Lodofoka grenlandzka

Lodofoka grenlandzka
Pagophilus groenlandicus[1]
(Erxleben, 1777)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

psokształtne

Parvordo

płetwonogie

Rodzina

fokowate

Rodzaj

Pagophilus
J.E. Gray, 1844[2]

Gatunek

lodofoka grenlandzka

Synonimy

Rodzaju:

Gatunku:

  • Phoca groenlandica Erxleben, 1777[4]
  • Phoca oceanica Lepechin, 1778[5]
  • Phoca Semilunaris Boddaert, 1785[6]
  • Phoca dorsata Pallas, 1811[7]
  • phoca albicauda Desmarest, 1822[8]
  • Phoca leucopla Thienemann, 1824[9]
  • Phoca albini Alessandrini, 1851[10]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

     tereny lęgowe

     pozostałe

Lodofoka grenlandzka[12], foka grenlandzka[13], foka siodlasta (Pagophilus groenlandicus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny fokowatych (Phocidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Polycarp Erxleben nadając mu nazwę Phoca groenlandica[4]. Holotyp pochodził z Grenlandii i Nowej Fundlandii[14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju lodofoka[12] (Pagophilus) który nazwał w 1844 roku angielski zoolog John Edward Gray[2].

Chociaż rozpoznano podgatunek oceanicus rozmnażający się w Morzu Białym, bardziej powszechne jest odwoływanie się do odrębnych populacji lub stad na podstawie różnic morfologicznych, genetycznych i behawioralnych[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[15].

Etymologia

  • Pagophilus: gr. παγος pagos „mróz, lód”; φιλος philos „miłośnik”, od φιλεω phileō „kochać”[16].
  • Pagophoca: gr. παγος pagos „mróz, lód”[17]; φωκη phōkē „foka”[18].
  • groenlandicus: Grenlandia[19].

Zasięg występowania

Lodofoka grenlandzka występuje w obszarach subarktycznych w północnym Oceanie Atlantyckim i Oceanie Arktycznym, od Cieśniny Davisa, Ziemi Baffina i północnej Zatoki Hudsona do Nowej Fundlandii i Zatoki Świętego Wawrzyńca (Kanada) i na wschód do Grenlandii, Islandii, północnej Norwegii, Morza Białego oraz mórz Barentsa i Karskiego (północna Rosja)[15].

Morfologia

Długość ciała około 160–170 cm; masa ciała około 120–135 kg[20]. Noworodki osiągają długość około 85 cm i ciężar około 4 kg[20]. Samce są nieco większe od samic[20]. Przód głowy czarny, wierzch ciała pokryty jest szarym futrem z żółtawym odcieniem, spód jaśniejszy, bardziej srebrzysty. Na grzbiecie posiada ciemną plamę w kolorze ciemnobrązowym do czarnej. Plama w kształcie liry z końcami skierowanymi ku tylnej części ciała.

Środowisko

Lodofoka prowadzi wędrowny tryb życia. Za pokarm służą jej skorupiaki planktonowe i ryby. Na wiosnę płynie ku północy na obfite w pokarm żerowiska, a zimą przemieszcza się na południe, na miejsca rozrodu. Wyróżnia się trzy populacje foki grenlandzkiej, każda z nich ma osobne strefy reprodukcji. Jedna rozmnaża się u wschodnich wybrzeży Grenlandii, druga u wschodnich wybrzeży Labradoru i zachodnich wybrzeży Nowej Fundlandii, a trzecia na Morzu Białym.

Rozród odbywa się na krze lub lodzie. Z początku młode są w biało umaszczonym futrze. Po okresie 4 tygodni zmieniają futerko i zaczynają samodzielnie odżywiać się w morzu. Swą dojrzałość osiągają dopiero po ok. 6-8 latach.

Młode foki grenlandzkiej

Status zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[11]. Foki od wieków stanowiły źródło cennego tłuszczu, mięsa i skór dla mieszkańców rejonów arktycznych. Jednak od 1750 roku lodofoki grenlandzkie zaczęto masowo zabijać w celach komercyjnych. Nowo narodzone foki ginęły z powodu cennego, pięknego, białego futra. W XIX w. zabijano rocznie 600 000 fok, w latach 70. XX w. w ciągu roku ginęło około 3 000 000 osobników. Aby powstrzymać tę rzeź, rząd Kanady wprowadził ograniczenia, pozwalając na upolowanie do 150 000 zwierząt rocznie. Dzięki wysiłkom dużych organizacji międzynarodowych zajmujących się ochroną przyrody i presji opinii publicznej w 1987 roku zamknięto wiele rynków zbytu na futra małych fok. W 1988 roku w Kanadzie wprowadzono zakaz polowania na młode zwierzęta. Dla wielu innych gatunków fok ustalono okresy ochronne.

Uwagi

  1. ↑ Nowa nazwa dla Pagophilus J.E. Gray, 1844.

Przypisy

  1. ↑ Pagophilus groenlandicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b J.E. Gray: Mammalia. I. – The seals of the southern Hemisphere. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 3. (ang.).
  3. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedländer, 1904, s. 287. (łac.).
  4. ↑ a b J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 588. (łac.).
  5. ↑ I.I. Lepechin. Phocarum species descriptae. „Acta Academiae scientiarum imperialis petropolitanae”. 1 (1), s. 259, ryc. vii, 1777. (łac.). 
  6. ↑ P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 170. (łac.).
  7. ↑ P.S. Pallas: Zoographia Rosso-Asiatica: sistens omnium animalium in extenso Imperio Rossico, et adjacentibus maribus observatorum recensionem, domicilia, mores et descriptiones, anatomen atque icones plurimorum. T. 1. Petropoli: Ex Officina caes. Academiae Scientiarum, 1811, s. 112. (łac.).
  8. ↑ Supplément. W: A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 2. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 541, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  9. ↑ F.A.L. Thienemann: Reise im Norden Europas, vorzüglich in Island in den Jahren 1820 bis 1821. Cz. 1. Leipzig: Carl Heinrich reelam, 1824, s. 102. (niem.).
  10. ↑ A. Alessandrini. Illustrazione di uno scheletro di foca. „Memorie della Reale Accademie delle Scienze dell’Istituto di Bologna”. 2, s. 158, 1850. (wł.). 
  11. ↑ a b K.M. Kovacs, Pagophilus groenlandicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-17] (ang.).
  12. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  13. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 81, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  14. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Pagophilus groenlandicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-17].
  15. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 446. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  16. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 497, 1904. (ang.). 
  17. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 159.
  18. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 172.
  19. ↑ groenlandicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-17] (ang.).
  20. ↑ a b c B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 180. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Harp seal at False Cape (cropped).jpg
Autor: Virginia State Parks staff, Licencja: CC BY 2.0

False Cape Harp Seal

eNews 05/13/11
Phoca groenlandica habitat.png
Autor: Masae, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Distibution of Phoca groenlandica (Syn. Pagophilus groenlandicus), the blue colour indicates breeding grounds and the red habitat during the rest of the year
Blanchon-idlm2006.jpg
Autor: Matthieu Godbout, Licencja: CC-BY-SA-3.0
blanchon sur la banquise aux Îles-de-la-Madeleine, en mars 2006