Lubomierz

Lubomierz
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Panorama miasta (widok od strony północnej)
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

lwówecki

Gmina

Lubomierz

Data założenia

XII w.[1]

Prawa miejskie

1291[1]

Burmistrz

Marek Chrabąszcz

Powierzchnia

8,05[2] km²

Wysokość

360[3] m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


1756[2]
218[2] os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 75

Kod pocztowy

59-623

Tablice rejestracyjne

DLW

Położenie na mapie gminy Lubomierz
Mapa konturowa gminy Lubomierz, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lubomierz”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Lubomierz”
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego
Mapa konturowa powiatu lwóweckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lubomierz”
Ziemia51°00′42″N 15°30′35″E/51,011667 15,509722
TERC (TERYT)

0212024

SIMC

0936210

Urząd miejski
pl. Wolności 1
59-623 Lubomierz
Strona internetowa
BIP

Lubomierz (niem. Liebenthal) – miasto w Polsce położone w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lubomierz. Jest to jedno z najmniejszych i najstarszych miast w województwie dolnośląskim, z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym. Prawa miejskie posiada od 1291. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 roku w mieście mieszkały 2004 osoby[4]. Lubomierz znany jest przede wszystkim z miasteczkowych scen filmu Sami swoi oraz organizowanego w mieście Festiwalu Filmów Komediowych.

Geografia

Położenie

Miasto jest położone na Pogórzu Izerskim, w mikroregionie Obniżenie Lubomierza, nad rzeką Lubomierką, będącą dopływem Oldzy[5].

Historycznie miasto leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego. Obecnie miasto położone jest w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie miejsko-wiejskiej Lubomierz[6][7].

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 8,05 km²[8].

Środowisko naturalne

Lubomierz znajduje się terenie Pogórza Izerskiego, stanowiącego część Pogórza Zachodniosudeckiego. Obszar miasta charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wysokości względnej, szczególnie w środkowej i południowej części miasta (Wzniesienia Radoniowskie). W południowej części Lubomierza wzniesienia dochodzą do 390 m n.p.m. Obszar miasta obniża się w kierunku północnym – najniżej położony punkt miasta znajduje się w dolinie Oldzy, w pobliżu dawnej stacji kolejowej Lubomierz, który wynosi ok. 340 m n.p.m.[3]

Lubomierz leży na granitoidach wczesnowaryscyjskich, przykrytymi w zachodniej części miasta przez piaski i żwiry sandrowe, a we wschodniej przez gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe[9].

Klimat Lubomierza charakteryzuje się wpływem gór średnich (Sudetów) i leży w sudeckim regionie klimatycznym[10]. Średnie wartości poszczególnych elementów pogody z wielolecia 1971-2000 wyglądają następująco[11]:

RodzajOkresWartość
Temperatura powietrzalato14 °C
zima-1 °C
rok6 °C
Suma opadówlato250 mm
zima175 mm
rok650 mm
Usłonecznienierok1500 h

Większość obszaru Lubomierza leży w zlewni rzeki Lubomierki, która jest dopływem Oldzy, będąca prawym dopływem Kwisy. Rzeka Oldza przepływa przez miasto w niewielkim fragmencie w północnej części miasta. Ogółem sieć hydrograficzna w mieście ma odpływ ukierunkowany w kierunku północnym, co jest spowodowane nachyleniem stoków. Poza tym znajduje się tu około 5 akwenów[12].

Na terenie miasta nie ma żadnego obszaru prawnie chronionego. Południowa część miasta obejmuje zwarty kompleks leśny, zarządzana przez Nadleśnictwo Lwówek Śląski[13][14].

Demografia

W roku 1946 zamieszkiwało w Lubomierzu 484 Polaków, wśród których było 146 przesiedleńców z Polski centralnej[15].

Pod względem ludnościowym Lubomierz w 2008 był najmniejszym miastem w województwie dolnośląskim oraz 838. miastem w Polsce (na 892 miasta – stan z 2008). Liczba ludności wynosiła wtedy 1809 mieszkańców[16].

Od XIX w. liczba ludności miasta pozostawała w miarę stabilna, z niewielkimi wahaniami. Liczba ta wzrastała do początku XX w., a potem do końca XX w. ubywało mieszkańców. Na początku XXI w. liczba ludności ulegała dalszym wahaniom. Zmiana liczby mieszkańców miasta w okresie 1845-2013 przedstawia się następująco[17]:

Według danych za 2009 w strukturze ludności istnieje równowaga kobiet i mężczyzn (współczynnik feminizacji wynosi 100,0) i ta wartość jest mniejsza niż dla całego województwa dolnośląskiego, gdzie w 2010 współczynnik feminizacji wynosił 109 kobiet na 100 mężczyzn[18]. Dokładne dane przedstawia poniższa tabela.

struktura ludności
dane na 2009[19]
OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób%osób%osób%
populacja2041100102050,0102150,0
gęstość zaludnienia253,5 os./km²

W strukturze wykształcenia przeważają osoby z wykształceniem średnim (w tym policealnym), a także podstawowym. Dokładne dane przedstawia poniższa tabela.

wykształcenie
dane za 2002[19]
brakpodstawowezawodoweśredniewyższe
ogółem60461377462127
kobiet3824414024679
mężczyzn2221723721648

Piramida wieku mieszkańców Lubomierza w 2014 roku[20].

Piramida wieku Lubomierz.png

Historia

Widok miejscowości około 1832

Początki powstania miasta wiążą się z usytuowaniem osady w XII w. na szlaku handlowym łączącym Zgorzelec z Pragą, jej pozostałością jest charakterystyczny układ przestrzenny z podłużnym rynkiem. W późniejszym okresie zlokalizowano tu klasztor sióstr benedyktynek, ufundowany przez Juttę z Lubomierza, założycielkę tego zakonu. Lubomierz był własnością benedyktynek w latach 1278 - 1810[21]. Miasto otrzymało prawa miejskie w 1291 od księcia Bolka I Surowego, który nadał mu przywileje rozszerzone w 1308, które zostały potwierdzone w 1408 przez króla czeskiego Wacława II. W 1291 Lubomierz został otoczony mury miejskie, natomiast w 1426 miasto wraz z murami zostało zniszczone przez Husytów.

Wzmożony rozwój od połowy XVI w. miasto uzyskało dzięki eksportowi przędzy lnianej do Hamburga, a także organizowaniu tu targów, gdzie handlowano m.in. gołębiami. Miasto później podupadło z powodu konkurencji w większych, sąsiednich miastach, wojny trzydziestoletniej, wielkiego pożaru w 1802 i sekularyzacji klasztoru w 1810[22]. 15 października 1885 oddano do użytku linię kolejową z Gryfowa Śląskiego do Lwówka Śląskiego, a wraz z nią stację w mieście, która nie poprawiła słabej sytuacji miasta[21][23].

Lubomierz w 1945 został włączony do Polski. Miasto nie uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej. Zachowało też średniowieczny układ urbanistyczny[1].

Z Lubomierza wywodziło się wielu pionierów polskiego drukarstwa działających w XVI w. w Krakowie, jak Hieronim Wietor oraz rodziny Szarffenbergów i Siebeneycherów, a także śląska linia Szarffenbergów[24]. W samym Lubomierzu ówcześnie jednak nie odnotowano warsztatów drukarskich[24].

Toponimia

Nazwa Liebenthal wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 wydanym w języku polskim w Berlinie[25]

W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Libenthalium[26]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje dwie nazwy niemieckie miejscowości Liebenthal oraz starszą Loewenthal, a także łacińską Leovallensis[27]. W 1750 nazwa Liebenthal wymieniona jest przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym w języku polskim dla mieszkańców Śląska[28]. Po II wojnie światowej do 1947 używano tłumaczonej wprost niemieckiej nazwy miasta - Miłosna. Dopiero potem wprowadzono nazwę teraźniejszą Lubomierz.

Zabytki

Plac Wolności (Rynek)

Plac Wolności stanowił przez wiele lat główną ulicę i plac targowy, a także centralną część miasta. Pierwotnie wokół placu w strukturze zabudowy dominowała zabudowa drewniana. Po kolejnych pożarach, w XVI w. wybudowano nową, murowaną zabudowę. Obecnie prawie cała zabudowa wokół placu jest zabytkowa[29]. Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty położone na Placu Wolności[30]:

  • domy, pl. Wolności 3, 4, 5 (d. 81, 82, 83), z pierwszej połowy XIX w.,
  • dom, pl. Wolności 7, z końca XIX w.,
  • domy, pl. Wolności 8, 9, 10, 11 (d. 73, 74, 75, 76), z XVIII w., początek XIX w.,
  • czternaście domów (pierzeja), pl. Wolności 18, 19, 20, 21, 22, 25, 26, 27, 28, 29, 31 (Dom Piekarza z XVI w.; zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584 oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem[31]), 33, 34, 35, z XVI w., początek XIX w.,
  • dom, pl. Wolności 37, 38, 39 b, z pocz. XIX w.,
  • dom, pl. Wolności 43 (d. 45), z pierwszej połowy XIX w., pocz. XX w.,
  • trzynaście domów, pl. Wolności 46, 47, 48, 49, 50, 51, 53, 54, 55, 56, 65, 66 (pierzeja wschodnia), z XVI w., pocz. XIX w.,
  • domy, pl. Wolności 63, 65 (d. 67, 69), z pierwszej połowy XIX w., pocz. XX w.,
  • dom, pl. Wolności 66 (d. 100), z pocz. XIX w.,
  • dom, pl. Wolności 2 (d. 84), z poł. XVI w., z pierwszej połowy XIX w.,
  • dom, pl. Wolności 102, z pocz. XIX w.,

Przed ratuszem znajduje się grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII w., a po drugiej stronie barokowa fontanna z postacią św. Maternusa z 1717, stojącego z modelem kościoła w lewej ręce, a z metalowym pastorałem w prawej (postać umieszczona jest na wysokiej kolumnie)[31][32].

Ratusz

Ratusz znajduje się w zachodniej części Placu Wolności (Plac Wolności 1). Pochodzi z 1449, 1689 i 1805. Jest to skromny budynek na planie czworokąta, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczony wieżą z miedzianym hełmem. Do ratusza prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą. W północnej ścianie ratusza jest wmurowany piaskowcowy pręgierz z 1530[31]. Pierwszy ratusz powstał w związku z nadaniem miastu praw miejskich w 1291. Spłonął on w 1426 przez husytów[33]. Drugi budynek, murowany z podcieniami, zbudowano w 1449. Również uległ zniszczeniu wraz z ogromnym pożarem miasta w 1640. Odbudowa ratusza trwała do 1738. Następną przebudowę ratusza wykonano w latach 1837-1839[32].

Zespół budynków klasztoru sióstr benedyktynek

Stanowi on zwarty kompleks budynków z elementami gotyckimi i barokowymi. Na zespół ten składa się:

Kościół pomocniczy pw. Świętego Krzyża

Kościół pw. Świętego Krzyża

Jego budowa wiąże się z legendą o cudownym znalezieniu przez córkę burmistrza złotego krzyża, które miało miejsce w 1521. Budynek pochodzi z 1521., a w źródłach pisanych wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1666. Przebudowany w XVIII w. i 1805[32].

Mury miejskie

Zbudowane zostały na polecenie księcia Bolka I. Pierwotnie tworzyły one dwa systemy obrony: jeden bronił klasztoru, a drugi miasta. Zachowały się fragmenty wokół klasztoru (przy ul. 1 Maja), pochodzące z XV-XVI w.

Pozostałe zabytki

Kościół cmentarny pw. św. Anny z 1669 r.
Dawny kościół ewangelicki z 1852 r.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są również[30]:

  • zespół cmentarza rzymskokatolickiego przy ul. 1 Maja, na który składa się:
    kościół cmentarny pw. św. Anny z 1669 przebudowany w początkach XVIII w. i 1833 - jest to budynek trzynawowy przysklepiony kolebką z lunetami[29],
    • cmentarz z ok. 1628r.[34] ,
    • kaplica grobowa z 1825r,
    • mur z bramą z pierwszej połowy XIX w.,
    • studnia z pierwszej połowy XIX w.;
  • kościół ewangelicki ze szkołą i pastorówką z 1852, obecnie dom i galeria, ul. Kościuszki 4;
  • dom, ul. Kowalskiego 1 (dawniej pl. Wolności 17), z XVI w., 1700, pocz. XX w.;
  • budynek szkolny, ul. Chopina 9, z czwartej ćw. XIX w.;
  • most na rzece Olszyniec, z XVI/XVII w., 1831;
  • liczne kapliczki, krzyże i figury przydrożne w mieście.

Komunikacja

Budynek dworca na zlikwidowanej stacji Lubomierz (widok od strony ulicy)

Komunikacja drogowa

Miasto jest położone na uboczu od głównych szlaków komunikacyjnych. Z miasta wybiegają następujące drogi o znaczeniu powiatowym: 2511D w kierunku drogi krajowej nr 30 (Radoniów, zachód); w kierunku drogi wojewódzkiej nr 297 (Pławna Dolna, północ), 2524D w kierunku drogi wojewódzkiej nr 297 (Wojcieszów, wschód); w kierunku drogi wojewódzkiej nr 364 (Ubocze, północny zachód), 2535D w kierunku drogi krajowej nr 30 (Chmieleń, południe)[35].

Na terenie miasta znajduje się 4 przystanki komunikacji autobusowej: Lubomierz, Lubomierz 1 (nż.), Lubomierz Oś. oraz Szkoła. Połączenia obsługują PKS „Tour” Jelenia Góra (linie 200 oraz 207[36][37]) oraz PKS „Voyager” [38].

Komunikacja kolejowa

W przeszłości w pobliżu miasta przechodziła linia kolejowa nr 284 Legnica - Pobiedna, a także stacja Lubomierz (zlikwidowana w 2013). Pierwszy odcinek linii łączył Lwówek Śląski z Gryfowem Śląskim, który otwarto wraz ze stacją 15 października 1885. W 1983 zawieszono kursowanie połączeń pasażerskich przez Lubomierz, a w 1996 zlikwidowano odcinek linii Lwówek Śląski - Lubomierz[23]. Odcinek Lubomierz - Gryfów Śląski jest nieprzejezdny[39].

Oświata i sport

Budynek Zespołu Szkół w Lubomierzu

W Lubomierzu znajdują się[19][40]:

  • Przedszkole Miejskie - położone przy ul. Stogryna 2; według danych na 2012 uczęszczało do niego 117 dzieci;
  • Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II - położona przy ul. Kościuszki 5; według danych na 2012 ma 38 pomieszczeń, a uczęszczało do niej 225 dzieci;
  • Zespół Szkół w Lubomierzu - położony przy ul. Chopina 9; liczy łącznie ok. 200 uczniów; składa się na niego[41]:

W mieście funkcjonuje klub piłki nożnej o nazwie Miejski Ludowy Klub Sportowy Stella Lubomierz, który w sezonie 2013/14 grał w klasie A, grupa Jelenia Góra II. Swoją siedzibę klub ma przy placu Wolności 50, gdzie funkcjonuje Ośrodek Kultury i Sportu w Lubomierzu, a stadion znajduje się przy ul. Sportowej[42].

Kultura

Lubomierz znany jest przede wszystkim z planu zdjęciowego do filmu Sami swoi[43] nakręconego w 1967. Na tę pamiątkę 13 lipca 1996 otwarto Muzeum Kargula i Pawlaka, a od 1997 odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych. W mieście znajduje się też pomnik Kargula i Pawlaka[21].

W Lubomierzu kręcono również trzecią nowelę filmu Krzyż Walecznych w reż. Kazimierza Kutza, a także kilka scen do serialu Tajemnica twierdzy szyfrów w reż. Bogusława Wołoszańskiego[44].

Wspólnoty wyznaniowe

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie[46]:

Przypisy

  1. a b c Historia Lubomierza. www.lubomierz.pl. [dostęp 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-12)].
  2. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  3. a b Geoportal. Mapa topograficzna. Skala 1:10 000. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  4. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-14].
  5. Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 2002, ISBN 83-01-13897-1.
  6. Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 2 (A-Ł) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław, 2003, ISBN 83-85773-60-6 (A-Ł), s. 425
  7. Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991
  8. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507.
  9. Centralna Baza Danych Geologicznych. Geoportal, Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2014-01-31] (pol.).
  10. Klimat w Polsce, www.wiking.edu.pl [dostęp 2014-01-31] (pol.).
  11. Klimat, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej [dostęp 2014-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-09] (pol.).
  12. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Geoportal [dostęp 2014-01-31] (pol.).
  13. Geoserwis GDOŚ, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska [dostęp 2014-01-31] (pol.).
  14. Lasy Państwowe. Mapa. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  15. W połowie 1946 roku było w Lubomierzu 146 osadników z Polski centralnej i 388 przesiedleńców zza Buga (AP w Jeleniej Górze, MRNiZM w Lubomierzu, sygn. 16:26). Z końcem roku 1947 mieszkało w Lubomierzu 799 Polaków. w: Niechciane miasta: migracja i tożsamość społeczna, Zdzisaw Mach, TAiWPN Universitas, 1998 str. 87
  16. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2008 roku. Area and population in the territorial profile in 2008, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008, ISSN 1505-5507 [dostęp 2014-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-27] (pol.).
  17. Źródła danych:
    1845: [1] – 1885 [2] – 1900: [3] – 1933, 1939: [4] – 1910: [5] – 1969: Heinz Rudolf Fritsche: Schlesien Wegweiser. Bechtermünz Verlag, Augsburg 1996 – 1980: Encyklopedia Powszechna PWN – 1995, 2000, 2005: [6] – 2011: [7]
  18. Stan i ruch naturalny ludności w województwie dolnośląskim w 2010 r., [w:] Informacja Sygnalna nr 5 [online], Urząd Statystyczny we Wrocławiu, 2011, s. 1 [dostęp 2014-02-01] (pol.).
  19. a b c Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Miejscowości - wszystkie dane dla miejscowości Lubomierz [dostęp 2014-01-31] (pol.).
  20. Lubomierz w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  21. a b c Lubomierz. Serwis Turystyczny Dolnego Śląska (www.dolnyslask.org). [dostęp 2014-01-30]. (pol.).
  22. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 299-300.
  23. a b Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas linii kolejowych Polski 2010. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2010. ISBN 978-83-926946-8-7.
  24. a b Ciurlok 2018 ↓, s. 24–25.
  25. Pruski dokument z 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"
  26. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 178. ISBN 978-83-910595-2-4.
  27. Filip Sulimierski, Bronisław Chleboski, Władysław Walewski (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V, 1884, s. 221 (pol.).
  28. Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750, 1750 (pol.).
  29. a b Zabytki Gminy. www.lubomierz.pl. [dostęp 2014-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-12)]. (pol.).
  30. a b Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego, Narodowy Instytut Dziedzictwa, s. 116,117 [dostęp 2012-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-29].
  31. a b c Atrakcje turystyczne. Lubomierz, www.poland24h.pl [dostęp 2014-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-03] (pol.).
  32. a b c Jadwiga Sieniuć, Jacek Szramowiat: Przewodnik po Lubomierzu. www.sami-swoi.com.pl, 2009-06-17. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  33. Lubomierz. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  34. Cmentarz parafii p.w. św. Maternusa B.M., ul. Majowa, Lubomierz, www.cmentarze24.pl [dostęp 2021-09-17] (pol.).
  35. OpenStreetMap, OpenStreetMap [dostęp 2021-11-16] (pol.).
  36. {{{tytuł}}}, www.pks.jgora.pl [dostęp 2022-08-23] (pol.).
  37. {{{tytuł}}}, www.pks.jgora.pl [dostęp 2022-08-23] (pol.).
  38. {{{tytuł}}}, www.e-podroznik.pl [dostęp 2022-08-23] (pol.).
  39. Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.), Linia Legnica - Zawidów, [w:] Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2014-02-01] (pol.).
  40. Urząd Gminy i Miasta Lubomierz. Biuletyn Informacji Publicznej. bip.lubomierz.pl. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  41. Zespół Szkół w Lubomierzu. zslubomierz.edupage.org. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  42. Miejski Ludowy Klub Sportowy Stella Lubomierz. 90minut.pl. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
  43. Dolny Śląsk. Panorama turystyczna, Warszawa 1978, s. 69-70
  44. Jadwiga Sieniuć: Filmowa historia Lubomierza. sami-swoi.com.pl, 2009-06-17. [dostęp 2014-02-01].
  45. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  46. Gminy partnerskie. Urząd Gminy i Miasta Lubomierz. [dostęp 2011-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)].

Bibliografia

  • Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 2 (A-Ł) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław, 2003, ISBN 83-85773-60-6 (A-Ł), s. 424-439
  • Jerzy Ciurlok: O drukarzach, drukarniach i drukach śląskich. Mikołów, Katowice: Regionalny Instytut Kultury w Katowicach, 2018. ISBN 978-83-952024-1-4.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Lubomierz Rynek (20).JPG
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie województwa dolnośląskiego zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji 2013 zorganizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja 2013.
Lubomierz Fragment miasta (1).JPG
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie województwa dolnośląskiego zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji 2013 zorganizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja 2013.
Lubomierz Kościół Świętego Krzyża (3).JPG
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie województwa dolnośląskiego zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji 2013 zorganizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja 2013.
Lubomierz klasztor Benedyktynek.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, klasztor Benedyktynek (zabytek nr A/2047/1028 z 15.01.1964).
Flag of Lubomierz district.gif
Flag of Lubomierz district
Kloster Liebenthal ca 1830 (5897775) (cropped).jpg
Tytuł: Kloster Liebenthal
Adres wydawniczy: [ca 1830]
Gatunek: grafika polska; akwaforta
Forma i typ: grafiki i rysunki
Opis fizyczny: 1 graf. : akwaf. ; 16,5x30 cm
Sygn. pod kompoz.
POL województwo dolnośląskie COA.svg
Herb województwa dolnośląskiego (od 2009)
Lubomierz Kościół Świętej Anny i zabytkowy cmentarz (7).JPG
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie województwa dolnośląskiego zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji 2013 zorganizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja 2013.
Lubomierz ratusz 1.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, ratusz.
Lubomierz stacja kolejowa 1.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, dawna stacja kolejowa.
Lubomierz 4dom.jpg
Autor: Pankrzysztoff, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Lubomierz, d. Dom Płócienników – muzeum, XVI, 1700, pocz. XX
Lubomierz Rynek Fontanna z figurą św. Maternusa.JPG
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie województwa dolnośląskiego zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji 2013 zorganizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja 2013.
Kolumna maryjna w Lubomierzu.JPG
Kolumna maryjna na rynku w Lubomierzu na Dolnym Śląsku, powstała w latach 1730 - 1736.
Lubomierz gimnazjum 1.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, gimnazjum.
Lubomierz kościół poewangelicki 1.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, dawny kościół ewangelicki.
Lubomierz rynek 2.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, rynek.
Lubomierz kościół Wniebowzięcia NMP i Św. Maternusa 1.jpg
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lubomierz, kościół pw. Wniebowzięcia NMP i Św. Maternusa.
Polskie-nazwy śląskich miejscowosci z patentu Fryderyka II 1750.jpg
Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750
Piramida wieku Lubomierz.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Lubomierza, 2014