Ludwig Reichenbach

Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach

Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1793 Lipsk
Data i miejsce śmierci	17 marca 1879 Drezno
Zawód, zajęcie	botanik, ornitolog
Uczelnia	Uniwersytet w Lipsku

Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach (ur. 8 stycznia 1793, zm. 17 marca 1879) – niemiecki botanik i ornitolog. Jako pierwszy zlecił Leopoldowi Blaschce wykonanie zestawu morskich bezkręgowców w celach edukacyjnych i wystawowych. Kolekcja zyskała potem sławę jako zbiór szklanych zwierząt morskich, później powstały Szklane Kwiaty.

Życiorys

Ludwig Reichenbach urodził się w Lipsku. Był synem Johanna Friedricha Jakoba Reichenbacha, autora pierwszego słownika grecko-niemieckiego (1818). Studiował medycynę oraz nauki przyrodnicze na Uniwersytecie w Lipsku. W 1820 wybrany został na dyrektora muzeum przyrodniczego w Dreźnie oraz profesora Akademii Medycznej w Dreźnie; w mieście tym pozostał na wiele lat.

Szklane modele zwierząt morskich

Modele ukwiałów Blaschki

Jako dyrektor drezdeńskiego muzeum przyrodniczego Reichenbach natknął się na nierozwiązywalny wówczas problem eksponatów morskich bezkręgowców. Zwierzęta i rośliny lądowe nie stanowiły problemu, jako że było rzeczą dość prostą wypchać je i ustawiać w naturalnych pozycjach, by przyciągnąć zwiedzających. Bezkręgowce ze swej natury stanowiły problem^[1]. W XIX wieku jedyną stosowaną metodą ich przedstawiania było zatapianie ich w słoiku z alkoholem^[2]. Z czasem stawały się one jednak bezbarwną, galaretowatą masą, o znikomej wartości edukacyjnej. Reichenbach chciał uzyskać trójwymiarowe barwne modele przypominające żywe zwierzęta i nieniszczejące wraz z upływem czasu^[3]. W 1863 natknął się na ekspozycję złożoną bardzo dokładnie wykonanych modeli kwiatów Leopolda Blaschki, artysty w szkle, będącą częścią wystawy Kamila Rohana^[2][4]. To właśnie on zapoznał Reichenbacha z Leopoldem Blaschką^[5][6].

Model meduzy Blaschki

Urzeczony pracami Blaschki i znalezieniem rozwiązania swojego problemu Reichenbach w 1863^[7] przekonał artystę do opracowania modeli 12 ukwiałów^[8][4][6]. Były doskonale podobne do naturalnych [ukwiałów]^[9]. Reichenbach przekonał Blaschkę do porzucenia rodzinnego biznesu tworzenia luksusowych wyrobów szklanych i rozpoczęcie sprzedaży modeli morskich bezkręgowców do muzeów, akwariów, uniwersytetów i prywatnych kolekcjonerów^[7][4]. Porada Reichenbacha okazała się być dla artysty korzystna, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i naukowym^[10]. Później podobne zadanie zlecił – bez wiedzy Reichenbacha – profesor na Uniwersytecie Harwardzkim George Lincoln Goodale^[11]. Powstała wówczas kolekcja znana jako Szklane Kwiaty^[3].

Sześć pierwszych modeli ukwiałów kupionych przez Reichenbacha oraz pozostała część pierwszej z kolekcji została zniszczona podczas bombardowania Drezna^[8].

Późniejsza kariera

Reichenbach ufundował drezdeńskie ogrody botaniczne oraz pomógł w ufundowaniu ogrodu zoologicznego w Dreźnie. Kolekcje zoologiczne w muzeum zostały zniszczone niemal doszczętnie podczas pożaru w 1849, jednak Reichenbach w przeciągu kilku lat uzupełnił je. Kolekcja z tamtych lat stanowi podwaliny dla współczesnej kolekcji. Reichenbach był również autorem prac naukowych i ilustratorem w dziedzinie botaniki. Do jego prac zaliczają się Iconographia Botanica seu Plantae criticae (1823–32, 10 tomów) oraz Handbuch der speciellen Ornithologie (1851–54).

Upamiętnienie

Reichenbacha upamiętniono w nazwach naukowych kilku taksonów z królestwa roślin i zwierząt, jak fiołek leśny (Viola reichenbachiana) Jord. ex Bor. (syn. V. sylvatica (Hartm.) Fr. ex Hartm. i V. sylvestris Lam. p.p.), Echinocactus reichenbachii, nektarnik nigeryjski (Anabathmis reichenbachii). Przy nazwach taksonów roślinnych Reichenbach oznaczany jest skrótem Rchb^[12]. Ludwig Reichenbach był ojcem Heinricha Gustava Reichenbacha, specjalisty w dziedzinie storczykowatych.

Śmierć

Pomnik Ludwiga Reichenbacha na Trinitatisfriedhof w Dreźnie

Reichenbach zmarł w 1879, pochowany został na Trinitatisfriedhof w Dreźnie. Grób został opróżniony po wygaśnięciu prawa do użytkowania ziemi. Administracja cmentarza nie przyznała kolejnego miejsca pochówku, jednak z inicjatywy członków Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg 11 sierpnia 2011 na cmentarzu odsłonięto tablicę upamiętniającą Reichenbacha.

Publikacje

• Lepidoptera Jenaische Allgemeine Literatur-Zeitung (1817)
• Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach: Conspectus regni vegetabilis per gradus naturales evoluti. Leipzig: Carolum Cnobloch, 1828. (łac.)
• Flora germanica excursoria (1830–32, dwa tomy)
• Flora exotica (1834–36)
• Flora germanica exsiccata (1830–45)
• Übersicht des Gewächsreichs und seiner natürlichen Entwickelungsstufen (1828)
• Handbuch des natürlichen Pflanzensystems (1837)
• Das Herbarienbuch (1841)
• Abbildung und Beschreibung der für Gartenkultur empfehlenswerten Gewächse (1821–26, 96 tablic barwnych)
• Monographia generis Aconiti (1820, with 19 plates)
• Illustratio specierum Aconiti generis (1823–27, 72 tablice barwne)
• Iconographia botanica s. plantae criticae (1823-1832, 1000 tablic barwnych)
• Iconographia botanica exotica (1827–30)
• Regnum animale (1834–36, z 79 tablicami barwnymi)
• Deutschlands Fauna (1842, dwa tomy)
• Vollständigste Naturgeschichte des In- und Auslandes (1845–54, dwie części w dziewięciu tomach, ponad 1000 tablic barwnych)

Przypisy