Lorysa piżmowa

Lorysa piżmowa
Glossopsitta concinna[1]
(Shaw, 1791)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugi wschodnie

Podrodzina

damy

Plemię

Loriini

Rodzaj

Glossopsitta
Bonaparte, 1854[2]

Gatunek

lorysa piżmowa

Synonimy
Podgatunki
  • G. c. concinna (Shaw, 1791)
  • G. c. didimus Mathews, 1915[7]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Lorysa piżmowa[9], lora piżmowa[10], nektarynka piżmowa[11] (Glossopsitta concinna) – gatunek średniej wielkości ptaka z podrodziny dam (Loriinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae). Papuga ta występuje w Australii, według IUCN nie jest zagrożona wyginięciem.

Zasięg występowania

Lora piżmowa występuje w zależności od podgatunku[12][13]:

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1791 roku angielski zoolog George Shaw, nadając mu nazwę Psittacus concinnus[4]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Shaw wskazał Nową Holandię[4] (tj. Nowa Południowa Walia, Australia)[14]. Podgatunek didimus opisał po raz pierwszy w 1915 roku australijski ornitolog Gregory Mathews, jako miejsce typowe wskazując Tasmanię[7]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Glossopsitta utworzonego w 1854 roku przez francuskiego ornitologa Karola Bonaparte[2].

Na półwyspie Jork zaobserwowano hybrydyzację tam występującej populacji z Trichoglossus moluccanus[13]. Rodzaj Glossopsitta tworzy grupę siostrzaną z Trichoglossus[15]. Wstępnie rozpoznano dwa podgatunki[12], lecz podgatunek didimus jest słabo zróżnicowany i być może powinien być traktowany jako synonim concinna[13][14].

Etymologia

  • Glossopsitta: gr. γλωσσα glōssa – język; nowołac. psitta – papuga, od gr. ψιττακη psittakē – papuga[16].
  • concinna: łac. concinnus – elegancki, schludny, przyjemny[17].
  • Centrourus: gr. κεντρον kentron – ostrze; ουρα oura – ogon[18].
  • didimus: gr. διδυμος didumos – rozwidlony, podwójny, bliźniaczy, od δυο duo – dwa[19].
  • australis: łac. australis – południowy, od auster, austri – południe[20].

Morfologia

Długość ciała około 22 cm; masa ciała 52–65 g[13]. Dziób czarniawy z pomarańczową końcówką; czoło, kantarek i część pokryw usznych czerwone, z jasnoniebieskimi smugami poniżej oka. Ciemię matowoniebieskie przechodzące w zielony, kark i płaszcz koloru oliwkowożółtego; grzbiet i skrzydła zielone. Ogon koloru zielonego, z czerwonymi piórami na spodniej części. Spód ciała i pokrywy podskrzydłowe żółtozielone, górne części boków koloru żółtego, nogi szarawe. Samica ma mniej niebieskiego na ciemieniu[13]. Młode ptaki ciemniejsze, z matowo czerwonymi oznaczeniami na głowie[13].

Ekologia

Pożywiająca się lora piżmowa

Lora piżmowa zamieszkuje zalesione obszary, preferując bardziej otwarte siedliska takie jak lasy eukaliptusowe, nadbrzeżne lasy wtórne oraz zagajniki na ziemi uprawnej, zalatując również na obszary podmiejskie i do parków[13]. Papuga ta prowadzi koczowniczy tryb życia, przemieszczając się wraz z kwitnieniem drzew, jednak w przeciwieństwie do innych lor, ma tendencję do odwiedzania danego obszaru w regularnych odstępach czasu w przeciągu wielu lat[13]. Lora piżmowa żywi się nektarem, pyłkami i kwitnącą roślinnością, preferując eukaliptusy, kwiaty, młode pędy i pąki kuflika cytrynowego (Callistemon citrinus), Grevillea robusta i mirtowatych z rodzaju Angophora; spożywa również jagody, owoce, nasiona, owady, czasem stając się według farmerów szkodnikiem w sadach i na uprawach kukurydzy i sorgo[13].

Okres lęgowy przypada na sierpień–styczeń; gniazdo znajduje się w wydrążonym konarze lub otworze w drzewie, zwykle wysoko na żywym eukaliptusie tuż przy wodzie[13]. W zniesieniu zazwyczaj tylko 2 jaja; w niewoli czas inkubacji wynosił 21–22 dni (zarejestrowano również 28–30 dni), zaś pisklę przebywa w gnieździe okres od 45 do 50 dni[13].

Status zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[8]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten ocenia się na bardzo powszechnie występujący[8]. Populacja wydaje się być stabilna ze względu na brak dowodów na jakiekolwiek spadki lub inne istotne zagrożenia[8]. Gatunek objęty konwencją waszyngtońską (CITES) w załączniku II[21].

Przypisy

  1. Glossopsitta concinna, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b Ch.L. Bonaparte. Tableau des Perroquets. „Revue et Magasin de Zoologie pure et appliquée”. 2e Série. 6, s. 157, 1854. (fr.). 
  3. J. Latham: Index Ornithologicus, Sive Systema Ornithologiae Complectens Avium Divisionem In Classes, Ordines, Genera, Species, Ipsarumque Varietates Adjectis Synonymis, Locis, Dexdriptionibus, &c. Supplementum Indicis Ornithologici, Sive Systematis Ornithologiae. Cz. 1. Londini: Leigh Et Sotheby, 1790, s. 104. (łac.).
  4. a b c G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 3. London: Printed for Nodder & Co., 1791, s. ryc. 87 i tekst. (ang.).
  5. G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. London. R. and J.E. Taylor, 1840, s. 51. (ang.).
  6. C.J. Sundevall: Methodi naturalis avium disponendarum tentamen: försök till fogelklassens naturenliga uppställnung. Stockholm: Samson & Wallin, 1872, s. 71. (łac.).
  7. a b G.M. Mathews. Additions and Corrections to my List of The Birds Of Australia. „Austral Avian Record”. 2, s. 127, 1913–15. (ang.). 
  8. a b c d BirdLife International, Glossopsitta concinna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2016-3 [dostęp 2017-03-10] (ang.).
  9. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-05].
  10. P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-24].
  11. P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 106, 1999. ISSN 0550-0842. 
  12. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-05]. (ang.).
  13. a b c d e f g h i j k N. Collar: Musk Lorikeet (Glossopsitta concinna). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
  14. a b J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 3. Cambridge: Harvard University Press, 1937, s. 157. (ang.).
  15. L. Joseph, A. Toon, E.E. Schirtzinger, T.F. Wright & R. Schodde. A revised nomenclature and classification for family-group taxa of parrots (Psittaciformes). „Zootaxa”. 3205, s. 26–40, 2012. (ang.). 
  16. The Key to Scientific Names, Glossopsitta [dostęp 2017-03-10].
  17. The Key to Scientific Names, Concinna [dostęp 2017-03-10].
  18. The Key to Scientific Names, Centrourus [dostęp 2017-03-10].
  19. The Key to Scientific Names, Didimus [dostęp 2017-03-10].
  20. The Key to Scientific Names, Australe [dostęp 2017-03-10].
  21. Appendices I, II and III. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Glossopsitta concinna -side view-8.jpg
Autor: Steve, Licencja: CC BY-SA 2.0
Musk Lorikeet at Auckland Zoo, New Zealand.
Musk Lorikeet yy - Christopher Watson.jpg
Autor: Christopher Watson (http://www.comebirdwatching.blogspot.com/), Licencja: CC BY-SA 3.0
Musk Lorikeet (Glossopsitta concinna), Cheltenham Park, Victoria, Australia