Lucjan Krause

Lucjan Krause, właśc. Łucjan Alfons Krause (ur. 8 stycznia 1928 w Poznaniu, zm. 4 lipca 2022 w Kanadzie) – polski fizyk, profesor University of Windsor w Kanadzie, uczestnik powstania warszawskiego.

Życiorys

Rodzina

Jego rodzicami byli: Alfons Leonard Krause (1895-1972), profesor chemii Uniwersytetu Poznańskiego i Marta Marcela z domu Pommer (ur. w 1898), którzy pobrali się w Poznaniu w 1924[1]. Ojciec pochodził ze Strzelna, gimnazjum i studia ukończył w Berlinie, a pracował w Duisburgu, skąd w kwietniu 1920 przeniósł się do odrodzonej Polski[2]. Matka przyszła na świat i dorastała w Berlinie, z którego sprowadziła się do Poznania w sierpniu 1924 w związku z zamążpójściem[3].

II wojna światowa

Podczas II wojny światowej rodzina Krause, jak wielu wygnańców i uciekinierów z Kraju Warty, znalazła się w Warszawie, gdzie ojciec współtworzył podziemny Uniwersytet Ziem Zachodnich. Lucjan Krause wstąpił do konspiracyjnej organizacji harcerskiej Hufce Polskie, był przybocznym w 121 Warszawskiej Drużynie HP im. gen. Władysława Sikorskiego[4]. Należał też do Narodowej Organizacji Wojskowej, w której pełnił funkcję łącznika w plutonie łączności batalionu „Gustaw”. Uczestniczył w powstaniu warszawskim – w stopniu strzelca Armii Krajowej pseudonim „Leonidas”[5] – w plutonie łączności 4 kompanii „Harcerskiej” gatalionu „Gustaw”. Walczył na Starym Mieście[6], skąd kanałami przeszedł do Śródmieścia[7]. Po kapitulacji wyszedł do niewoli niemieckiej (nr jeniecki: 140044)[8].

Praca naukowa na obczyźnie

Po wyzwoleniu pozostał na emigracji. Studia wyższe odbył na uniwersytetach: londyńskim (bakalaureat) i w Toronto (magisterium i doktorat). Otrzymał wyższy doktorat (D. Sc.) Uniwersytetu Londyńskiego. Od 1965 pracował jako wykładowca i profesor University of Windsor w Kanadzie[9], gdzie pełnił też funkcję dziekana Wydziału Fizyki[10]; staże odbywali u niego także uczeni z Polski, m.in. późniejszy profesor Andrzej Bielski (1972-1974)[11].

Prowadził badania w dziedzinie m.in. fizyki pierwiastków i gazów szlachetnych, luminescencji, których wyniki publikował na łamach czasopism naukowych o wysokiej randze międzynarodowej: „Physical Review”, „Canadian Journal of Physics”, „Journal of the Optical Society of America”, „Applied Optics” i in. Działał też w kanadyjskim środowisku polonijnym[12].

W 1983 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[13]. W 1993 przeszedł na emeryturę, kontynuował jednak pracę naukową na Wydziale Fizyki University of Windsor jako profesor emeritus; przyjeżdżał też z wykładami na zaproszenia uczelni w Polsce[14]. Należy do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, czynny w kole kombatanckim swojej macierzystej jednostki – Środowisku Batalionów NOW-AK „Gustaw”-„Harnaś”.

Przypisy

  1. ↑ Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981, s. 378; Poczet wielkopolskich członków Polskiej Akademii Nauk, pod red. Mirosława Dąbrowskiego, Poznań 2000, s. 102.
  2. ↑ Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1927/28 za rektoratu prof. dr. Jana Grochmalickiego i otwarcie roku szkolnego 1928/29 przez nowego rektora prof. dr. Edwarda Niezabitowskiego w dniu 14 października 1928 roku, Poznań 1928, s. 123.
  3. ↑ Archiwum Państwowe w Poznaniu, Kartoteka ewidencji ludności (1870-1931), sygn. 14667: Krause (żonaci i wdowy), k. 17.
  4. ↑ Jerzy Świderski, Dziennik harcerza powstańca Batalionu NOW/AK „Gustaw”, Warszawa 2004, s. 104; tenże, Harcerze 1944-1956. Najmłodsi w Powstaniu Warszawskim, drugiej konspiracji i więzieniach bezpieki, Warszawa 2005, s. 60, 192.
  5. ↑ Legitymacja Okręgu Warszawskiego AK nr 4095, wydana 25 lipca 1944 r., w zbiorach Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, nr inw. MAK/D/1105/3.. [dostęp 2015-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 lutego 2015)].
  6. ↑ Przepustka wydana 29 sierpnia 1944 r. przez dowództwo Batalionu „Gustaw”, w zbiorach Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, nr inw. MAK/D/1105/5.. [dostęp 2015-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 lutego 2015)].
  7. ↑ Przepustka dowództwa AK w Warszawie nr 4095, wydana 29 sierpnia 1944 r., w zbiorach Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, nr inw. MAK/D/1105/4.. [dostęp 2015-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 lutego 2015)].
  8. ↑ Biogram w bazie Muzeum Powstania Warszawskiego (dostęp 17 II 2015 r.).
  9. ↑ Marquis international who's who in optical science and engineering, 1985, p. 164; Biogram na stronie University of Windsor (dostęp 17 II 2015 r.).
  10. ↑ W. A. Benjamin, International Physics & Astronomy Directory, 1969, p. 410; Ludwik Kos-Rabcewicz-Zubkowski, The Poles in Canada, 1968, p. 112.
  11. ↑ Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945-1994. Materiały do biografii, pod red. Sławomira Kalembki, Toruń 1995, s. 89.
  12. ↑ Duszpasterstwo Polonii w procesie jej integracji ze społeczeństwem kanadyjskim 1875-1988, pod red. Jadwigi Plewko, Lublin 1995, s. 352.
  13. ↑ Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945-1984. Materiały do biografii, pod red. Sławomira Kalembki, Toruń 1987, s. 24; Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945-1994. Materiały do biografii, pod red. Sławomira Kalembki, Toruń 1995, s. 22.
  14. ↑ L. Krause, Enjoying the pleasures of research, without distractions, „Retirees Newsletter” 1995, no. 11.. [dostęp 2015-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-17)].