Lucjan Szenwald

Lucjan Szenwald
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 marca 1909
Warszawa

Data i miejsce śmierci

22 sierpnia 1944
Kurów

Przyczyna śmierci

wypadek samochodowy

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach, Warszawa

Zawód, zajęcie

poeta, żołnierz, działacz komunistyczny

Narodowość

polska

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Partia

KPP

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1943–1989) Order Czerwonej Gwiazdy
Tablica upamiętniająca Lucjana Szenwalda na budynku przy placu Konstytucji 6 w Warszawie
Grób na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Lucjan Szenwald (ur. 13 marca 1909 w Warszawie, zm. 22 sierpnia 1944 pod Kurowem) – polski poeta, żołnierz, działacz komunistyczny.

Życiorys

Urodził się w rodzinie inteligenckiej, przesiąkniętej kultem sztuki[1]. Uczęszczał do I Gimnazjum w Warszawie przy ul. Żurawiej 49[2]. Debiutował w 1925 roku w Skamandrze wierszami „Infekcja” i „Garnek”[3]. Wcześniej młody poeta publikował w szkolnych czasopismach. Zamieszczał tam swoje wiersze, przekłady i artykuły. Już jako uczeń gimnazjum wykazywał lingwistyczne zainteresowania: w wieku szkolnym podjął się tłumaczenia Williama Szekspira, Percy Bysshe Shelleya, Włodzimierza Majakowskiego.

Po zdaniu matury w 1926 roku, Szenwald rozpoczął studia na Filologii Klasycznej pod kierunkiem prof. Tadeusza Zielińskiego, któremu później poświęcił jeden ze swoich wierszy „Ku czci filologa”. W czasie studiów poznał późniejszych członków grupy Kwadryga, którą później współtworzył od 1927 roku: Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego, Mieczysława Bibrowskiego, Stefana Flukowskiego, Władysława Sebyłę, Stanisława Ciesielczuka, Włodzimierza Słobodnika, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Aleksandra Maliszewskiego. W drugim numerze czasopisma wydawaną przez tę grupę, o tym samym tytule, Szenwald opublikował artykuł programowy całej grupy „O śmierci”[4]. Po upadku pisma w 1931 roku Szenwald nawiązał współpracę z lewicą komunistyczną. W 1932 wstąpił do KPP[5]. Dwa lata później zaczyna publikować agitacyjne wiersze, zostaje redaktorem Na Przełaj. Teksty podpisuje pseudonimami: Adam Greczan, Max i Marian Wohl. W 1935 roku powstaje jego najobszerniejszy utwór Scena przy strumieniu.

Następny okres w życiu poety przypada na lata 1937–1939 i wiąże się z twórczością dramaturgiczną: „Krzysztof Kolumb na morzu Sargassowym”, „Ptaki i gady”; pierwszy utwór był emitowany jako słuchowisko. Ogromna część utworów z tego okresu nie zachowała się.

Po wybuchu II wojny światowej udał się do Kowla, a następnie w grudniu 1939 wyjechał do Lwowa, gdzie znalazł pracę w polskiej redakcji radia dziecięcego. We Lwowie pisał zaginiony później dramat o Jarosławie Dąbrowskim, poemat o Mikołaju Koperniku, tłumaczył też utwory Michaiła Tyczyny, Maksyma Rylskiego i Aleksandra Puszkina, które również się nie zachowały. W tym okresie poeta złożył podanie z prośbą o przyjęcie do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików)[6]. W czerwcu brał udział w manewrach oddziału Armii Czerwonej. Do 1943 przebywał na Syberii, gdzie powstał jego wiersz Pożegnanie Syberii. Od 1943 prowadził kroniki 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki. Był uczestnikiem bitwy pod Lenino z 12-13 października 1943. Poetyckim upamiętnieniem udziału w tej bitwie jest Ballada o pierwszym batalionie, napisana w tym samym miesiącu i dotycząca 1 pułku piechoty (w jej tekście dwie zwrotki poświęcił dowódcy batalionu, poległemu wówczas mjr. Bronisławowi Lachowiczowi)[7][8][9].

W 1944 roku po awansie do stopnia kapitana Szenwald dostał rozkaz podjęcia pracy w szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych. W tym samym roku zmarł w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku pod Kurowem 22 sierpnia 1944 roku[10]. Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A28-tuje-3)[11].

Twórczość

W poematach i wierszach nawiązywał do tradycji klasycznej i romantycznej; dokonywał także przekładów z literatury angielskiej i rosyjskiej. Autor (m.in.) tekstu powszechnie znanej do dziś piosenki „Niech żyje wojna”, śpiewanej po wojnie przez Stanisława Grzesiuka, a później przez Macieja Maleńczuka oraz wiersza z frontu „Ballada o pierwszym batalionie”. Utwór Niech żyje wojna znalazł się także na płycie Luksus, śpiewany przez Muńka Staszczyka z zespołu muzycznego Szwagierkolaska[12].

Upamiętnienia

Dzieła

Przypisy

  1. ↑ Anna Milska, Pisarze polscy: wybór sylwetek, 1543-1944. Wydawnictwo Związkowe CRZZ 1968, s.499.
  2. ↑ Henryk Janczewski „Całe życie z Warszawą“ PIW 1986, ISBN 83-06-01409-X, str. 47
  3. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 15.
  4. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 17
  5. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 27
  6. ↑ Tarczałowicz J.,Od Warszawy do szosy pod Kurowem,[w:] Lucjan Szenwald, Warszawa 1977, s. 33
  7. ↑ Lucjan Szenwald. W oczach poetów. Ballada o pierwszym batalionie. „Rzeczpospolita”. Nr 39, s. 4, 10 września 1944. 
  8. ↑ Lucjan Szenwald. W oczach poetów. Ballada o pierwszym batalionie. „Rzeczpospolita”. Nr 277, s. 1, 12 października 1945. 
  9. ↑ Lucjan Szenwald. W oczach poetów. Ballada o Pierwszym Batalionie. „Trybuna Robotnicza”. Nr 230, s. 4, 13 października 1945. 
  10. ↑ Wspomnienia o Lucjanie Szenwaldzie, pod red. Gabrieli Pauszer-Klonowskiej, Warszawa 1963, s. 386
  11. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 18.
  12. ↑ Szwagierkolaska - Luksus | Pomaton | 1995 | POM CD 064 5903110135127 | Archiwum Polskiego Rocka 1961 - 2020, www.polskirock.eu [dostęp 2020-01-11] (pol.).
  13. ↑ SZKOŁA PODSTAWOWA NR 68 – Encyklopedia Gdańska, gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-06-08].
  14. ↑ Uchwała Nr XXVIII/190/91 Rady Miasta Gdyni, 18 czerwca 1991.
  15. ↑ DD), Przesądzona jest już zmiana nazw ulic w Grudziądzu, „pomorska.pl” [dostęp 2018-03-11] (pol.).
  16. ↑ Justyna Przybytek, Dekomunizacja w Katowicach: zmienią się nazwy ulic. Na jakie?, „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  17. ↑ Grzegorz Stępień, Kolejne nazwy ulic w Kędzierzynie-Koźlu na cenzurowanym. Wojewoda każe je zmienić, KK24.pl Serwis informacyjny Kędzierzyna-Koźla. Portal Kędzierzyn-Koźle. Wiadomości, zdjęcia, filmy, 9 października 2017 [dostęp 2022-06-08] (pol.).
  18. ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Kluczborku z dnia 29 marca 2017 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy na terenie miasta Kluczbork [dostęp 2021-11-18].
  19. ↑ Dekomunizacja nazw ulic w Krakowie. krakow.pl. [dostęp 2017-10-19].
  20. ↑ Zmiana nazwy ulicy Szenwalda w Lędzinach, „Miasto Lędziny” [dostęp 2018-02-21] (pol.).
  21. ↑ Uchwała nr V/29/2015 Rady Miasta Łańcuta z dnia 5 marca 2015r. w sprawie zmiany nazwy ulicy (drogi gminnej) - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych, www.infor.pl [dostęp 2019-07-25] (ang.).
  22. ↑ Nowe nazwy ulic i przystanków, Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2022-06-08] (pol.).
  23. ↑ Uchwała nr XXXIII/338/2017 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 26 kwietnia 2017 r. w sprawie zmiany nazwy istniejącej ulicy na działce nr 1843 (obręb 2 – Osiedle) w Mielcu, edziennik.rzeszow.uw.gov.pl [dostęp 2018-01-05].
  24. ↑ Oto nowe ulice Poznania - Poznan.dlawas.info - portal informacyjno - rozrywkowy, DlaWas.info [dostęp 2022-06-08] (pol.).
  25. ↑ Dekomunizacja ulic w Szczecinie. Onet Szczecin [dostęp 2017-11-03]
  26. ↑ 8 nazw ulic do zmiany w Tarnowie - Tarnów w internecie - Tarnow.net.pl - Informacje, gospodarka, rozrywka., www.tarnow.net.pl [dostęp 2022-06-08].
  27. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 129. ISBN 83-912463-4-5.
  28. ↑ Redakcja, 20 lat temu zmieniono nazwy ulic we Wrocławiu. Karkonoska miała być Sezamkową, Gazeta Wrocławska, 15 sierpnia 2012 [dostęp 2022-06-08] (pol.).
  29. ↑ B-442 / KONIN, Sala BHP - łączymy pokolenia [dostęp 2022-06-08] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SU Order of the Red Star ribbon.svg
Ribbon bar of the Order of the Red Star‎. The Soviet Union (USSR).
Nagrobek lucjan szenwald.JPG
Grób Lucjana Szenwalda
Tablica Lucjan Szenwald plac Konstytucji 6.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tablica upamiętniająca Lucjana Szenwalda na budynku przy pl. Konstytucji 6 w Warszawie