Ludwig Windthorst

Ludwig Windthorst

Ludwig Windthorst (1889)
Data i miejsce urodzenia	17 stycznia 1812 Caldenhof, koło Osnabrück
Data i miejsce śmierci	14 marca 1891 Berlin
Zawód, zajęcie	prawnik, polityk Niemieckiej Partii Centrum

Ludwig Windthorst (ur. 17 stycznia 1812 w posiadłości Caldenhof, gmina Ostercappeln koło Osnabrück, zm. 14 marca 1891 w Berlinie) – niemiecki prawnik, polityk, współzałożyciel i nieformalny przywódca Niemieckiej Partii Centrum w latach 1870–1891.

Życiorys

Młodość

Urodził się w nieszlacheckiej rodzinie katolickiej w protestanckim Królestwie Hanoweru. Po początkowych trudnościach ukończył gimnazjum w Osnabrück jako jeden z najlepszych uczniów. Studia prawnicze odbył na uniwersytecie w Getyndze i Heidelbergu^[1]. Po stażu jako asesor, otworzył własną kancelarię adwokacką. Dzięki pomocy elit katolickich uzyskał w 1848 roku urząd sędziego przy najwyższym sądzie Hanoweru z siedzibą w Celle.

Działalność polityczna w Hanowerze

Wybrany w roku 1849 na posła parlamentu w Hanowerze piastował także urząd prezydenta sejmu, a w latach 1851–1853 i 1862–1865 urząd ministra sprawiedliwości^[2]. Jako minister sprawiedliwości przeprowadził reformę organizacyjną^[1]. Podczas swej działalności w parlamencie hanowerskim zebrał bogate doświadczenie polityczne, uczestniczył w między innymi w pracach legislacyjnych nad kwestiami dotyczącymi rozdziału państwa i kościoła, w tym spraw nadzoru szkolnego, ślubów cywilnych i kwestii małżeństw mieszanych. Jako legalista stał się zwolennikiem równouprawnienia bez względu na wyznanie i narodowość. Po aneksji Królestwa Hanoweru przez Prusy w 1866 roku nie wycofał się z polityki.

Działalność polityczna w Berlinie

Bismarck i Windthorst w Kulturkampfu

Powiązania z katolicką hierarchią kościelną zapewniły mu od roku 1867 mandat poselski w okręgu wyborczym Meppen na deputowanego do sejmu pruskiego, a także Związku Niemieckiego względnie Rzeszy Niemieckiej^[2]. Był współzałożycielem partii Centrum, mającej na celu obronę praw Kościoła katolickiego oraz zwiększenie kontroli parlamentu nad władzą wykonawczą. Ze względu na swoje drobnomieszczańskie pochodzenie i stanowisko wpływowej grupy arystokratów katolickich kierował partią Centrum nie będąc nigdy jej formalnym przywódcą. Składającej się w większości z polityków katolickich partii Centrum nadał charakter frakcji ponadwyznaniowej, starając się włączyć w jej szeregi posłów innych wyznań, orientacji politycznych czy grup narodowych, w tym Polaków. W okresie działalności parlamentarnej Windthorsta miały miejsce najgorętsze konflikty polityczne zjednoczonych Niemiec, w tym Kulturkampf. W obronie praw Kościoła katolickiego współpracował z kołami polskimi, przede wszystkim z jej liderem Ferdynandem Radziwiłłem. Mimo nieustających prób rządu Bismarcka osłabienia wpływów partii Centrum i szczególnie jej przywódcy Windthorsta, Centrum stało się na początku lat osiemdziesiątych najsilniejszym ugrupowaniem politycznym w parlamentach niemieckich. Windthrost był zdecydowanym przeciwnikiem Kulturkampfu, który uznał za wytwór liberalnych profesorów. Całą politykę walki z katolicką kulturą nazwał "wojną profesorów przeciwko Kościołowi"^[3].

Pomimo prawie całkowitej utraty wzroku, aż do swojej śmierci w 1891 roku, Windthorst uczestniczył czynnie w życiu parlamentarnym. Cześć zmarłemu oddali oprócz rządu i parlamentu Rzeszy, przeciwnicy polityczni a także pośrednio cesarz niemiecki pozwalając m.in. na przejazd konduktu żałobnego przez środkowy łuk Bramy Brandenburskiej, zarezerwowany wyłącznie dla członków rodziny cesarskiej. Windthorst został pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny w Hanowerze.

Polacy z punktu widzenia Windthorsta

Windthorst o Polakach: "Całkowicie rozumiem, że Polacy zachowali w sercu przeszłość, miłość do ojczyzny, do rodziców, do historii. Byliby według mojej opinii ludźmi bez charakteru, gdyby tego nie czynili"^[4].

Windthorst z polskiego punktu widzenia

Arcybiskup poznański i gnieźnieński Florian Stablewski: "Cześć Windthorstowi za to, że to [przyjwiązanie do języka ojczystego Polaków] czcił i rozumiał z nami! Cześć wielkiemu przyjacielowi, który nas nie opuszczał, gdy nas wszyscy opuszczali dla tego, że nasza sprawa jest sprawą sprawiedliwości, sprawą wiary"^[5].

Poseł sejmu pruskiego Roman Komierowski: "My Polacy śmiało twierdzić możemy, że nie było człowieka, któryby tak szczeremi sympatyami otaczał nasz naród, jak on właśnie"^[6].

Windthorst z niemieckiego punktu widzenia

Kanclerz Bismarck: "Nienawiść jest równie wielkim bodźcem do życia jak miłość. Moje życie utrzymują i upiększają dwie rzeczy: moja żona i Windthorst. Ta pierwsza jest do miłości, ten drugi do nienawiści"^[7].

Pisarz i historyk Golo Mann: "Najgenialniejszy parlamentarzysta, jakiego kiedykolwiek posiadały Niemcy"^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Eligiusz Janus: Równość wobec prawa. Ludwig Windthorst a mniejszości narodowe i religijne (na przykładzie ziem zaboru pruskiego). [W:] Studia Historica Slavo-Germanica, t. XXVIII, 2008-2010 (2011), 175-203
• Lech Trzeciakowski: Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928. Warszawa 2003
• Maria Małgorzata z Radziwiłłów Franciszkowa Potocka: Z moim wspomnień (Pamiętnik). Bearb. Eligiusz Kozłowski. London 1983. (Biblioteka polska / Seria czerwona ; 97)
• Margaret Lavinia Anderson: Windthorst : a political biography. Oxford: 1981, s. 522. ISBN 0-19-822578-4. (ang.).
• S. Orgelbranda Encyklopedia Powszechna z ilustracjami i mapami, t. 15 (od litery U do Yvon), Warszawa 1903, s. 353-354; (361) T. 15 encyklopedii na stronie Biblioteki Cyfrowej Politechniki Łódzkiej eBiPoL).

Linki zewnętrzne

• Bernd Kettern: WINDTHORST, Ludwig. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). T. XIII. Herzberg: 1998. ISBN 978-3-88309-072-6. [dostęp 2011-05-22]. (niem.).