Ludwig Windthorst

Ludwig Windthorst
Ilustracja
Ludwig Windthorst (1889)
Data i miejsce urodzenia

17 stycznia 1812
Caldenhof, koło Osnabrück

Data i miejsce śmierci

14 marca 1891
Berlin

Zawód, zajęcie

prawnik, polityk Niemieckiej Partii Centrum

Ludwig Windthorst (ur. 17 stycznia 1812 w posiadłości Caldenhof, gmina Ostercappeln koło Osnabrück, zm. 14 marca 1891 w Berlinie) – niemiecki prawnik, polityk, współzałożyciel i nieformalny przywódca Niemieckiej Partii Centrum w latach 1870–1891.

Życiorys

Młodość

Urodził się w nieszlacheckiej rodzinie katolickiej w protestanckim Królestwie Hanoweru. Po początkowych trudnościach ukończył gimnazjum w Osnabrück jako jeden z najlepszych uczniów. Studia prawnicze odbył na uniwersytecie w Getyndze i Heidelbergu[1]. Po stażu jako asesor, otworzył własną kancelarię adwokacką. Dzięki pomocy elit katolickich uzyskał w 1848 roku urząd sędziego przy najwyższym sądzie Hanoweru z siedzibą w Celle.

Działalność polityczna w Hanowerze

Wybrany w roku 1849 na posła parlamentu w Hanowerze piastował także urząd prezydenta sejmu, a w latach 1851–1853 i 1862–1865 urząd ministra sprawiedliwości[2]. Jako minister sprawiedliwości przeprowadził reformę organizacyjną[1]. Podczas swej działalności w parlamencie hanowerskim zebrał bogate doświadczenie polityczne, uczestniczył w między innymi w pracach legislacyjnych nad kwestiami dotyczącymi rozdziału państwa i kościoła, w tym spraw nadzoru szkolnego, ślubów cywilnych i kwestii małżeństw mieszanych. Jako legalista stał się zwolennikiem równouprawnienia bez względu na wyznanie i narodowość. Po aneksji Królestwa Hanoweru przez Prusy w 1866 roku nie wycofał się z polityki.

Działalność polityczna w Berlinie

Bismarck i Windthorst w Kulturkampfu

Powiązania z katolicką hierarchią kościelną zapewniły mu od roku 1867 mandat poselski w okręgu wyborczym Meppen na deputowanego do sejmu pruskiego, a także Związku Niemieckiego względnie Rzeszy Niemieckiej[2]. Był współzałożycielem partii Centrum, mającej na celu obronę praw Kościoła katolickiego oraz zwiększenie kontroli parlamentu nad władzą wykonawczą. Ze względu na swoje drobnomieszczańskie pochodzenie i stanowisko wpływowej grupy arystokratów katolickich kierował partią Centrum nie będąc nigdy jej formalnym przywódcą. Składającej się w większości z polityków katolickich partii Centrum nadał charakter frakcji ponadwyznaniowej, starając się włączyć w jej szeregi posłów innych wyznań, orientacji politycznych czy grup narodowych, w tym Polaków. W okresie działalności parlamentarnej Windthorsta miały miejsce najgorętsze konflikty polityczne zjednoczonych Niemiec, w tym Kulturkampf. W obronie praw Kościoła katolickiego współpracował z kołami polskimi, przede wszystkim z jej liderem Ferdynandem Radziwiłłem. Mimo nieustających prób rządu Bismarcka osłabienia wpływów partii Centrum i szczególnie jej przywódcy Windthorsta, Centrum stało się na początku lat osiemdziesiątych najsilniejszym ugrupowaniem politycznym w parlamentach niemieckich. Windthrost był zdecydowanym przeciwnikiem Kulturkampfu, który uznał za wytwór liberalnych profesorów. Całą politykę walki z katolicką kulturą nazwał "wojną profesorów przeciwko Kościołowi"[3].

Pomimo prawie całkowitej utraty wzroku, aż do swojej śmierci w 1891 roku, Windthorst uczestniczył czynnie w życiu parlamentarnym. Cześć zmarłemu oddali oprócz rządu i parlamentu Rzeszy, przeciwnicy polityczni a także pośrednio cesarz niemiecki pozwalając m.in. na przejazd konduktu żałobnego przez środkowy łuk Bramy Brandenburskiej, zarezerwowany wyłącznie dla członków rodziny cesarskiej. Windthorst został pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny w Hanowerze.

Polacy z punktu widzenia Windthorsta

Windthorst o Polakach: "Całkowicie rozumiem, że Polacy zachowali w sercu przeszłość, miłość do ojczyzny, do rodziców, do historii. Byliby według mojej opinii ludźmi bez charakteru, gdyby tego nie czynili"[4].

Windthorst z polskiego punktu widzenia

Arcybiskup poznański i gnieźnieński Florian Stablewski: "Cześć Windthorstowi za to, że to [przyjwiązanie do języka ojczystego Polaków] czcił i rozumiał z nami! Cześć wielkiemu przyjacielowi, który nas nie opuszczał, gdy nas wszyscy opuszczali dla tego, że nasza sprawa jest sprawą sprawiedliwości, sprawą wiary"[5].

Poseł sejmu pruskiego Roman Komierowski: "My Polacy śmiało twierdzić możemy, że nie było człowieka, któryby tak szczeremi sympatyami otaczał nasz naród, jak on właśnie"[6].

Windthorst z niemieckiego punktu widzenia

Kanclerz Bismarck: "Nienawiść jest równie wielkim bodźcem do życia jak miłość. Moje życie utrzymują i upiększają dwie rzeczy: moja żona i Windthorst. Ta pierwsza jest do miłości, ten drugi do nienawiści"[7].

Pisarz i historyk Golo Mann: "Najgenialniejszy parlamentarzysta, jakiego kiedykolwiek posiadały Niemcy"[8].

Przypisy

  1. a b Felix Rachfahl: Windthorst, Ludwig. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). T. 55. 1910, s. 97–104. (niem.).
  2. a b Bundesarchiv: Akten der Reichskanzlei. Weimarer Republik online: Windthorst, Ludwig. [dostęp 2011-05-22]. (niem.).
  3. Grzegorz (1969- ). Kucharczyk, Nienawiść i pogarda : dwa stulecia walki z Kościołem, Kraków: Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. Ks. Piotra Skargi, 2010, s. 59, ISBN 978-83-88739-27-9, OCLC 802064992.
  4. "Stenographische Berichte über die Verhandlungen des Preußischen Hauses der Abgeordneten XVI, 28 stycznia 1886, s. 175–182".
  5. Roman Komierowski, "Koła polskie w Berlinie 1875–1900". Poznań 1905, s. 222.
  6. Roman Komierowski, "Koła polskie w Berlinie 1875–1900". Poznań 1905, s. 201.
  7. Emil Ludwig, "Bismarck. Geschichte eines Kämpfers", Berlin 1929, s. 450
  8. Golo Mann, "Deutsche Geschichte des 19. und 20. Jahrhunderts". Frankfurt a.M. 1958, s. 423.

Bibliografia

  • Eligiusz Janus: Równość wobec prawa. Ludwig Windthorst a mniejszości narodowe i religijne (na przykładzie ziem zaboru pruskiego). [W:] Studia Historica Slavo-Germanica, t. XXVIII, 2008-2010 (2011), 175-203
  • Lech Trzeciakowski: Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928. Warszawa 2003
  • Maria Małgorzata z Radziwiłłów Franciszkowa Potocka: Z moim wspomnień (Pamiętnik). Bearb. Eligiusz Kozłowski. London 1983. (Biblioteka polska / Seria czerwona ; 97)
  • Margaret Lavinia Anderson: Windthorst : a political biography. Oxford: 1981, s. 522. ISBN 0-19-822578-4. (ang.).
  • S. Orgelbranda Encyklopedia Powszechna z ilustracjami i mapami, t. 15 (od litery U do Yvon), Warszawa 1903, s. 353-354; (361) T. 15 encyklopedii na stronie Biblioteki Cyfrowej Politechniki Łódzkiej eBiPoL).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ludwig Windthorst JS.jpg
Ludwig Windthorst German politician
Бисмарк и Виндтхорст.jpg
Бисмарк и Виндтхорст