Lucyna Kotarbińska

Lucyna Kotarbińska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 maja 1858
Przasnysz

Data śmierci

9 kwietnia 1941

Zawód, zajęcie

polska publicystka i działaczka społeczna

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Wawrzyn Akademicki
Grób Lucyny Kotarbińskiej na cmentarzu Powązkowskim

Lucyna Kotarbińska z Kleczeńskich (ur. 28 maja 1858 w Przasnyszu, zm. 9 kwietnia 1941) – publicystka, działaczka społeczna, autorka prac i studiów literackich ogłaszanych w czasopismach.

Życiorys

Urodziła się 28 maja 1858 w Przasnyszu[1], w rodzinie Romana Kleczeńskiego (członka przasnyskiego oddziału Centralnego Towarzystwa Rolniczego) i Zuzanny z Balińskich[2]. Lucyna miała siedmioro rodzeństwa. Po powstaniu styczniowym rodzina przeprowadziła się do Warszawy, ale bez ojca, który emigrował do Paryża, a jedyny syn został zesłany na Syberię. Jako dziecko Lucyna była świadkiem śmierci Romualda Traugutta[3]. Ukończyła gimnazjum w Warszawie[1].

W 1879 wyszła za mąż za Wojciecha Antoniego Lewandowskiego, z którym miała syna Juliana Edwarda[2]. Mieszkali na Pobereżu[3]. Od 14 października 1884 była żoną Józefa Kotarbińskiego. Dla obojga był to drugi związek małżeński[4]. Mieli córkę Alinę (1886–1890). Oboje dzieci Lucyny zmarły w dziecięctwie i zostały pochowane w Warszawie[2][3].

Talent malarski oddziedziczyła do dziadku Stefanie Balińskim[3]. Przez 5 lat uczyła się malarstwa u Wojciecha Gersona. Od 1905 była kierowniczką czasopisma „Tygodnik Mód i Powieści”. Współtworzyła Stowarzyszenie Kobiet Szyjących „Dźwignia”. W latach 1917–1918 prowadziła świetlicę dla żołnierzy[3]. Należała do grona emancypantek, utrzymywała kontakt z angielskimi sufrażystkami. Od 1919 była członkinią Narodowej Organizacji Kobiet[5]. Agitowała na rzecz Polski w czasie plebiscytu na Górnym Śląsku. Działała w Lidze Morskiej i Rzecznej[3]. W 1932 była członkinią komitetu budowy Instytutu Radowego w Warszawie[3].

Współpracowała z mężem przy wystawianiu sztuk teatralnych w Krakowie. Małżonek nazywał ją „Zawieruchą”[6]. W Krakowie Lucyna prowadziła Szkołę dekoracyjno-artystyczną dla kobiet[7]. W 1903 dekorowała m.in. kostiumy do Bolesława Śmiałego Stanisława Wyspiańskiego[8]. W 1904 Lucyna wraz z mężem byli bohaterami jednej z najgłośniejszych spraw sądowych w Krakowie na początku XX w., wytaczając dziennikarzowi czasopisma „Bocian” proces o obrazę czci[9].

Początkowo Kotarbińscy mieszkali w Warszawie, w 1893 związali się z Krakowem, by w 1905 powrócić do Warszawy[3]. W Krakowie mieszkali przy ul. Radziwiłłowskiej 15, a w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 55[6]. Prowadzili salon artystyczny, w którym spotykali się pisarze, malarze, aktorzy[4]. Lucyna należała do Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich w Warszawie (zasiadała też w jego zarządzie) oraz Związku Artystów Scen Polskich[10].

Wydała wspomnienia o pracy teatralnej męża z czasów jego dyrekcji w teatrze krakowskim pt. Wokoło teatru (1930)[11], Z za kulis teatru (1933)[12], oraz wykończoną przez nią kronikę męża o teatrze krakowskim pt. W służbie sztuki i poezji przygotowaną w latach 1899–1905. Napisała też następujące pozycje: Orzeszkowa u siebie (1898)[13] (dochód z książki przeznaczono na cele szkoły rzemiosł dla kobiet w Krakowie) i Ze wspomnień o Asnyku (1938)[14].

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera C-4-11,12)[15].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 152. [dostęp 2021-08-03].
  2. ↑ a b c M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego.
  3. ↑ a b c d e f g h Maria Ankiewicz, Wokoło wspomnień z przeszłości, „Świat Kobiecy”, 10 (17+dod.), 1930, s. 391.
  4. ↑ a b Józef Kotarbiński, Culture.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  5. ↑ Jubileusz Lucyny Kotarbińskiej, „Głos Kobiety. Bezpłatny dodatek dla żon podoficerów do „Wiarusa””, 1938 (25), s. 4.
  6. ↑ a b O. Budrewicz, Kotarbińscy, „Stolica”, 21 (1966) (25), s. 4–5.
  7. ↑ A. Kluczewska-Wójcik, Feliks Jasieński - mecenas polskich artystek, „Archiwum Emigracji. Studia, szkice, dokumenty”, 2012 (1–2), s. 38–44 [zarchiwizowane z adresu 2019-05-27].
  8. ↑ Muzeum Historyczne w Krakowie [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  9. ↑ Proces „Bociana”, czyli afera prasowa sprzed ponad stu lat, Dziennik Polski, 19 czerwca 2015 [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  10. ↑ polska1926, www.polska1926.pl [dostęp 2021-02-22].
  11. ↑ Wokoło teatru. Moje wspomnienia - Śląska Biblioteka Cyfrowa, www.sbc.org.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  12. ↑ Z za kulis teatru. Wspomnienia i refleksje - Śląska Biblioteka Cyfrowa, www.sbc.org.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  13. ↑ Orzeszkowa u siebie - Śląska Biblioteka Cyfrowa, www.sbc.org.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  14. ↑ Ze wspomnień o Asnyku - Śląska Biblioteka Cyfrowa, www.sbc.org.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  15. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ALINKA KOTARBIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-02].
  16. ↑ M.P. z 1937 r. nr 100, poz. 145 „za zasługi na polu rozwoju Ligi Morskiej i Kolonialnej”.
  17. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za zasługi dla polskiej sceny”.

Bibliografia

  • Listy Lucyny i Józefa Kotarbińskich, wybór i opracowanie Zofia Jasińska, wyd.: Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Lucyna Kotarbińska.jpg
Lucyna Kotarbińska
Józef Kotarbiński - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY 3.0
Grób Józefa Kotarbińskiego na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera C, rząd 4, grób, 11-12)