Lubla

Lubla

wieś
Kościół w Lubli
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	strzyżowski
Gmina	Frysztak
Liczba ludności (2020)	1453[1]
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	38-130[2]
Tablice rejestracyjne	RSR
SIMC	0649597[3]
Położenie na mapie gminy Frysztak Lubla
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Lubla
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Lubla
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego Lubla
49°48′23″N 21°35′32″E/49,806389 21,592222

Lubla – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Frysztak^[4][3].

Była wsią klasztoru cystersów koprzywnickich w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[5].

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lubla, po jej zniesieniu w gromadzie Frysztak. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Integralna części wsi

Historia Lubli

Lubla należała do wczesnych osad na Podkarpaciu. „Dwór w Lubli wraz ze wsią był od 1185 roku własnością zakonu cystersów. Pierwotnie administrowany był przez brata zakonnego (laika), później przez zarządców świeckich i dzierżawców, o czym wspominają protokoły wizytacyjne biskupów krakowskich. Po pierwszym rozbiorze rząd austriacki skonfiskował dwór i wieś na rzecz skarbu państwa”^[6].

Istnieje zapis w przywileju fundacyjnym księcia krakowskiego Kazimierza Sprawiedliwego, w którym figuruje Lubla jako darowizna przekazana przez hrabię Mikołaja z Bogorii zakonowi cystersów w Koprzywnicy. W 1185 roku komes Mikołaj z Bogorii koło Sandomierza przekazał kilka wsi ze swych dóbr (w tym Lublę i Dobrzechów) na uposażenie klasztoru Cystersów w Koprzywnicy. Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny między innymi z Dobrzechowa, Lubli, Zaborowa, Czudca i Strzyżowa. W ciągu dziejów zatwierdzona była przez książąt i królów polskich jako własność cystersów.

W latach 1732-1734 proboszczem parafii w Lubli był ks. Antoni Duchnowski, późniejszy kanonik inflancki i tarnowski.

W 1780 r. cesarz Józef II po konfiskacie zakonu cystersów włączył wieś i dwór do dóbr kameralnych cesarskich.

W 1808 r. rząd austriacki sprzedał wieś i folwark na licytacji w prywatne ręce. Janowi Chrzcicielowi Rogoyskiemu h. Brochwicz, a 7 czerwca 1867 roku kupili ją Ludwin Dzianott z żoną Izabelą z Czechów (primo voto Lisowiecką)^[7].

W czasie I wojny światowej w 1914 roku, część Lubli na granicy z Sieklówką została spalona przez wycofujące się wojska austriackie.

W maju 1932 we wsi w czasie starć z policją zabity został jeden z chłopów^[8].

W czasie II wojny światowej i niemieckiej okupacji majątek Jana Kantego i Marii (z Paszkowskich) Dzianottów stanowił ważny punkt konspiracyjny Placówki AK z Frysztaka. Częstym gościem w nim był Ks. Walenty Jasionowski (tutejszy proboszcz od 8 IV 1942 r. 10 VII 1971 r.) Kapelan Inspektoratu AK OP-15. 1 lipca 1944 – AK m.in. z OP-15 zorganizowała odbiór zrzutu 6 tonowej broni z trzech samolotów koło Lubli. Por. Jan Koś (ur. w Lubli w 1916 r.) dow. oddz. dywersji AK, ps. „Luby” utrudniał ruch kolejowy na trasie Rzeszów – Jasło.

Dwór w Lubli został spalony w sierpniu 1944. Majątek był w posiadaniu rodziny Dzianottów aż do 1946 roku (do parcelacji majątku przez ówczesne władze)^[7].

Kościół

We wsi znajduje się zabytkowy^[9] Kościół św. Mikołaja w Lubli, wzniesiony prawdopodobnie pod koniec XV w. Prawdopodobnie przebudowany ok. 1611 r. W końcu XVIII w. świątynię poddano remontowi i rozbudowano (dostawienie wieży). Uszkodzony w trakcie działań wojennych, wielokrotnie remontowany. Zastosowany w budowli system konstrukcyjny więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowy jest charakterystyczny dla najstarszych kościołów drewnianych Małopolski pd.-wsch.

Zabytek grupy I zbudowany z racji założenia parafii przez opata cystersów Mikołaja Grota (?) około połowy XV wieku. Poprzednio istniała prawdopodobnie kaplica dojazdowa na pagórku zwanym Świętej Trójcy (od strony wschodniej obecnego kościoła). Kaplica obsługiwana była przez kapłanów sąsiedniej parafii Frysztak lub Dobrzechów. Kościół był wiele razy remontowany szczególnie w latach: 1838, 1862, 1928, 1945-46. Wieżę zbudowano w 1793 r. jednak w sierpniu 1944 r. została zniszczona. Zrekonstruowano ją w 1995 r. Ołtarze w stylu barokowym pochodzą z lat 1709, 1769. Polichromię odnawiano w 1880, 1929, 1968 i złocenie w 1970 r. Stare organy pochodziły z XVII wieku, obecne 11-głosowe z 1962 r. Plebania z dawien dawna stała na wzgórzu naprzeciw i poniżej obecnej dzwonnicy. Według starej kroniki w 1760 r. zbudowano następną plebanię z drewna krytą słomą. Z końcem XVIII w. wybudowano plebanię murowaną krytą gontem. W 1841 r. dziedzic wybudował plebanię z dworskiej cegły w miejscu dzisiejszej studni. Plebanię istniejącą do dziś zbudowano w 1911 r. Szkoła parafialna istniała w Lubli, jak podają protokoły wizytacyjne biskupów krakowskich, od 1595 r. Protokoły z 1602 i 1608 r. podają, że stała w miejscu starej organistówki. W 1880 r. zbudowano nową szkołę na placu pocmentarnym i przemieniono ją na gminną, a później państwową. Obecna nowa szkoła zbudowana jest na miejscu dawnego dworu.

Turystyka

• Szlak Architektury Drewnianej - Trasa nr VIII (jasielsko-dębicko-ropczycka)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Lubla, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 243 .
• Parafia Lubla. lubla-bart.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-02)].
• Opis wsi na stronie gminy