Lucilio Vanini

Lucilio Vanini
Giulio Cesare Vanini
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1585
Taurisano

Data i miejsce śmierci

9 lutego 1619
Tuluza

Miejsce urodzenia Giulio Cesare Vaniniego w Taurisano.
Tablica upamiętniająca Giulio Cesare Vanininiego umieszczona w miejscu jego śmierci.

Lucilio Vanini (wł. Giulio Cesare Vanini[1]), używał także nazwiska Pompeo Usciglio (prawdopodobnie tak powstało przypisane mu później imię: Lucilio)[2] (ur. 1584 lub 1585 w Taurisano, zm. 9 lutego 1619 w Tuluzie) – włoski filozof i teolog. Krytyk religii objawionych, w tym chrześcijaństwa. Propagator ateizmu. Prekursor ewolucjonizmu (a ściślej przedstawiciel protodarwinizmu).

Poglądy

Lucilio Vanini wysunął tezę o mutacjach w gatunkach pewnych roślin i przechodzeniu jednych zwierząt w inne oraz o pochodzeniu człowieka od małpy. Jako jeden z pierwszych myślicieli od czasów starożytności postrzegał wszechświat jako byt rządzony w ogólności stałymi, określonymi, prostymi prawami natury (determinizm fizyczny). Kontynuując tradycje awerroizmu oraz Pomponacjusza, którego był uczniem, Vanini przeczył istnieniu cudów, stworzeniu świata przez Boga, nieśmiertelności duszy, boskości Jezusa Chrystusa[3]. Uważał, że za wszystkimi „cudami” stoją naturalne wyjaśnienia, w szczególności, wszystkie aspekty religii tłumaczył – za Pomponazzim – racjonalnie[4].

Vanini pomimo iż był przedstawicielem stanu duchownego, negował boskość Jezusa, stworzenie świata z niczego, nieśmiertelność duszy oraz przepowiadał upadek wszystkich religii. Z obawy przed inkwizycją ukrywał się wędrując po Europie[5]. Schwytany w 1618[6] i postawiony przed parlamentem tuluskim w Tuluzie został skazany i po straszliwych torturach[4] zginął na stosie[7]. Na pytanie związane z istnieniem Boga, odparł:

Nie ma ani Boga ani diabła. Ale gdyby bóg istniał, modliłbym się do boga, żeby uderzył swoim piorunem w wasz niesprawiedliwy i nikczemny trybunał...

Po tej odpowiedzi, kat wyrwał mu język, i podpalił stos. Vanini zginął żywcem w płomieniach bez poprzedniego duszenia, a jego prochy rozsypano[8].

Wpływ na Vininiego wywarli m.in.: Pietro Pomponazzi, którego nazywał drugim Averroesem; Girolamo Cardano, Julius Caesar Scaliger[4].

Dzieła

  • Amphitheatrum aeternae providentiae[9], książka obecnie fragmentami nieczytelna,
  • De admirandis naturae reginae deque mortalium arcanis[9].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Praca zbiorowa, Encyplopedia Powszechna PWN., Warszawa 1976, t. 4 s. 554.
  2. ↑ Andrzej Nowicki, Centralne kategorie filozofii Vaniniego., Warszawa 1970.
  3. ↑ Filozofia okresu Odrodzenia. W: Historia filozofii. Pod redakcją G. F. Aleksandrowa, B. E. Bychowskiego, M.B. Mitina, Pawła Judina. Tłum. z rosyjskiego Aleksander Neyman, Roman Korab-Żebryk, Bogdan Kupis. T. 2: Filozofia XV-XVIII w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961, s. 64. (pol.).
  4. ↑ a b c Borchert 2006 ↓.
  5. ↑ J.Budziło,S.Dybowski, Z dziejów postępu.. s. 170.
  6. ↑ Eugenio Garin: Vanini, Giulio Cesare. W: Donald M. Borchert (red.): Encyclopedia of Philosophy (Second Edition). T. 9: Volume 9 Shaftesbury–Zubiri. Thomson Gale, a part of the Thomson Corporation, 2006, s. 7673 (646). ISBN 0-02-866072-2. (ang.).
  7. ↑ John Owen, Skeptics of the Italian Renaissance, s. 399; Eugene Montague MacDonald, A Short History of the Inquisition: What It Was and What It Did, s. 254–256; Robert Alan Schneider, Public Life in Toulouse, 1463-1789: From Municipal Republic to Cosmopolitan City, s. 153–155; Jean Baptiste Dubédat, Histoire du Parlement de Toulouse, Tom 2, Wyd. A. Rousseau, 1885, s. 51–82.
  8. ↑ J.Budziło,S.Dybowski Z dziejów postępu... s. 171.
  9. ↑ a b Wydawnictwo Gutenberg, Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna., Kraków, ISBN 83-86858-16-8 Tom 17 s. 304.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Place du Salin à Toulouse - Hommage à Vanini.jpg
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plaque in honor of Giulio Cesare Vanini on the exact place of his execution : Place du Salin in Toulouse.
6655 - Roma - Ettore Ferrari, Giulio Cesare Vanini (1889) - Foto Giovanni Dall'Orto, 6-Apr-2008.jpg
Autor: G.dallorto, Licencja: Attribution
Round profile portrait of Giulio Cesare Vanini, modelled by Ettore Ferrari (1845-1929), for the base of the monument to Giordano Bruno (1889), in Campo dei Fiori square in Rome, Italy. The small relief under his chin is a portrait of Martin Luther, recognized only in 1991 by the Swedish historian Lars Berggren[1]. Picture by Giovanni Dall'Orto, April 4, 2008.
Casa Giulio Cesare Vanini Taurisano.jpg
Autor: Lupiae, Licencja: CC BY-SA 3.0
Casa Giulio Cesare Vanini Taurisano, Lecce