Lodowiec Szelfowy Getza
.jpg) Krawędź Lodowca Szelfowego Getza (2016) | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Klasa lodowca | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 74°15′S 125°00′W/-74,250000 -125,000000 | |
Lodowiec Szelfowy Getza[1] (ang. Getz Ice Shelf[1]) – lodowiec szelfowy w Antarktydzie Zachodniej na Morzu Amundsena, przylegający do Wybrzeża Hobbsa i Wybrzeża Bakutisa na Ziemi Marii Byrd.
Nazwa
Nazwany na cześć George’a F. Getza, który wspomagał wyposażyć ekspedycję odkrywców lodowca[2].
Geografia
Lodowiec Szelfowy Getza leży w Antarktydzie Zachodniej na Morzu Amundsena, przylegając do Wybrzeża Hobbsa i Wybrzeża Bakutisa na Ziemi Marii Byrd między McDonald Heights a Półwyspem Martina[2]. Zajmuje powierzchnię prawie 32,810 km² i rozciąga się wzdłuż wybrzeża na przestrzeni ok. 500 km[3][a].
W obrębie tego lodowca leży kilka wysp, m.in. Wright Island, Wyspa Carneya, Siple Island, Grant Island i Shepard Island[3]. Między Carney Island a Siple Island znajduje się Russell Bay, a między Siple Island i Grant Island – Wrigley Gulf[3].
Lodowiec Szelfowy Getza zasilany jest przez 14 lodowców spływających z lądu, które rozciągają się na przestrzeni ok. 145 km i spływają z prędkością ponad 500 m na rok[4].
W latach 1994–2018 region lodowca coraz szybciej tracił lód, przy czym przyczyny tego zjawiska nie są do końca poznane[5]. Region utracił 315 giga ton lodu, co przyczyniło się do podwyższenia średniego stanu mórz o 0,9 ± 0,6 mm[5]. Z uwagi na szybkie topnienie się lodowca, region poddany był corocznym obserwacjom w ramach misji NASA Operation IceBridge[6].
W 2019 roku od lodowca oderwała się góra lodowa o powierzchni ok. 260 km² (35 × 10 km)[7]. Oderwany fragment nazwano B-47[7]. W kwietniu 2020 roku oderwał się kolejny większy fragment – o powierzchni ok. 115 km² (28 × 11 km) – nazwany przez US National Ice Center B-50[8].
Lodowiec Szelfowy Ronne i Lodowiec Szelfowy Filchnera
Lodowiec Szelfowy Riiser-Larsena
Lodowiec Szelfowy Getza
Historia
Zachodnia część lodowca – na zachód od Siple Island – została odkryta przez Amerykanów w grudniu 1940 roku, a wschodnia – na wschód od Siple Island – w roku 1946[2]. Część wschodnia została zmapowana na podstawie zdjęć lotniczych wykonanych podczas amerykańskiej Operacji Highjump przeprowadzonej w latach 1946–1947[2]. Lodowiec został całkowicie naniesiony na mapy w latach 1962–1965 przez United States Geological Survey na bazie zdjęć lotniczych[2].
Uwagi
- ↑ United States Gazetteer podaje, że długość lodowca wynosi ponad 300 mil (ponad 480 km), a jego szerokość wynosi 20–60 mil (ok. 32–96 km), zob. United States Gazetteer ↓.
Przypisy
- ↑ a b KSNG 2006 ↓, s. 23.
- ↑ a b c d e United States Gazetteer ↓.
- ↑ a b c Hund 2014 ↓, s. 373.
- ↑ Selley, Hogg i Cornford et al. 2021 ↓, s. 2.
- ↑ a b Selley, Hogg i Cornford et al. 2021 ↓, s. 1.
- ↑ NASA Earthobservatory 2016 ↓.
- ↑ a b European Space Agency 2019 ↓.
- ↑ US National Ice Center 2020 ↓.
Bibliografia
- Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG). [dostęp 2022-01-02].
- European Space Agency: B47 breaks off Getz Ice Shelf (ang.). W: www.esa.int [on-line]. 2019-10-17. [dostęp 2022-01-02].
- Hansen, Kathryn: Getting to Know Getz (ang.). W: earthobservatory.nasa.gov [on-line]. 2016. [dostęp 2022-01-02].
- Hund, Andrew J.: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2022-01-02]. (ang.)
- SCAR Composite Gazetteer of Antarctica: Getz Ice Shelf (ang.). [dostęp 2022-01-02].
- Selley, H.L., Hogg, A.E., Cornford, S. et al.. Widespread increase in dynamic imbalance in the Getz region of Antarctica from 1994 to 2018. „Nature Communications”. 12:1133, 2021. DOI: 10.1038/s41467-021-21321-1 (ang.). [dostęp 2022-01-02].
- US National Ice Center: Iceberg B-50 Calves from Getz Ice Shelf (ang.). W: usicecenter.gov [on-line]. [dostęp 2022-01-02].
Media użyte na tej stronie
Northern edge of the Getz Ice Shelf that is fed by the Devicq Glacier. Brash ice can be seen forming near the edge of the shelf, and is being exported out to sea. Image taken during Operation IceBridge's "Getz 5" mission on Nov. 5, 2016. (NASA/Brooke Medley)
Autor:
- Antarctic_Treaty_flag.svg: Alakasam.
- derivative work: B1mbo (talk)
Flag of the Antarctic Treaty
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map Antarctica, Azimuthal equidistant projection
A large iceberg, approximately 260 sq km, recently calved from the Getz Ice Shelf in West Antarctica. Using images from the Copernicus Sentinel-1 mission from 2 September to 14 October 2019, this animation shows the berg breaking off before spinning around in the Amundsen Sea.
The iceberg is approximately 35 km in length, and 10 km wide. Named B47 by the US National Ice Center (NIC), the iceberg was first discovered and confirmed using Copernicus Sentinel-1 imagery by an analyst from the US NIC.
The Copernicus Sentinel-1 mission carries radar, which can return images regardless of day or night and this allows us year-round viewing, which is especially important through the long, dark, austral winter months.