Lnica pospolita

Lnica pospolita

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	lnica
Gatunek	lnica pospolita
Nazwa systematyczna
Linaria vulgaris Mill. Gard. dict. ed. 8: Linaria no. 1. 1768 [3]

Pokrój

Lnica pospolita (Linaria vulgaris) – gatunek byliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae)^[2][4] (w popularnym w końcu XX wieku systemie Cronquista zaliczany był do trędownikowatych (Scrophulariaceae)). Występuje na półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej (tam jest gatunkiem zawleczonym)^[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, prosta. Z reguły nie rozgałęzia się, czasami tylko w dolnej części. Owłosiona gruczołowato tylko w części kwiatostanowej, poza tym jest naga. Wysokość 20-90 cm. Roślina wydziela nieco nieprzyjemny zapach.

Liście

Ulistnienie skrętoległe, gęste. Nieduże bezogonkowe liście (szerokość 1,5-4 mm, długość 30-50 mm) o kształcie równowąskim lub podługowato-lancetowatym. Mają spłaszczone nasady, zaostrzone końce, są szeroko obłonione, cienkie, 1-3 nerwowe.

Kwiaty

W szczytowej części łodygi zebrane w gęste grono. Wyrastają w kątach dużo mniejszych od liści przysadek na krótkich szypułkach i mają długość 2-4 cm. Kielich złożony z 4 wolnych, ostro zakończonych działek i dużo mniejszy od korony. Korona kwiatu grzbiecista, o jasnożółtym kolorze z ciemnożółtą gardzielą i z ostrogą. Ostroga jest krótsza od korony i prosta, lub nieco zagięta. Gardziel korony jest całkowicie zamknięta przez uwypukloną do góry wargę dolną.

Owoc

Krótsza od kielicha, otwierająca się ząbkami w górnej części torebka. Zawiera pokryte brodawkami nasiona w kształcie krążka. Jedna roślina wytwarza do 30 000 nasion.

Korzenie

Ich długość dochodzi do 1m.

• 

  Kwiatostan
• 

  Kwiat z boku
• 

  Kwiaty z przodu
• 

  Owoce

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Rośnie na przydrożach, murawach, na kamienistych zboczach, pastwiskach, łąkach, na polach uprawnych jako chwast. Preferuje miejsca słoneczne. Rośnie zarówno w miejscach suchych, jak i wilgotnych. W górach występuje do regla dolnego. Kwiaty bez zapachu, samopylne, kwitną od czerwca do września. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina ruderalna. Gatunek charakterystyczny dla SCl. Artemisienea i Ass. Artemisio-Tanacetum^[5]. Roślina trująca: całe ziele jest trujące, zwłaszcza dla koni. Szczególnie trującym jego składnikiem jest alkaloid peganina.

Zastosowanie

• Bywa czasami uprawiana jako roślina ozdobna.
• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: ziele (Herba Linariae). Zawiera alkaloid peganinę, fitosterole, kwasy organiczne, flawonoidy i inne.
  • Działanie: łagodnie przeczyszczające, moczopędne, przeciwzapalne. Pobudza perystaltykę jelit, rozluźnia mięśnie gładkie dróg żółciowych. Napary używane były do łagodzenia dolegliwości hemoroidów. W tym celu wykonywano też maści z ziela lnicy zmieszanego ze smalcem. Ponieważ jej działanie przeczyszczające jest trzykrotnie słabsze od kruszyny, była używana w przewlekłych zaparciach u dzieci, osób starszych. Używano jej także przy zaburzeniach trawienia, wzdęciach i atonii jelit.
  • Zbiór i suszenie: ziele zbiera się podczas kwitnienia rośliny, suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu.

Przypisy

Bibliografia

• Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
• Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
• Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
• Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
• Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.