Lodowiec Szelfowy Filchnera
.png) Lodowiec Szelfowy Filchnera w 1973 i 1986 roku | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Klasa lodowca | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 79°30′S 39°00′W/-79,500000 -39,000000 | |
Lodowiec Szelfowy Ronne i Lodowiec Szelfowy Filchnera
Lodowiec Szelfowy Filchnera[1] (ang. Filchner Ice Shelf, hiszp. Barrera de Hielos Filchner i Plataforma de Hielo Filchner, niem. Filchnerschelfeis, ros. Filchner Eisschelf[2]) – lodowiec szelfowy w południowej części Morza Weddella w zachodniej Antarktydzie.
Nazwa
Lodowiec został nazwany na cześć niemieckiego odkrywcy Wilhelma Filchnera (1877–1957), który odkrył lodowiec w 1912 roku[3].
Geografia
Lodowiec Szelfowy Filchnera leży w Antarktydzie Zachodniej, w południowej części Morza Weddella[4], rozciągając się na wschód od Wyspy Berknera do Pensacola Mountains[3]. Od wschodu i południa graniczy z Ziemią Coatsów[5].
Zajmuje powierzchnię 260 tys. km², a grubość pokrywy lodowej dochodzi do ponad 200 m[3]. Czoło lodowca tworzy Bariera Lodowa Filchnera[4].
Od zachodu graniczy z większym Lodowcem Szelfowym Ronne, te dwa lodowce oddziela częściowo Wyspa Berknera i są one często traktowane jako jeden obiekt (ang. Filchner-Ronne Ice Shelf, FRIS)[3][6][7]. W 2012 roku Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG) zatwierdziła egzonim Lodowiec Szelfowy Filchnera-Ronne[8]. Hund (2014) podaje, że Lodowiec Szelfowy Filchnera-Ronne zajmuje powierzchnię 422 tys. km² i jest drugim pod względem wielkości lodowcem na Antarktydzie[6]. Store norske leksikon podaje, że Lodowiec Szelfowy Filchnera-Ronne jest drugim co do wielkości lodowcem szelfowym świata, po Lodowcu Szelfowym Rossa[9].
Lodowiec Szelfowy Filchnera zasilają odrębne lodowce spływające z lądu – Recovery Glacier i Slessor Glacier[6].
W 2021 roku podczas odwiertów lodu do badań geologicznych wiertło napotkało na głaz pod lodowcem (na głębokości 1,233 m), który okazał się być siedliskiem trzech rodzajów fauny bentosowej – dwa z nich zostały zidentyfikowane jako gąbki, przy czym trzeci to też najprawdopodobniej rodzaj gąbek[10]. Jest to pierwsza obserwacja in situ fauny bentosowej osadzonej na twardym podłożu pod szelfem lodowym[10].
Historia
Lodowiec ten odkryła w 1912 roku niemiecka wyprawa pod dowództwem Wilhelma Filchnera, która nazwała go na cześć cesarza Niemiec Wilhelma II (1859–1941)[5]. Następnie jego nazwę zmieniono, by uhonorować jego odkrywcę[5]. Nazwa „Lodowiec Szelfowy Filchnera” była stosowana dla obszaru lodowca między Bowman Peninsula a Wybrzeżem Leopolda[5]. Dopiero później część na zachód od Wyspa Berknera została nazwana Lodowcem Szelfowym Ronne[5].
Lodowiec Szelfowy Filchnera był punktem wyjścia dla wypraw antarktycznych Filchnera w latach 1911–1912, Ernesta Shackletona (1874–1922) w latach 1914–1917 i Viviana Fuchsa w latach 1957–1958[7].
W 1986 roku doszło do oderwania się ogromnych mas lodu[5].
Roszczenia terytorialne do lodowca zgłaszają Argentyna (1942) i Wielka Brytania (1908)[6]. W jego wschodniej części leży argentyńska stacja badawcza Belgrano II[6].
Przypisy
- ↑ KSNG 2006 ↓, s. 23.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica ↓.
- ↑ a b c d Encyclopædia Britannica ↓.
- ↑ a b Encyklopedia PWN ↓.
- ↑ a b c d e f Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
- ↑ a b c d e Hund 2014 ↓, s. 370.
- ↑ a b Jenkins 2007 ↓, s. 392.
- ↑ Protokół 75. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 2012 ↓.
- ↑ Store norske leksikon ↓.
- ↑ a b Griffiths et al. 2021 ↓.
Bibliografia
- Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG). [dostęp 2021-12-24].
- Filchner Ice Shelf. W: Store norske leksikon. (norw.).
- Filchnera, Lodowiec Szelfowy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-12-24].
- Gazetteer of the British Antarctic Territory: Filchner Ice Shelf. [dostęp 2021-12-24]. (ang.).
- Griffiths Huw J., Anker Paul, Linse Katrin, Maxwell Jamie, Post Alexandra L., Stevens Craig, Tulaczyk Slawek, Smith James A.. Breaking All the Rules: The First Recorded Hard Substrate Sessile Benthic Community Far Beneath an Antarctic Ice Shelf. „Frontiers in Marine Science”. 8, 2021. DOI: 10.3389/fmars.2021.642040. ISSN 2296-7745. (ang.).
- Hund, Andrew J.: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2021-12-24]. (ang.).
- Jenkins, Adrian: Filchner-Ronne Ice Shelf. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic,. Taylor & Francis, 2007, s. 392–393. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2021-12-24]. (ang.).
- Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG): Protokół 75. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. 2012. [dostęp 2020-12-27]. (pol.).
- SCAR Composite Gazetteer of Antarctica: Filchner Ice Shelf. [dostęp 2021-12-24]. (ang.).
- Filchner Ice Shelf, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-12-24] (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor:
- Antarctic_Treaty_flag.svg: Alakasam.
- derivative work: B1mbo (talk)
Flag of the Antarctic Treaty
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map Antarctica, Azimuthal equidistant projection
The break off of Filchner Ice Shelf, Antarctica. Credit: U.S. Geological Survey Department of the Interior/USGS Landsat
Within a 24-hour space, an area of sea ice larger than the state of Rhode Island broke away from the Ronne-Filchner Ice Shelf and shattered into many smaller pieces. The Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) on NASA’s Aqua and Terra satellites captured this event in this series of photo-like images from January 12 and January 13, 2010. The long, narrow tongue of ice is a bridge of sea ice linking the A-23A iceberg to the Ronne-Filchner Ice Shelf in West Antarctica. The ice bridge is fast ice, or sea ice that does not move because it is anchored to the shore. Compared to an ice shelf, the sea ice is a thin shell of ice over the ocean. The difference in thickness is visible in the images. The taller, thicker Ronne-Filchner Ice Shelf casts a visible shadow on the ice bridge made of sea ice. This particular ice bridge breaks up and reforms regularly. Even though the images show a routine event, they provide a spectacular view of the sometimes dramatic arrival of summer in the Polar South.