Lotos

Lotos
Ilustracja
lotos orzechodajny
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządsrebrnikopodobne
Rządsrebrnikowce
Rodzinalotosowate
Rodzajlotos
Nazwa systematyczna
Nelumbo Adans.
Fam. 2: 76, 582. Jul-Aug 1763[3]
Typ nomenklatoryczny

N. nucifera J. Gaertner[3]

Lotos żółty

Lotos (Nelumbo Adans.) – rodzaj roślin z rodziny lotosowatych. Należą do niego dwa gatunkilotos orzechodajny N. nucifera występujący w południowej Rosji, Azji południowej, wschodniej i południowo-wschodniej oraz północno-wschodniej Australii oraz lotos żółty N. lutea rosnący od Kolumbii w Ameryce Południowej, poprzez Antyle i Amerykę Środkową po wschodnią część Ameryki Północnej[4][2][5].

Lotos orzechodajny odgrywa ogromną rolę w południowo- i wschodnioazjatyckiej kulturze, sztuce i religii. W starożytności znany także i uprawiany w basenie Morza Śródziemnego. Owoce bogate w skrobię są spożywane surowe, po ugotowaniu i uprażeniu. Kłącza tego gatunku spożywane są jako jarzyna[6]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne (tylko w Chinach znanych jest ok. 600 kultywarów). Liście służą do opakowywania żywności, a włókna z ogonków liściowych służą do wyrobu tekstyliów[5].

Morfologia

Wieloletnie byliny wodne o sezonowych liściach[7]. Z wyglądu podobne są do grzybieni, jednak u lotosów ponad powierzchnię wody wzniesione są nie tylko kwiaty, ale również liście. Liście są pokryte woskowym nalotem i są niemal okrągłe. Kwiaty wonne, wyrastające pojedynczo na długich szypułkach. Kwiaty obupłciowe posiadają 200–400 pręcików otaczających słupek. Nasiona (orzeszki) są niezwykle długowieczne. Odkryte w Japonii nasiona lotosów liczące około 2 tysięcy lat wykiełkowały, a otrzymane z nich rośliny zakwitły[7].

Systematyka

Ze względu na zewnętrzne podobieństwo rośliny te zaliczano dawniej do grzybieniowatych Nymphaeaceae[8]. W nowszych systemach klasyfikacyjnych rodzaj wyodrębniany jest w randze rodziny lotosowatych Nelumbonaceae w rzędzie srebrnikowców Proteales[2].

Wykaz gatunków

Gatunek wymarły – Nelumbo aureavallis odkryto w osadach dolnoeoceńskiej (iprez) formacji Golden Valley (ang. Golden Valley Formation) w Dakocie Północnej (USA).

Zastosowanie

Jadalne są bogate w skrobię orzeszki i kłącze, w kuchni chińskiej także rozszerzone dno kwiatowe[5]. Lotosy są też uprawiane w zbiornikach wodnych jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze[5].

Znaczenie w kulturze

Lotos orzechodajny był czczony w starożytnym Egipcie. Jest świętą rośliną w hinduizmie i buddyzmie. Jest narodową rośliną Egiptu, Indii i Wietnamu. Jest też częścią godła Indii.

Zobacz też

  • efekt lotosu
  • Lotofagowie

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
  3. a b Nelumbo. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-18].
  4. Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 74-75.
  5. a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 618-619. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. Anna Masternak, Marian Rejewski, Tomasz Waszak (red.), Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, 87-88 oclc = 749836232, ISBN 83-7079-778-4.
  7. a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 330-331. ISBN 1-57808-351-6.

Media użyte na tej stronie

Nelumbo nucifera Oga01.jpg
Autor: Hamachidori, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ōgahasu(The type of Nelumbo nucifera has its origin at Ancient Japan)
The ruins of Tamaru Castle, Tamaki Watarai Mie, Japan
Nelumbo lutea.jpg
Autor: liz west from Boxborough, MA, Licencja: CC BY 2.0
The American lotus (Nelumbo lutea) is sometimes mistaken for a water lily, but it has two main differences. One is the seed pod, which is shaped a bit like a space capsule. The other difference is the leaf shape. Water lilies are not completely round; they have a slit. The American Lotus has big round (or roundish) leaves with no slit. Some are a foot across.