Lockheed L-10 Electra
.jpg) Lockheed L-10 Electra | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | Hall Hibbard |
| Typ | pasażerski |
| Konstrukcja | metalowa |
| Załoga | 2 + 10 pasażerów |
| Historia | |
| Data oblotu | 23 lutego 1934 |
| Lata produkcji | 1935-1943 |
| Liczba egzemplarzy | 149 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | L-10-A: 2 × Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB |
| Moc | 2 × 340 kW (450 KM) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 16,8 m |
| Długość | 11,8 m |
| Wysokość | 3,1 m |
| Powierzchnia nośna | 42,6 m² |
| Masa | |
| Własna | 2 930 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 325 km/h |
| Prędkość przelotowa | 306 km/h |
| Prędkość wznoszenia | 300 m/min |
| Pułap praktyczny | 5 910 m |
| Zasięg | 1 150 km |
| Rzuty | |
 | |
Lockheed L-10 Electra – amerykański dwusilnikowy, śmigłowy samolot pasażerski, wolnonośny dolnopłat o metalowej konstrukcji, zaprojektowany i produkowany przez Lockheed Aircraft Corporation.
Projekt i konstrukcja
z pojedynczym sterem kierunku.
W przyszłości Kelly doprowadzi do powstania Blackbirda SR-71.
Samolot L-10 Electra[1] miał być odpowiedzią firmy Lockheed na maszyny konkurencji: Boeinga 247 i Douglasa DC-2. Poprzednie płatowce Lockheeda były konstrukcjami drewnianymi. Niektóre jednak samoloty, np. L-9 Orion miały kadłuby metalowe, budowane przez Detroit Aircraft Corporation. Electra była pierwszą całkowicie metalową oraz dwusilnikową propozycją LAC.
Konstruktorem samolotu był Hall Hibbard (1903-1996), inżynier, absolwent MIT i dyrektor administracyjny LAC. Badania w tunelu aerodynamicznym przeprowadzano na Uniwersytecie Michigan. Większość z nich wykonał Clarence „Kelly” Johnson, wówczas student, a od 1933 konstruktor w LAC. Po ich zakończeniu stwierdził, iż badany model o pojedynczym stateczniku pionowym jest niestabilny w locie kierunkowym i zasugerował Hibbardowi wyposażenie konstrukcji w dwa stateczniki pionowe, które z czasem stały się niejako znakiem firmowym samolotów LAC. Prototyp L-10 odbył pierwszy lot 23 lutego 1934. Handlowa nazwa „Elektra” pochodziła od jednej z gwiazd z gromady Plejad.
Historia użytkowania
Kiedy rząd Stanów Zjednoczonych wydał w październiku 1934 zakaz przewożenia pasażerów przez linie lotnicze samolotami jednosilnikowymi oraz nocnych lotów dla tego typu maszyn, Lockheed z ofertą swojego nowego samolotu doskonale wykorzystał zapotrzebowanie rynku lotniczego. Electrę L-10 zakupiło i użytkowało ponad trzydziestu przewoźników na całym świecie. W latach 1936–1939 dziesięć L-10A latało również w barwach PLL LOT. Osiem krajów (Stany Zjednoczone, Argentyna, Brazylia, Honduras, Hiszpania, Kanada, Wielka Brytania) wyposażyło w nią także swoje siły zbrojne.
Szeregu cywilnym nabywcom samolot służył do innych celów niż komercyjny transport pasażerski. W maju 1937 piloci Henry Tyndall Merrill i J. S. Lambie wykonali lot Ameryka–Europa–Ameryka. Ów dwukrotny przelot nad Atlantykiem, sponsorowany przez magnata prasowego, W. R. Hearsta, okrzyknięto pierwszym powrotnym lotem komercyjnym na Stary Kontynent. Electra bowiem poleciała do Londynu z filmowym zapisem katastrofy sterowca „Hindenburg”, a powróciła do Nowego Jorku ze zdjęciami z koronacji króla Jerzego VI. Za swój wyczyn Merrill (jako I pilot) otrzymał Harmon Trophy, cenioną, przyznawaną do dzisiaj amerykańską nagrodę lotniczą.
Paradoksalnie, największy rozgłos przyniosła Electrze nieudana próba lotu dookoła świata wzdłuż równika, którą w 1937 podjęła słynna pilotka Amelia Earhart. Po pokonaniu 3/4 trasy wystartowała z Nowej Gwinei i zaginęła lecąc nad Pacyfikiem.
Wiele maszyn Electra (w różnych wersjach) oraz jej następczyń (Lockheed L-12 Electra Junior i L-14 Super Electra) uczestniczyło w działaniach II wojny światowej. W USAAF samolot miał początkowo symbol: C-36, a następnie: UC-36. Pod koniec wojny Electry stały się konstrukcyjnie przestarzałe i zaczęto je wycofywać z użycia. Jednakże małe linie lotnicze i przedsiębiorstwa czarterowe wykorzystywały je aż do lat 70. ubiegłego wieku.
Wersje
.jpg)
Electra była wytwarzana w kilku wariantach, przeznaczonych dla lotnictwa cywilnego i wojskowego. Wyprodukowano 149 egzemplarzy samolotu.
- Electra L-10-A (101 egzemplarzy), silnik: 2 × Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB, 336 kW (450 KM)
- Electra L-10-B (18 egzemplarzy), silnik: 2 × Wright R-975-E3 Whirlwind, 340 kW (440 KM)
- Electra L-10-C (8 egzemplarzy), silnik: 2 × Pratt & Whitney R-1340 Wasp SC1, 336 kW (450 KM)
- Electra L-10-D (0 egzemplarzy), oferta wersji transportowej samolotu
- Electra L-10-E (15 egzemplarzy), silnik: 2 × Pratt & Whitney R-1340 Wasp S3H1, 450 kW (600 KM) (wersja samolotu Amelii Earhart)
- XC-35 (pojedynczy model eksperymentalny), silnik: 2 × turbodoładowany Pratt & Whitney XR-1340-43, 410 kW (550 KM) (obecnie w kolekcji waszyngtońskiego National Air and Space Museum)
- Lockheed KXL1 (pojedynczy egzemplarz L-10 Electra do lotów próbnych, dostarczony korpusowi lotniczemu Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej
Epizody kanadyjskie
W 1937 trzy Electry L-10, dały początek Trans-Canada Air Lines (od 1965 Air Canada). Pierwsza z dostarczonych maszyn, oznakowana jako „CF-TCA”, odbyła 1 sierpnia inauguracyjny lot kanadyjskich linii na trasie Vancouver–Seattle. Dwie następne Electry, bazujące w Winnipeg, służyły do szkolenia pilotów, a trzy kolejne egzemplarze zostały zakupione już dla potrzeb rejsowych. W sumie TCA dysponowały szesnastoma samolotami L-10. Podczas II wojny światowej wszystkie Electry zostały przejęte przez RCAF, a następnie sprzedane prywatnym użytkownikom.
W 1962 Electrę „CF-TCA” kupił amerykański mechanik lotniczy, Lee Koepke, postanawiając przywrócić ją do lotów. Jednocześnie zaprzyjaźnionej pilotce podsunął pomysł lotu dookoła świata na trasie, którą chciała pokonać Amelia Earhart. Ową zaprzyjaźnioną pilotką amatorką była Ann Pellegrino, urodzona w Chicago nauczycielka muzyki, pisarka i farmerka. W lecie 1967, trzydziestoletnia wówczas, Pellegrino zrealizowała pomysł Koepkego, pokonując wraz z nim oraz II pilotem i nawigatorem zaplanowany dystans. Po udanym locie, upamiętniającym Amelię Earhart, linie Air Canada odkupiły Electrę „CF-TCA”, odrestaurowały maszynę i przekazały ją Kanadyjskiemu Muzeum Lotnictwa (The Canada Aviation Museum) w Ottawie.
Eksponatem muzealnym jest również egzemplarz „CF-TCC”, który należał do drugiej trójki samolotów L-10, zakupionych przez TCA. Na początku lat 80. został przypadkowo zauważony na Florydzie przez pracownika linii Air Canada, które następnie zakupiły maszynę, by przetransportować ją do Winnipeg i poddać odbudowie. W 1986 samolot był lotniczą atrakcją Wystawy światowej „Expo” w Vancouver, a w następnym roku odbył lot dookoła Kanady dla uczczenia 50-lecia Air Canada. W 2006 poleciał z Toronto do Waszyngtonu na doroczny Międzynarodowy Festyn Liniowych Samolotów Pasażerskich (The Airliners International Show). Obecnie jest eksponowany w Zachodniokanadyjskim Muzeum Lotnictwa i Astronautyki (The Western Canada Aviation and Space Museum) w Winnipeg.
Katastrofy
Przypisy
- ↑ Lockheed Aircraft Design Patents (ang.) [dostęp 2011-04-13]
Bibliografia
- Walter J. Boyne, Beyond the Horizons • The Lockheed Story, St. Martin’s Griffin 1999, ISBN 0-312-24438-X.
- Jim Winchester, Dzieje lotnictwa, Bellona 2010, ISBN 978-83-11-11005-2.
- Lockheed Aircraft Design Patents
Linki zewnętrzne
- Lockheed L-10 Electra
- L-10-E. tighar.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-29)].
- Lockheed Aircraft Design Patents
- Ostatnia latająca Electra. blog.seattlepi.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-18)].
- Historyczna flota Air Canada
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Autor: Cliff from Arlington, Virginia, Licencja: CC BY 2.0
A Lockheed Electra 10A on display in the New England Air Museum. The Lockheed Model 10 Electra was the first all-metal multi-engine plane produced by Lockheed. It carried 10 passengers and a crew of 2 or 3 and had a range of 810 miles. This example, serial no. 1052, was initially a U.S. Navy XR2O-1, delivered in February 1936 for use as a staff transport by the Secretary of the Navy. It has been repainted in the colors of Northwest Airlines, which was the first user of the Electra.
Kelly-Johnson Electra
Amelia Earhart standing in front of the Lockheed Electra in which she disappeared in July 1937. Born in Atchison, Kansas in 1897, Amelia Earhart did not begin flying until after her move to California in 1920. After taking lessons from aviation pioneer Neta Snook in a Curtiss Jenny, Earhart set out to break flying records, breaking the women altitude records in 1922. Earhart continually promoted women in aviation and in 1928 was invited to be the first women to fly across the Atlantic. Accompanying pilots Wilmer Stultz and Louis Gordon as a passenger on the Fokker Friendship, Earhart became an international celebrity after the completion of the flight. In May 1932 Earhart became the first woman to fly solo across in the Atlantic. In 1935 she completed the first solo flight from Hawaii to California. In the meantime Earhart continued to promote aviation and helped found the group, the Ninety-Nines, an organization dedicated to female aviators. On June 1, 1937, Earhart and navigator, Fred Noonan, left Miami, Florida on an around the world flight. Earhart, Noonan and their Lockheed Electra disappeared after a stop in Lae, New Guinea on June 29, 1937. Earhart had only 7,000 miles of her trip remaining when she disappeared. While a great deal of mystery surrounds the disappearance of Amelia Earhart, her contributions to aviation and womens issues have inspired people over 80 years.
Lockheed Y1C-36. This type was later redesignated as C-36 and then again as UC-36. (U.S. Air Force photo)
Lockheed Electra 10A "CF-TCC" in Trans Canada Airlines livery at the Western Canada Aviation Museum.