Lochstedt

Lochstedt

Rekonstrukcja
Państwo	Rosja
Położenie na mapie obwodu kaliningradzkiego Lochstedt
Położenie na mapie Rosji Lochstedt
54°42′25″N 19°57′06″E/54,706944 19,951667
Portal Rosja

Lochstedt

Zamek Lochstedt od strony zalewu, początek XX w.
Państwo	Rosja
Miejscowość	Pawlowo
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	gotyk
Inwestor	Zakon krzyżacki
Rozpoczęcie budowy	ok. 1270
Pierwszy właściciel	Zakon krzyżacki
Plan budynku

Lochstedt – dawny zamek krzyżacki na północnym odcinku mierzei Zalewu Wiślanego, w pobliżu miasta Rybaki, przy szosie na Piławę. Obecnie na terenie obwodu kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej.

Pierwotna nazwa pruska zapisana jako Laucstiete. Ostatnia forma nazwy niemieckiej w pierwszej połowie XX w.: Lochstädt. Gotycki zamek został założony około 1270 r. na mierzei, nad cieśniną między Zalewem Wiślanym (Zatoka Rybacka) i morzem, dla zabezpieczenia żeglugi, jednak warunki żeglugowe szybko się pogorszyły wskutek napływu piasku. Był siedzibą zakonnego prokuratora, a następnie mistrza bursztyniarskiego (de: Bernsteinmeister). Ostatnie lata życia spędził tu w odosobnieniu po abdykacji wielki mistrz Henryk von Plauen. Około 1511 r. zamek był zrujnowany. Od 1525 r. był siedzibą książęcego starostwa. Obok zamku w 1626 r. król Gustaw Adolf założył obóz wojsk szwedzkich, które pozostały praktycznie do 1636 r. W 1664 r. zamek znów był zrujnowany. Po upadku kaplicy parafialnej św. Wojciecha w Tenkitten w 1669 r., do kaplicy zamkowej przeniesiono nabożeństwa i odtąd pełniła funkcję ewangelickiej świątyni parafialnej. W latach 1701–1702 została rozebrana wieża zamkowa i dwa skrzydła, cegły przeznaczono na rozbudowę twierdzy w Piławie. Od tego czasu pozostało tylko skrzydło zachodnie i południowe zamku, poddane gruntownej konserwacji w 1937 r. Znajdowały się tam cenne przykłady gotyckiej kamiennej plastyki architektonicznej. Podczas walk w kwietniu – maju 1945 r. zabudowania uległy zniszczeniu do fundamentów. Z zasypanych dwukondygnacyjnych piwnic skrzydła południowego po wojnie wydobyto szereg zabezpieczonych dokumentów, m.in. dzieła Krystiana Donelaitisa. Także tutaj bezskutecznie poszukiwano zaginionej Bursztynowej Komnaty (1989).

Zamek składał się pierwotnie ze skrzydeł tworzących czworobok z wewnętrznym dziedzińcem i z wieżą w narożniku północno-wschodnim oraz z położonego na wschód przedzamcza. W skrzydle południowym na piętrze znajdował się refektarz i kaplica ze sklepieniem krzyżowym, tworzącym w przęśle wschodnim iluzję wielobocznego zamknięcia. Na piętrze skrzydła zachodniego znajdowały się trzy komnaty prokuratora. W tych pomieszczeniach odkryto malowidła ścienne z końca XIV w., uznane za najwspanialszy przykład dekoracji krzyżackiego wnętrza, z wyobrażeniami religijnymi i świeckimi, służącymi gloryfikacji zakonu.

W 1906 r. w pobliżu zamku wybudowano nadmorskie sanatorium dziecięce.

Obecnie jest to teren osiedla Pawłowo (ru: Павлово, Pavlovo), w granicach administracyjnych miasta Bałtyjska.

Bibliografia

• Oskar Schlicht, Das Westliche Samland, H. 1., Fischchausen, Sankt Adalbert, Lochstädt, Dresden, Kolbe und Schlicht, 1919.
• Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952.
• Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966).
• Walter Dignath, Herbert Ziesmann, Die Kirchen des Samlandes. Eine Dokumentation, Leer, Rautenberg, 1987, ISBN 3-7921-0355-9.
• Tadeusz Jurkowlaniec, Gotycka rzeźba architektoniczna w Prusach, Wrocław, Ossolineum, 1989, ISBN 83-04-02935-9.
• Juri Iwanow, Königsberg und Umgebung, Dülmen, Laumann-Verl., 1994, ISBN 3-87466-185-7.
• Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2.
• Malarstwo gotyckie w Polsce, cz. 1, Synteza, pod red. Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa, DiG, 2004, ISBN 83-7181-348-1.
• Prusy Wschodnie – dokumentacja historycznej prowincji. Zbiory fotograficzne dawnego Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu = Ostpreussen -Dokumentation einer historischen Provinz. Die photographische Sammlung des Provinzialdenkmalamtes in Königsberg, oprac. i red. bazy danych Jan Przypkowski, Warszawa, Instytut Sztuki PAN, [2006], ISBN 83-89101-44-0.

Linki zewnętrzne

• Malowidła ścienne. zi.fotothek.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-12)]. (niem.)
• Strona dyskusji zamku Lochstedt (ros.)
• Burgenland Preussen. medieval-crusader.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-27)]. (niem.)