Ludmiła Aleksiejewa
Ludmiła Michajłowna Aleksiejewa, ros. Людмила Михайловна Алексеева (ur. 20 lipca 1927 w Eupatorii, zm. 8 grudnia 2018 w Moskwie[3]) – rosyjska działaczka polityczna i dysydentka, obrończyni praw człowieka. Członkini stowarzyszenia Moskiewska Grupa Helsińska.
Życiorys
Młodość
W dzieciństwie jej rodzina przeniosła się z Krymu do Moskwy[2]. Początkowo mieszkali w jednym z baraków w dzielnicy Ostankino, a w 1937 przenieśli się do mieszkania wielorodzinnego (komunałki) w centrum Moskwy. Rodzice Ludmiły zajmowali się pracę naukową, a wychowaniem dziecka zajmowała się babka.
Agresja III Rzeszy na Związek Radziecki w 1941[2] zastała Ludmiłę w Teodozji, gdzie wyjechała wraz z babką na letni wypoczynek. W 1942 jej ojciec zginął na froncie[4], a 15-letnia Ludmiła przeniosła się do Iżewska, gdzie przebywała jej matka i rozpoczęła kurs pielęgniarski[4]. W 1943 powróciła do Moskwy, gdzie pracowała przy budowie jednej ze stacji metra[2][4].
Studiowała historię i archeologię na Uniwersytecie Moskiewskim[1] i rozpoczęła zajęcia z historii na uniwersytecie robotniczym. W 1952 wstąpiła do KPZR. Po śmierci Józefa Stalina w 1953 zrezygnowała z kariery naukowej i podjęła pracę redaktora w Wydawnictwie Nauka[1].
Działalność w ruchu dysydenckim
W latach 60. mieszkanie Aleksiejewej stało się miejscem spotkań inteligencji moskiewskiej, w tym także środowisk dysydenckich związanych z wydawaniem druków samizdatowych. W 1966 Aleksiejewa zaangażowała się w wystąpienia w obronie uwięzionych pisarzy-dysydentów Julija Daniela i Andrieja Siniawskiego[5]. Pod koniec lat 60. włączyła się w kampanię petycyjną związaną z procesem Aleksandra Ginzburga i Jurija Gałanskowa. W kwietniu 1968 została wyrzucona z partii i zwolniona z pracy[6].
Od 1968 Aleksiejewa jako maszynistka zajmowała się wydawaniem „Kroniki wydarzeń bieżących” – biuletynu środowiska dysydenckiego. W związku ze swoją działalnością była wielokrotnie zatrzymywana i przesłuchiwana.
W 1976 na prośbę Jurija Orłowa weszła w skład Moskiewskiej Grupy Helsińskiej – pierwszej organizacji niezależnej powołanej w ZSRR, która zajmowała się kwestią praw człowieka (nazwa pochodziła od Porozumień Helsińskich). Jej mieszkanie stało się nieformalną kancelarią Grupy, a ona sama redaktorem i archiwistą. Jej podpis znalazł się na 19 dokumentach programowych Grupy. W lutym 1977 pod groźbą aresztowana Ludmiła Aleksiejewa została zmuszona do emigracji i wyjazdu do USA[2]. Na emigracji zajmowała się dokumentowaniem działań środowisk dysydenckich, współpracowała także z rozgłośniami „Radio Swoboda” i „Głos Ameryki”[6].
Działalność na rzecz społeczeństwa obywatelskiego
W 1993 Aleksiejewa wróciła do Rosji[6], a trzy lata później znalazła się na czele Moskiewskiej Grupy Helsińskiej[6]. Od 1998-2004 była przewodniczącą Międzynarodowej Federacji Helsińskiej[6]. Od 2002 działała w składzie Komisji Praw Człowieka przy Prezydencie Rosji[6]. Głównym obszarem jej stało się tworzenie w Rosji społeczeństwa obywatelskiego i walka z antydemokratycznymi posunięciami władz rosyjskich. W 2004 wspólnie z Garri Kasparowem tworzyła Wszechrosyjski Kongres Obywatelski[2], a od 2009 brała udział w ruchu obywatelskim „Strategia-31”[2] i organizowała mityngi na Placu Tryumfalnym w Moskwie, w obronie art. 31 Konstytucji Federacji Rosyjskiej (o swobodzie zgromadzeń).
Otwarcie krytykowała rządy prezydenta Władimira Putina i sprzeciwiała się wywołanymi przez rosyjskie władze konfliktom zbrojnym w Gruzji i na Ukrainie[7].
Jej uroczystości pogrzebowe odbyły się 11 grudnia 2018 w Domu Dziennikarza w centrum Moskwy[8].
Odznaczenia i nagrody
- Oficer Legii Honorowej (Francja, 2007)[9]
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2009)[9][10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 2008)[9]
- Order Krzyża Ziemi Maryjnej III klasy (Estonia, 2012)[11]
- Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2018, pośmiertnie[12][8])
- Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej (2017)[13]
- Nagroda Sacharowa (2009)
- Nagroda im. Olofa Palmego (2004)[14]
- Nagroda Praw Człowieka im. Václava Havla (2015)[15]
Życie prywatne
Ludmiła Aleksiejewa była żoną matematyka Nikołaja Wiliamsa, z którym ma dwóch synów.
Przypisy
- ↑ a b c d Ludmiła Aleksiejewa nie żyje. Legendarna obrończyni praw człowieka zmarła w wieku 91 lat. gazeta.pl. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ a b c d e f g W Moskwie zmarła Ludmiła Aleksiejewa. thenews.pl. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ Ludmiła Aleksiejewa nie żyje. Legendarna obrończyni praw człowieka zmarła w wieku 91 lat. wiadomosci.gazeta.pl, 2018-12-08. [dostęp 2018-12-08].
- ↑ a b c Aleksiejewa Ludmiła Michajłowna (ur. 1927). www.irekw.internetdsl.pl. [dostęp 2018-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-10)].
- ↑ Rosyjska obrończyni praw człowieka Ludmiła Aleksiejewa kończy 90 lat. dzieje.pl. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ a b c d e f Nie żyje Ludmiła Aleksiejewa. Obrończyni praw człowieka miała 91 lat. wp wiadomości. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ Ludmiła Aleksiejewa nie żyje. Obrończyni praw człowieka miała 91 lat, wyborcza.pl [dostęp 2019-06-23] .
- ↑ a b „Przywróciła honor ofiarom represji reżimów totalitarnych”. Pożegnanie Ludmiły Aleksiejewej. tvn24.pl. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ a b c Биография Людмилы Алексеевой, РИА Новости, 2017 [dostęp 2019-06-23] (ros.).
- ↑ Людмила Алексеева получила высшую награду Германии, www.kommersant.ru, 6 listopada 2009 [dostęp 2019-06-23] (ros.).
- ↑ Vabariigi President, www.president.ee [dostęp 2019-06-23] .
- ↑ Президент Польши посмертно наградил Алексееву, РИА Новости, 2018 [dostęp 2019-06-23] (ros.).
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 10.12.2017 г. № 588, Президент России [dostęp 2019-06-23] (ros.).
- ↑ Правозащитники из России получили премию Пальме, 12 stycznia 2005 [dostęp 2019-06-23] (ang.).
- ↑ Ludmiła Aleksiejewa laureatką nagrody imienia Vaclava Havla, PolskieRadio.pl [dostęp 2019-06-23] .
Bibliografia
- „Алфавит инакомыслия”. Людмила Алексеева (ros.), www.svobodanews.ru [dostęp 2012-09-18]
- Людмила Алексеева: Принципы демократии едины для всех (ros.), www.uudised.err.ee [dostęp 2012-09-18]
- Алексеева Людмила Михайловна. mhg.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-30)]. (ros.), www.mhg.ru [dostęp 2012-09-18]
Media użyte na tej stronie
Autor: KarlHeintz Robert Jacaszek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Kawalerskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
Baretka Rycerskiego Krzyża Orderu Wielkiego Księcia Giedymina - Knight's Cross
Autor: Владимир Липка (Vladimir Lipka), Licencja: CC BY-SA 3.0
Lyudmila Alexeyeva, Moscow, Russia.