Ludwik Czyżewski

Ludwik Czyżewski

„Julian”, „Dalia”, „Wiktor”, „Franciszek”, „Beskid”

pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	8 października 1892 Wandolina Wiszniowiecka, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	25 marca 1985 Wrocław, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1914–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	Batalion KOP „Bereźne” 2 Pułk Piechoty Legionów Okręg Łódź AK Okręg Lwów AK
Stanowiska	dowódca batalionu piechoty zastępca dowódcy pułku dowódca pułku piechoty komendant okręgu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	Wydawnictwo Kartograficzne we Wrocławiu
Odznaczenia

Ludwik Czyżewski, ps. „Julian”, „Dalia”, „Wiktor”, „Franciszek”, „Beskid” (ur. 8 października 1892 w Wandolinie Wiszniowieckiej w powiecie rohatyńskim^[1], zm. 25 marca 1985 we Wrocławiu) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, Korpusu Ochrony Pogranicza i Armii Krajowej, 3 maja 1972 roku mianowany przez Prezydenta RP na uchodźstwie generałem brygady.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Michała i Wiktorii z Zawistowskich^[2]. Był bratem Juliana Czyżewskiego^[3]. Od 1906 był członkiem „Filarecji”, redagował pismo „Iskry”^[2]. W 1911 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Brzeżanach^[4]. Studiował medycynę we Lwowie, gdzie działał w Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckim. 1 października 1913 został powołany do służby w armii Austro-Węgier. Po wybuchu I wojny światowej walczył na froncie wschodnim i włoskim, jako dowódca kompanii^[5]. Jego oddziałem macierzystym był 100 Śląsko-Morawski pułk piechoty. W czasie służby w armii austro-węgierskiej awansował kolejno w korpusie oficerów rezerwy piechoty na stopień: podporucznika (1 września 1915) i porucznika (1 listopada 1917)^[6][7]. W październiku 1918 stworzył w Lublanie oddział polski, na którego czele powrócił do Polski.

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim, współtwórca 9 pułku piechoty (później 26 pułk piechoty) – dowódca kompanii, a potem batalionu. Kapitan z 1 czerwca 1919. Brał udział w działaniach pułku na Śląsku, a potem w wojnie polsko-bolszewickiej. W okresie październik 1920–1922 w MSWojsk. W 1922 na kursie dla oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty. W latach 1923–1924 dowódca baonu w 25 pułku piechoty. Major z 15 sierpnia 1924. W 1928 roku był kwatermistrzem 25 pułku piechoty^[1]. 31 marca 1930 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy batalionu KOP „Bereźne”^[8]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku w korpusie oficerów piechoty. 23 marca 1932 roku został przeniesiony z KOP do 2 pułku piechoty Legionów w Sandomierzu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[9][10]. W 1935 roku objął dowództwo tego pułku i dowodził nim w kampanii wrześniowej 1939 roku^[1]. Na pułkownika był awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1937 roku w korpusie oficerów piechoty^[11].

Po agresji III Rzeszy na Polskę, 5 września 1939 roku dowodził w bitwie pod Borową Górą. Walczył do 28 września w obronie Modlina. Po kapitulacji przebywał w obozie jenieckim w Działdowie, skąd zbiegł i ukrył się w Warszawie. Od lutego 1940 roku pełnił funkcję inspektora Komendy Głównej ZWZ, od 1942 roku Komendy Głównej Armii Krajowej. Od maja 1942 do marca 1943 roku był komendantem Okręgu Łódź AK, a od marca 1943 do lata 1944 roku komendantem AK Okręgu Lwów.

Po wojnie początkowo pracował jako nauczyciel w szkole w Adamkach w powiecie kaliskim. W 1946 roku ujawnił się i powrócił do rodowego nazwiska. Wyjechał do Wrocławia, gdzie pracował przy odbudowie ratusza, następnie w Książnicy-Atlas (przekształconej w 1951 w Wydawnictwo Kartograficzne) we Wrocławiu, przed przejściem na emeryturę w 1968 roku dyrektor placówki. Zmarł we Wrocławiu. Pochowany w grobowcu rodzinnym na Starym Cmentarzu w Piotrkowie Trybunalskim^[1].

Był mężem Stanisławy z Ostrowskich, ojcem Zofii i Zbigniewa^[2].

Autor wspomnień o obronie Modlina.

Awanse

• podporucznik
• porucznik
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• major – ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924.
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku w korpusie oficerów piechoty
• pułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1937 roku w korpusie oficerów piechoty
• generał brygady – ze starszeństwem z dniem 3 maja 1972 roku w korpusie generałów^[11]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 11821
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie: po raz pierwszy w 1921^[12])
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[13]
• Medal Niepodległości (9 stycznia 1932)^[14]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[15]
• Odznaka 2 Pułku Piechoty Legionów^[15]
• Odznaka Korpusu Ochrony Pogranicza^[15]
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[16]
• Złoty Medal Waleczności (Austro-Węgry)^[16]
• Brązowy Medal Waleczności (Austro-Węgry)^[16]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[16]

Upamiętnienie

Generał Ludwik Czyżewski jest patronem Szkoły Podstawowej w Woli Krzysztoporskiej^[17] oraz Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 1 w Bełchatowie^[18].

Imieniem gen. Ludwika Czyżewskiego nazwano ulice w Bełchatowie, Bogdanowie, Łodzi, Piotrkowie Trybunalskim, Sandomierzu i Zakroczymiu.

Przypisy

Bibliografia

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917.
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Ludwik Czyżewski, Wspomnienia dowódcy obrony Zakroczymia w 1939 r., Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych - Biblioteczka Mazowiecka Nr 3, Książka i Wiedza, Warszawa 1973.
• Ludwik Czyżewski, Od Gór Borowskich do Zakroczymia, Wydawnictwo MON, Warszawa 1982, ISBN 83-11-06741-4.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 758. ISBN 83-211-1096-7.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991. ISBN 83-11-07836-X.
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
• J. Woyno, Generał brygady Ludwik Czyżewski (1892–1985), Zeszyty Sandomierskie nr 17.

Linki zewnętrzne

• Patron Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Bełchatowie
• Ludwik Czyżewski
• Ludwik Czyżewski. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Obrońców Warszawy w Ożarowie Mazowieckim. [dostęp 2019-04-29].