Lucjusz Mummiusz Achajski

Lucjusz Mummiusz Achajski
Lucius Mummius Achaicus
Data i miejsce urodzeniaok. 193 p.n.e.
Labici
Data śmierciok. 140 p.n.e.
konsul rzymski
Okresod 146 p.n.e.
do 146 p.n.e.
pretor w Hiszpanii Dalszej
Okresod 153 p.n.e.
do 153 p.n.e.
cenzor
Okresod 142 p.n.e.
do 141 p.n.e.

Lucjusz Mummiusz (ur. ok. 193 p.n.e., zm. ok. 140 p.n.e.) – rzymski polityk i dowódca. Po zwycięskiej wojnie ze Związkiem Achajskim otrzymał przydomek (agnomen) Achaicus[1]. Podporządkował władzy rzymskiej całą Grecję.

Był synem Lucjusza Mummiusza trybuna ludowego w 187 p.n.e.[1] i pochodził prawdopodobnie z Labici, miejscowości położonej w Lacjum około 20 km na południowy wschód od Rzymu[2][3]. Biorąc pod uwagę cursus honorum i ograniczenia wiekowe wynikające z lex Villia Annalis dla sprawowania pretury, można przyjąć datę urodzenia na ok. 193 p.n.e.

W 153 p.n.e. Mummiusz został pretorem w Hiszpanii Dalszej (Hispania Ulterior)[4] i był pierwszym dowódcą rzymskim, który z sukcesem podjął walkę z powstaniem Luzytanów w latach 155–150 p.n.e. Odniósł zwycięską bitwę, choć w wyniku nagłego zwrócenia ściganego w nieładzie przeciwnika doznał porażki i utracił obóz. Dzięki kolejnym zwycięstwom uwolnił od oblężenia Okilę, miasto w Luzytanii. Został nagrodzony triumfem[5].

W 146 p.n.e.[6] jako konsul na czele dwóch legionów[7] został mianowany dowódcą w wojnie achajskiej, którą rozpoczął Kwintus Cecyliusz Metellus Macedoński[8]. Na przełomie sierpnia i września 146 p.n.e.[9] Mummiusz odniósł łatwe zwycięstwo nad nieudolnym Diajosem pod Leukopetrą na Istmie i wkroczył do Koryntu po pokonaniu sił obrońców[8][10]. Wszyscy mężczyźni w Koryncie poszli pod miecz, a kobiety i dzieci w niewolę, natomiast posągi, malowidła i dzieła sztuki wysłano statkami do Rzymu[9][11]. Sam Korynt na polecenie senatu obrócono w ruinę[9][11][12]. Jednakże co najmniej dwóch antycznych autorów podaje relacje, które sugerują, że Korynt nie został całkowicie zburzony[13][14]. Zniszczenie Koryntu oznaczało koniec wolnej Grecji, której ziemie pod nazwą Achaja były zarządzane odtąd przez namiestnika Macedonii[15].

W trakcie rozstrzygania kolejnych spraw jako prokonsul w Grecji, Mummiusz posiadał znaczne uprawnienia administracyjne oraz reprezentował wysoki poziom sprawiedliwości i uczciwości, czym zyskał sobie szacunek mieszkańców. Szczególnie strzegł się obrażania uczuć religijnych[16]. Ofiarował świątyni w Olimpie dar wotywny w postaci posągu Zeusa z brązu oraz fryzu 21 pozłacanych tarcz[17]. Na Beotów, mieszkańców Chalkidy i Achajów nałożył kontrybucję, natomiast miasta, które walczyły z Rzymianami zostały pozbawione murów i uzbrojenia oraz swych rad plemiennych (koina), które zastąpili urzędnicy mający odpowiedni status majątkowy[18][19]. Po powrocie do Rzymu w 145 p.n.e. Mummiusz został uhonorowany triumfem[20] i był pierwszym homo novus pochodzenia plebejskiego, który otrzymał agnomen za zasługi wojenne[21].

W 145 p.n.e. był prokonsulem w Grecji[22]. W 142 p.n.e. został cenzorem razem ze Scypionem Afrykańskim[1], którego surowość często doprowadzała do konfliktów z łagodniejszym kolegą[23]. Wspólnie odnowili most Emiliusza (pons Aemilius) na Tybrze, wybudowany przez Marka Emiliusza Lepidusa i ozdobili Kapitol[24][25].

Wzniósł w Rzymie teatr, w którym wykorzystał wzorce greckie dla poprawy warunków akustycznych i siedzeń. Sprowadził do Rzymu naczynia miedziane wykorzystywane w teatrach kamiennych do wzmacniania rezonansu głosu śpiewaków i aktorów[26]. Prawdopodobnie wybudował świątynię Herkulesa Zwycięskiego (Hercules Victor) na Forum Boarium z łupów z wojny achajskiej[27][28]. Jak zauważył Cyceron, Lucjusz był niezłym mówcą, a styl jego przemówień był "prosty i staroświecki"[29].

Jego bratem był Spuriusz Mummiusz, który jako legat towarzyszył mu w Koryncie. Według Pliniusza Starszego zmarł nie pozostawiwszy córce posagu, o który zadbał senat[30]. Z tego wyciągany jest przez badaczy wniosek, że śmierć Mummiusza nastąpiła niespodziewanie krótko po wygaśnięciu urzędu cenzora w 141 p.n.e.[31] Prawnuczka Mummiusza o imieniu Mummia Achaika była matką cesarza Galby[32].


Przypisy

  1. ↑ a b c Mała encyklopedia kultury antycznej 1988 ↓, s. 498.
  2. ↑ Wiseman 1971 ↓, s. 187.
  3. ↑ Pietilä-Castrén 1978 ↓, s. 115.
  4. ↑ Broughton 1951 ↓, s. 452. [dostęp 2016-04-15].
  5. ↑ Appian ↓, Historia rzymska. Księga VI. Wojny hiszpańskie 56–57.
  6. ↑ Broughton 1951 ↓, s. 465. [dostęp 2016-04-15].
  7. ↑ Kęciek 2012 ↓, s. 415.
  8. ↑ a b Świderkówna 2008 ↓, s. 431.
  9. ↑ a b c Kęciek 2012 ↓, s. 417.
  10. ↑ Pauzaniasz ↓, Wędrówka po Helladzie VII, 17.3–4.
  11. ↑ a b Liwiusz ↓, Dzieje Rzymu, LII.
  12. ↑ Justynus ↓, Zarys dziejów powszechnych, XXXIV 2.
  13. ↑ Cyceron Rozmowy tuskulańskie ↓, III 53.
  14. ↑ Kasjusz Dion ↓, Historia rzymska, XXI.
  15. ↑ Krawczuk 1994 ↓, s. 125.
  16. ↑ Polibiusz ↓, Dzieje XXXIX 16.
  17. ↑ Pauzaniasz ↓, Wędrówka po Helladzie V, 24.4; V 10.
  18. ↑ Pawlak ↓, s. 75, 213.
  19. ↑ Pauzaniasz ↓, Wędrówka po Helladzie VII 17.9–10.
  20. ↑ Krawczuk 1994 ↓, s. 126.
  21. ↑ Wellejusz Paterkulus ↓, Historia rzymska I 13.
  22. ↑ Broughton 1951 ↓, s. 470. [dostęp 2016-04-15].
  23. ↑ Kasjusz Dion ↓, Historia rzymska, fragment 76.
  24. ↑ Krawczuk 1994 ↓, s. 114, 127.
  25. ↑ Broughton 1951 ↓, s. 474. [dostęp 2016-04-15].
  26. ↑ Winniczuk 1998 ↓, s. 627–628.
  27. ↑ Ziółkowski 1998 ↓, s. 309–333.
  28. ↑ Jaczynowska 1986 ↓, s. 125.
  29. ↑ Cyceron Brutus ↓, XXV.
  30. ↑ Pliniusz Starszy ↓, Historia naturalna XXXIV 36. [dostęp 2016-04-29].
  31. ↑ Münzer 1933 ↓, s. 1206.
  32. ↑ Swetoniusz ↓, Żywoty cezarów. Galba 3.

Bibliografia

Źródła
  • Appian z Aleksandrii: Historia rzymska. Tłumaczenie i opracowanie Ludwik Piotrowicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2004. ISBN 83-04-04710-1.
  • Cyceron: Brutus, czyli o sławnych mówcach. Tłumaczenie Magdalena Nowak. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008, seria: Biblioteka Antyczna. ISBN 978-83-7469-809-2.
  • Cyceron: Cyceron. Rozmowy tuskulańskie i inne pisma. Tłumaczenie Józef Śmigaj, Wiktor Kornatowski i Zofia Cierniakowa. Wydawnictwo Naukowe PWN i Agora, 2010, seria: Kolekcja "Wielcy Filozofowie". Tom 5. ISBN 978-83-01-16202-3.
  • Marek Junianus Justynus: Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa. Przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył Ignacy Lewandowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988. ISBN 83-211-0871-7.
  • Kasjusz Dion Kokcejan: Historia rzymska. Przełożył i opracował Władysław Madyda; wstępem historycznym opatrzyła Iza Bieżuńska-Małowist. T. 1. Wrocław: 1967.
  • Tytus Liwiusz: Dzieje Rzymu od założenia miasta. Księgi XLI-XLV. Periochy (streszczenia) ksiąg XLVI-CXLII. Przekład i opracowanie Mieczysław Brożek. Wrocław: Ossolineum i Wydawnictwo PAN, 1982. ISBN 83-04-01318-5.
  • Pauzaniasz: Na olimpijskiej bieżni i w boju: z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi V, VI, i IV. Tłumaczenie Janina Niemirska-Pliszczyńska. Wrocław, Warszawa: Ossolineum, De Agostini, 2004, seria: Arcydzieła Kultury Antycznej. ISBN 978-83-04-04712-9.
  • Pliniusz Starszy: Historia naturalna. Tłumaczenie Józef Łukaszewicz. Poznań: 1845, seria: Biblioteka Klasyków Łacińskich.
  • Polibiusz: Dzieje. Tłumaczenie Seweryn Hammer i Mieczysław Brożek; przypisami opatrzył Józef Wolski. Wrocław, Warszawa: Ossolineum, De Agostini, 2005, seria: Arcydzieła Kultury Antycznej. ISBN 978-83-04-04825-6.
  • Gajusz Swetoniusz Trankwillus: Żywoty cezarów. Przekład i wstęp Janina Niemirska-Pliszczyńska, przedmowa Józef Wolski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 270. ISBN 83-04-01648-6.
  • Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. Tłumaczenie i opracowanie Edward Zwolski. Wrocław, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich i De Agostini Polska, 2006. ISBN 83-04-04830-2.
Opracowania
  • Maria Jaczynowska: Historia starożytnego Rzymu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986. ISBN 83-01-00268-9.
  • Krzysztof Kęciek: Wojny macedońskie. Warszawa: Wydawnictwo Attyka, 2012. ISBN 978-83-89487-01-8.
  • Aleksander Krawczuk: Kronika starożytnego Rzymu. Warszawa: Wydawnictwo "Iskry", 1994. ISBN 83-207-1432-X.
  • Friedrich Münzer: Mummius 7a. W: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. August Pauly, Georg Wissowa, Wilhelm Kroll, Kurt Witte, Karl Mittelhaus, Konrat Ziegler (red.). T. XVI: Molatzes–Myssi. Cz. 1. 1933, s. 1195–1206. (niem.)
  • Marcin Pawlak: Rzymski Peloponez: greckie elity polityczne wobec cesarstwa. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2011. ISBN 978-83-62261-30-7.
  • Leena Pietilä-Castrén. Some Aspects of the Life of Lucius Mummius Achaicus. „Arctos. Acta Philologica Fennica”. 12, 1978. Helsinki: Helsingfors. ISSN 0570-734X (ang.). 
  • Anna Świderkówna: Hellada królów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-01-15629-9.
  • Lidia Winniczuk: Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988. ISBN 83-01-06735-7.
  • Timothy Peter Wiseman: New men in the Roman senate, 139 B.C. - A.D. 14. Oxford: Oxford University Press, 1971.
  • Adam Ziółkowski. Mummius' Temple of Hercules Victor and the Round Temple on the Tiber. „Phoenix”. 42 (4), s. 309–333, 1988. Classical Association of Canada. DOI: 10.2307/1088657 (ang.). 
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 498. ISBN 83-01-03529-3.
  • Thomas Robert Shannon Broughton: The Magistrates of the Roman Republic. T. 1. New York: American Philological Association, 1951. (ang.) Hathi Trust Digital Library. [dostęp 2016-04-15].

Linki zewnętrzne