Lnowate
 (c) Andrew Smith, CC BY-SA 2.0 Len zwyczajny | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | eukarionty |
|---|---|
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny zielone |
| Nadgromada | rośliny telomowe |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Podgromada | rośliny nasienne |
| Nadklasa | okrytonasienne |
| Klasa | Magnoliopsida |
| Nadrząd | różopodobne |
| Rząd | malpigiowce |
| Rodzina | lnowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Linaceae DC. ex Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 622, 639. 1 Nov 1821 | |
Lnowate (Linaceae DC. ex Gray) – rodzina roślin należąca do rzędu malpigiowców (Malpighiales). Obejmuje około 255 gatunków grupowanych w 13 rodzajów. najbardziej zróżnicowana jest w strefie międzyzwrotnikowej, ale jej przedstawiciele występują też w strefie klimatu umiarkowanego na obu półkulach, często rosnąc w formacjach stepowych i typowych dla obszarów suchych. Ważną rośliną użytkową jest len zwyczajny od wielu tysięcy lat uprawiany jako roślina włóknodajna, spożywcza i oleista. Inne gatunki z tego rodzaju są też uprawiane jako rośliny ozdobne[3]. Niektóre gatunki z tej rodziny dostarczają drewna, inne mają lokalnie znaczenie użytkowe ze względu na jadalne owoce[4].
Morfologia
- Łodyga
- Rośliny jednoroczne, byliny, krzewy, drzewa i drewniejące pnącza, w tym z haczykowatymi wyrostkami ułatwiającymi wspinanie[3].
- Liście
- Zwykle skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, siedzące lub ogonkowe[3], czasem z gruczołkowatymi przylistkami[5]. Blaszka liści jest pojedyncza i całobrzega[3], rzadziej piłkowana lub ząbkowana[5].
- Kwiaty
- Obupłciowe i promieniste, zebrane zwykle w kwiatostany wiechowate, groniaste i wierzchotkowe, rzadziej pojedyncze. Trwałych działek kielicha jest 5 (rzadko 4), wolnych lub zrosłych u nasady. Płatki korony występują w takiej samej liczbie jak działki, zwykle są wolne, z paznokciem. Pręcików jest zwykle dwa razy więcej niż płatków, czasem są 4 albo jest ich 5 lub 15, ale zawsze wyrastają w jednym okółku. Czasem część z nich wykształca się jako prątniczki. Nitki pręcików u nasady są złączone w rurkę i otoczone przez 2–5 miodniki. Zalążnia jest górna i powstaje z dwóch do pięciu owocolistków tworzących dwa razy więcej komór od ich liczby. Szyjki słupka są tak liczne jak owocolistki i zwykle są tylko zrosłe u nasady, a poza tym wolne i często różnej długości. Znamiona są główkowate do nitkowatych[3].
- Owoce
- Torebki podzielone na komory, rzadko pestkowce. U Sclerolinon rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki[5]. Nasiona powstają w liczbie dwóch w każdej z komór[5], czasem z osnówką[3], często z łupiną śluzowaciejącą w kontakcie z wodą[5]. Zarodek jest wyprostowany, bielmo jest cienkie[6].
Systematyka
Rodzina zwykle włączana jest w różnych systemach do rzędu malpigiowców (Malpighiales), jednak w przeszłości w różnych ujęciach ustalano różny jej zakres, zwykle szerszy od współczesnego (wiele dawniej zaliczanych tu rodzajów obecnie klasyfikowanych jest w odrębnych rodzinach)[3]. W obrębie rodziny wyróżnia się dwie podrodziny. Linoideae Arnott obejmuje przedstawicieli głównie zielnych i występujących w klimacie umiarkowanym. Do podrodziny Hugonoideae Reveal należą z kolei głównie rośliny drzewiaste ze strefy równikowej. Badania molekularne potwierdzają monofiletyzm całej rodziny i podrodziny Linoideae. W obrębie rodzajów tradycyjnie wyróżniane Cliococca, Hesperolinon i Sclerolinon są najwyraźniej zagnieżdżone w obrębie rodzaju Linum tworząc klad siostrzany względem rodzaju Radiola[5].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana w stosunku do Ixonanthaceae. Wraz z całym rzędem malpigiowców (Malpighiales) należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].
| ← |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja rodziny w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd lnowce (Linales Baskerville), rodzina lnowate (Linaceae DC. ex Gray)[7].
Podrodzina Linoideae
- Anisadenia Wall. ex Meisn.
- Cliococca Bab.
- Hesperolinon (A. Gray) Small
- Linum L. – len
- Radiola Hill. – lenek
- Reinwardtia Dumort.
- Sclerolinon C. M. Rogers
- Tirpitzia Hallier f.
Podrodzina Hugonioideae
- Hebepetalum Benth.
- Hugonia L.
- Indorouchera Hallier f.
- Philbornea Hallier f.
- Roucheria Planch.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 337-338. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 531. ISBN 978-1-107-11502-6.
- ↑ a b c d e f Nancy R. Morin: Linaceae de Candolle ex Perleb. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].
- ↑ Quanru Liu & Lihua Zhou: Linaceae. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].
- ↑ Crescent Bloom: Linaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-22].
- ↑ Family: Linaceae (ang.). USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-05-22].
Media użyte na tej stronie
(c) Andrew Smith, CC BY-SA 2.0
Flax, Great Shefford. The picture shows a flower, buds and a developing seedhead. The crop was growing south of Henley Farm. In the greater scheme of things the presence of the pale blue flowers was not so evident; see 893140
Zwerglein (radiola linoides) im Naturpark Südheide (Germany)
Autor: Leila82, Licencja: CC BY-SA 3.0
lokalita: CHKO Bílé Karpaty/Zahrady pod Hájem