Lucerna siewna

Lucerna siewna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządbobowce
Rodzinabobowate
Podrodzinabobowate właściwe
Rodzajlucerna
Gatuneklucerna siewna
Nazwa systematyczna
Medicago sativa L.
Sp. pl. 2:778. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Lucerna siewna (Medicago sativa L.) – gatunek rośliny należący do rodziny bobowatych. Rodzimy obszar jego występowania to Afryka Północna (Algieria, Libia, Maroko, Tunezja), znaczna część Azji i niemal cała Europa, ale rozprzestrzenił się także na niektórych innych obszarach Afryki (Egipt, Afryka Południowa, Azory), w Australii i na Nowej Zelandii, w Finlandii, w Ameryce Północnej i Południowej[4]. Jest uprawiany w licznych rejonach świata. W Polsce jest uprawiany, często dziczejący, kenofit[5].

Morfologia

Łodyga
Prosta, wzniesiona, silnie rozgałęziona, osiąga długość 30-90 cm.
Liście
Złożone, trzylistkowe. Listki podłużne, owalne, na szczycie ząbkowane i zaostrzone.
Korzeń
Palowy, drewniejący, bez rozgałęzień, rośnie na głębokość 3-10 m.
Morfologia
Kwiaty
Nasiona
Kwiaty
Fioletowe do purpurowych, zebrane w groniasty, główkowaty kwiatostan złożony z 5-30 kwiatków. Kwiaty wielkości 8-12 mm.
Owoce
Wielonasienny strąk, brunatny, skręcony z drobnymi, jasnobrązowymi, owalnymi nasionami.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Spotykana jest przede wszystkim w uprawie, ale często dziczeje i porasta także przydroża, murawy i zarośla. Kwitnie od maja do września. Nasiona powstać mogą wyłącznie w wyniku zapylenia krzyżowego, jest bowiem rośliną samopłonną – zarodki powstałe w wyniku zapylenia własnym pyłkiem obumierają[6].

Systematyka i zmienność

  • Tworzy mieszańce z lucerną sierpowatą (lucerna mieszańcowa)[5]. W nowszych ujęciach taksonomicznych lucerna mieszańcowa jest uznawana za podgatunek lucerny siewnej – Medicago sativa L. nothosubsp. varia (Martyn) Arcang.Comp. fl. ital. 160. 1882[4].
  • Liczne dawniej wyróżniane podgatunki i odmiany lucerny siewnej, jak również kilka innych gatunków, według nowszych ujęć taksonomicznych uważane są za synonimy typowej formy gatunku[4].

Zastosowanie

  • Roślina uprawna – uprawiana już w starożytności. Ze względu na dużą zawartość białka jest ważną rośliną pastewną[7]. Nadaje się na zielonkę, na siano i na kiszonkę, wchodzi w skład wielu mieszanek traw pastewnych[7]. 1 kg zielonki z lucerny ma wartość 0,15–0,20 jednostek owsianych, zawiera 25–40 g białka strawnego. 1 kg siana z lucerny odpowiada 0,45–0,70 j.o. i zawiera 90–160 g białka strawnego w zależności od fazy wegetacji. Zaletą lucerny jako rośliny paszowej jest wysoka zawartość białka, wapnia i karotenu[8]. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej.
  • Od niedawna jest używana również w celach spożywczych. Jej podkiełkowane nasiona nadają się do sałatek i na kanapki[9].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ Medicago sativa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. ↑ a b c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
  5. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ Wykłady. Morfologia. [dostęp 2010-02-26].
  7. ↑ a b Uprawa lucerny siewnej (pol.). [dostęp 2010-01-25].
  8. ↑ praca zbiorowa: Zootechniczny słownik encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 296.
  9. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Medicago sativa - harilik lutsern Keilas.jpg
Autor: Ivar Leidus, Licencja: CC BY-SA 3.0
Medicago sativa - lucerne in Keila, Estonia.
Mesa 002 lhp.jpg
Medicago sativa L. - alfalfa
MedicagoSativa-bloem1-hr.jpg
(c) TeunSpaans, CC-BY-SA-3.0
nl:Gouda, bedrijventerrein Goudse Poort, juni 2004,