria acutiloba Fisch.
  • Linaria aeruginea (Gouan) Cav.
  • Linaria afghanica Podlech & Iranshahr
  • Linaria alaica Junussov
  • Linaria albifrons (Sm.) Spreng.
  • Linaria algarviana Chav.
  • Linaria alpina (L.) Mill. – lnica alpejska
  • Linaria altaica Fisch.
  • Linaria amethystea (Vent.) Hoffmanns. & Link
  • Linaria amoi Campo ex Amo
  • Linaria angustissima (Loisel.) Borbás
  • Linaria antilibanotica Rech.f.
  • Linaria arcusangeli Atzei & Camarda
  • Linaria arenaria DC.
  • Linaria arenicola Pau & Font Quer
  • Linaria argillicola Juan, Blanca, Cueto, J.Fuentes & L.Sáez
  • Linaria armeniaca Chav.
  • Linaria arvensis (L.) Desf. – lnica polna
  • Linaria atlantica Boiss. & Reut.
  • Linaria azerbaijanensis Hamdi & Assadi
  • Linaria badachschanica Junussov
  • Linaria badalii Willk.
  • Linaria bamianica Patzak
  • Linaria becerrae Blanca, Cueto & J.Fuentes
  • Linaria bessarabica Kotov
  • Linaria biebersteinii Besser
  • Linaria bipartita (Vent.) Willd.
  • Linaria bipunctata (L.) Dum.Cours.
  • Linaria bordiana Santa & Simonn.
  • Linaria boushehrensis Hamdi & Assadi
  • Linaria brachyphylla Delip.
  • Linaria bubanii Font Quer
  • Linaria bungei Kuprian.
  • Linaria buriatica Turcz. ex Ledeb.
  • Linaria caesia (Lag. ex Pers.) F.Dietr.
  • Linaria capraria Moris & De Not.
  • Linaria cavanillesii Chav.
  • Linaria chalepensis (L.) Mill. – lnica alepska
  • Linaria clementei Haens. ex Boiss.
  • Linaria confertiflora Benth.
  • Linaria corifolia Desf.
  • Linaria × cornubiensis Druce
  • Linaria cossoniana Braun-Blanq. & Maire
  • Linaria cossonii Bonnet & Barratte
  • Linaria cretacea Fisch. ex Spreng.
  • Linaria dalmatica (L.) Mill. – lnica dalmacka
  • Linaria damascena Boiss. & Gaill.
  • Linaria decipiens Batt.
  • Linaria depauperata Leresche ex Lange
  • Linaria diffusa Hoffmanns. & Link
  • Linaria dissita Pomel
  • Linaria × dominii Druce
  • Linaria dumanii A.Duran & Menemen
  • Linaria elegans Cav.
  • Linaria elymaitica (Boiss.) Kuprian.
  • Linaria fallax Coss. ex Batt.
  • Linaria farsensis Hamdi & Assadi
  • Linaria fastigiata Chav.
  • Linaria faucicola Leresche & Levier
  • Linaria fedorovii Kamelin
  • Linaria ficalhoana Rouy
  • Linaria flava (Poir.) Desf.
  • Linaria genistifolia (L.) Mill. – lnica janowcowata
  • Linaria gharbensis Batt. & Pit.
  • Linaria glacialis Boiss.
  • Linaria glauca (L.) Cav.
  • Linaria golestanensis Hamdi & Assadi
  • Linaria grandiflora Desf.
  • Linaria griffithii Benth.
  • Linaria grjunerae Knjaz.
  • Linaria guilanensis Hamdi & Assadi
  • Linaria haelava (Forssk.) Delile
  • Linaria hepatica Bunge
  • Linaria heratensis Podlech & Iranshahr
  • Linaria hirta (L.) Moench
  • Linaria hohenackeri Tzvelev
  • Linaria huteri Lange
  • Linaria × hybrida Schur
  • Linaria iconia Boiss. & Heldr.
  • Linaria ikonnikovii Stasiak
  • Linaria imzica Gómiz
  • Linaria incarnata (Vent.) Spreng. – lnica czerwona, lnica dwudzielna
  • Linaria incompleta Kuprian.
  • Linaria intricata Coincy
  • Linaria iranica Hamdi & Assadi
  • Linaria × jalancina Gómez Nav., R.Roselló, A.Guillén, P.P.Ferrer, E.Laguna & Per
  • Linaria japonica Miq.
  • Linaria jaxartica Levichev
  • Linaria joppensis Bornm.
  • Linaria kavirensis Hamdi & Assadi
  • Linaria khalkhalensis Hamdi & Assadi
  • Linaria khorasanensis Hamdi & Assadi
  • Linaria × kocianovichii Asch.
  • Linaria kokanica Regel
  • Linaria kulabensis B.Fedtsch.
  • Linaria kurdica Boiss. & Hohen.
  • Linaria latifolia Desf.
  • Linaria laxiflora Desf.
  • Linaria leptoceras Kuprian.
  • Linaria lineolata Boiss.
  • Linaria loeselii Schweigg.
  • Linaria longicalcarata D.Y.Hong
  • Linaria macrophylla Kuprian.
  • Linaria macroura (M.Bieb.) M.Bieb.
  • Linaria maroccana Hook.f. – lnica marokańska
  • Linaria maymanica Wendelbo
  • Linaria mazandaranensis Hamdi & Assadi
  • Linaria melampyroides Kuprian.
  • Linaria melanogramma Rech.f., Aellen & Esfand.
  • Linaria meyeri Kuprian.
  • Linaria michauxii Chav.
  • Linaria micrantha (Cav.) Hoffmanns. & Link
  • Linaria microsepala A.Kern.
  • Linaria multicaulis (L.) Mill.
  • Linaria munbyana Boiss. & Reut.
  • Linaria musilii Velen.
  • Linaria nachitschevanica Tzvelev
  • Linaria nigricans Lange
  • Linaria nivea Boiss. & Reut.
  • Linaria nurensis Boiss. & Hausskn.
  • Linaria nuristanica Patzak
  • Linaria oblongifolia (Boiss.) Boiss. & Reut.
  • Linaria odora (M.Bieb.) Fisch. – lnica wonna
  • Linaria oligantha Lange
  • Linaria × oligotricha Borbás
  • Linaria onubensis Pau
  • Linaria orbensis Carretero & Boira
  • Linaria ordubadica Tzvelev
  • Linaria pamirica (Junussov) Stasiak
  • Linaria paradoxa Murb.
  • Linaria parviracemosa D.A.Sutton
  • Linaria pedicellata Kuprian.
  • Linaria pedunculata (L.) Chaz.
  • Linaria pelisseriana (L.) Mill.
  • Linaria peloponnesiaca Boiss. & Heldr.
  • Linaria peltieri Batt.
  • Linaria pinifolia (Poir.) Thell.
  • Linaria platycalyx Boiss.
  • Linaria polygalifolia Hoffmanns. & Link
  • Linaria popovii Kuprian.
  • Linaria propinqua Boiss. & Reut.
  • Linaria pseudolaxiflora Lojac.
  • Linaria pseudoviscosa Murb.
  • Linaria purpurea (L.) Mill. – lnica purpurowa
  • Linaria pyramidalis (Vent.) F.Dietr.
  • Linaria qartobensis Blanca, Cueto, J.Fuentes, L.Sáez & Tarifa
  • Linaria quasisessilis Levichev
  • Linaria reflexa (L.) Desf.
  • Linaria remotiflora Patzak
  • Linaria repens (L.) Mill. – lnica kreskowana
  • Linaria ricardoi Cout.
  • Linaria riffea Pau
  • Linaria × rocheri P.Fourn.
  • Linaria rubioides Vis. & Pančić
  • Linaria sabulosa Czern. ex Klokov
  • Linaria salangensis Podlech & Iranshahr
  • Linaria salzmannii Boiss.
  • Linaria saposhnikovii Nikitina
  • Linaria saturejoides Boiss.
  • Linaria saxatilis (L.) Chaz. – lnica skalna
  • Linaria schelkownikowii Schischk.
  • Linaria schirvanica Fomin
  • Linaria semialata D.López, Sánchez-Gómez, J.F.Jiménez, J.B.Vera & Güemes
  • Linaria × sepium G.J.Allman
  • Linaria sessilis Kuprian.
  • Linaria simplex Desf. – lnica pojedyncza
  • Linaria spartea (L.) Chaz. – lnica miotlasta, lnica sznurowata
  • Linaria striatella Kuprian.
  • Linaria supina (L.) Chaz. – lnica rozesłana
  • Linaria tarhunensis Pamp.
  • Linaria tenuis (Viv.) Spreng.
  • Linaria thibetica Franch.
  • Linaria thymifolia (Vahl) DC.
  • Linaria tingitana Boiss. & Reut.
  • Linaria tonzigii Lona
  • Linaria triornithophora (L.) Cav.
  • Linaria triphylla (L.) Mill.
  • Linaria tristis (L.) Mill.
  • Linaria tursica Valdés & Cabezudo
  • Linaria unaiensis Patzak
  • Linaria × valdesiana Socorro & Aroza
  • Linaria venosa Lindl.
  • Linaria ventricosa Coss. & Balansa
  • Linaria veratrifolia Patzak
  • Linaria verticillata Boiss.
  • Linaria vettonica Luceño, Mazuecos & P.Vargas
  • Linaria virgata (Poir.) Desf.
  • Linaria viscosa (L.) Dum.Cours.
  • Linaria volgensis Rakov & Tzvelev
  • Linaria vulgaris Mill. – lnica pospolita
  • Linaria warionis Pomel
  • Linaria weilleri Emb. & Maire
  • Linaria yunnanensis W.W.Sm.
  • Linaria yusufeliensis A.Galán, Makbul & Hamzaoğlu
  • Linaria × zaborskiana Emb.
  • Linaria zaissanica Semiotr.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-10] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].
  4. ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 254. ISBN 0-333-74890-5.
  5. ↑ a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 530. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. ↑ a b c Linaria Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-12].
  7. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 109-110, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Nazwa polska według L. Rutkowskiego Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej
  9. ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.
  10. ↑ a b c d Linaria Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-20].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Linaria.alpina.web.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Purple Toadflax (Linaria purpurea) (7704171576).jpg
Autor: Peter O'Connor aka anemoneprojectors from Stevenage, United Kingdom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Purple Toadflax (Linaria purpurea), Fairlands Valley Park, Stevenage, 27 July 2012.
Linaria genistifolia sl1.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Habitus

Taxon: Linaria genistifolia (sensu Fischer et al. EfÖLS 2008)
Location: old marshalling yard Breitenlee, Vienna-Donaustadt - ca. 160 m a.s.l.

Habitat: ballast
Linaria vulgaris - harilik käokannus Valingu.jpg
Autor: Ivar Leidus, Licencja: CC BY-SA 3.0
Linaria vulgaris - common toadflax in Valingu, Northwestern Estonia