Lotos
| ||
 lotos orzechodajny | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | srebrnikopodobne | |
| Rząd | srebrnikowce | |
| Rodzina | lotosowate | |
| Rodzaj | lotos | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Nelumbo Adans. Fam. 2: 76, 582. Jul-Aug 1763[3] | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
N. nucifera J. Gaertner[3] | ||
Lotos (Nelumbo Adans.) – rodzaj roślin z rodziny lotosowatych. Należą do niego dwa gatunki – lotos orzechodajny N. nucifera występujący w południowej Rosji, Azji południowej, wschodniej i południowo-wschodniej oraz północno-wschodniej Australii oraz lotos żółty N. lutea rosnący od Kolumbii w Ameryce Południowej, poprzez Antyle i Amerykę Środkową po wschodnią część Ameryki Północnej[4][2][5].
Lotos orzechodajny odgrywa ogromną rolę w południowo- i wschodnioazjatyckiej kulturze, sztuce i religii. W starożytności znany także i uprawiany w basenie Morza Śródziemnego. Owoce bogate w skrobię są spożywane surowe, po ugotowaniu i uprażeniu. Kłącza tego gatunku spożywane są jako jarzyna[6]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne (tylko w Chinach znanych jest ok. 600 kultywarów). Liście służą do opakowywania żywności, a włókna z ogonków liściowych służą do wyrobu tekstyliów[5].
Morfologia
Wieloletnie byliny wodne o sezonowych liściach[7]. Z wyglądu podobne są do grzybieni, jednak u lotosów ponad powierzchnię wody wzniesione są nie tylko kwiaty, ale również liście. Liście są pokryte woskowym nalotem i są niemal okrągłe. Kwiaty wonne, wyrastające pojedynczo na długich szypułkach. Kwiaty obupłciowe posiadają 200–400 pręcików otaczających słupek. Nasiona (orzeszki) są niezwykle długowieczne. Odkryte w Japonii nasiona lotosów liczące około 2 tysięcy lat wykiełkowały, a otrzymane z nich rośliny zakwitły[7].
Systematyka
Ze względu na zewnętrzne podobieństwo rośliny te zaliczano dawniej do grzybieniowatych Nymphaeaceae[8]. W nowszych systemach klasyfikacyjnych rodzaj wyodrębniany jest w randze rodziny lotosowatych Nelumbonaceae w rzędzie srebrnikowców Proteales[2].
- Wykaz gatunków
- lotos orzechodajny (Nelumbo nucifera Gaertn.) – Azja
- lotos żółty (Nelumbo lutea Willd.) – południowo-wschodnie stany Stanów Zjednoczonych, Ameryka Środkowa i Wyspy Karaibskie
Gatunek wymarły – Nelumbo aureavallis odkryto w osadach dolnoeoceńskiej (iprez) formacji Golden Valley (ang. Golden Valley Formation) w Dakocie Północnej (USA).
Zastosowanie
Jadalne są bogate w skrobię orzeszki i kłącze, w kuchni chińskiej także rozszerzone dno kwiatowe[5]. Lotosy są też uprawiane w zbiornikach wodnych jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze[5].
Znaczenie w kulturze
Lotos orzechodajny był czczony w starożytnym Egipcie. Jest świętą rośliną w hinduizmie i buddyzmie. Jest narodową rośliną Egiptu, Indii i Wietnamu. Jest też częścią godła Indii.
Zobacz też
- efekt lotosu
- Lotofagowie
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ a b Nelumbo. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-18].
- ↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 74-75.
- ↑ a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 618-619. ISBN 978-1-107-11502-6.
- ↑ Anna Masternak, Marian Rejewski, Tomasz Waszak (red.), Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, 87-88 oclc = 749836232, ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 330-331. ISBN 1-57808-351-6.
Media użyte na tej stronie
Autor: Hamachidori, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ōgahasu(The type of Nelumbo nucifera has its origin at Ancient Japan)
The ruins of Tamaru Castle, Tamaki Watarai Mie, Japan
Autor: liz west from Boxborough, MA, Licencja: CC BY 2.0
The American lotus (Nelumbo lutea) is sometimes mistaken for a water lily, but it has two main differences. One is the seed pod, which is shaped a bit like a space capsule. The other difference is the leaf shape. Water lilies are not completely round; they have a slit. The American Lotus has big round (or roundish) leaves with no slit. Some are a foot across.