Ludwik Gawrych

Ludwik Gawrych

Gustaw, 1944

major
Data i miejsce urodzenia	23 sierpnia 1907 Pyszczyn
Data i miejsce śmierci	30 sierpnia 1979 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Wojskowa Organizacja Ziem Zachodnich Narodowa Organizacja Wojskowa Armia Krajowa
Jednostki	58 Pułk Piechoty batalion „Gustaw”
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Grób na Powązkach Wojskowych

Ludwik Gawrych ps. Gustaw, 1944 (ur. 23 sierpnia 1907 w Pyszczynie, zm. 30 sierpnia 1979 w Warszawie) – major Wojska Polskiego, członek Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej. W powstaniu warszawskim dowódca batalionu „Gustaw”.

Życiorys

W 1929 ukończył gimnazjum w Pyzdrach. W 1932 z drugą lokatą ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. Po ukończeniu szkoły służył w 58 pułku piechoty.

W 1938 odznaczony szwedzkim Krzyżem Kawalerskim Orderu Miecza^[1].

W trakcie wojny obronnej 1939, walczył w szeregach pułku jako adiutant dowódcy pułku. Po walkach pod Kutnem i Puszczy Kampinoskiej wzięty do niewoli. Uciekł w trakcie transportu do oflagu i wrócił do Poznania.

Przystąpił do konspiracji w ramach organizacji Wojskowej Organizacji Ziem Zachodnich. Po rozbiciu organizacji w 1940, ukrywał się w Warszawie i Krakowie. Od września 1942 był członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej. Początkowo dowódca plutonu, następnie batalionu i szkoły podchorążych NOW. W sierpniu 1943 został zastępcą szefa Wydziału Operacyjnego Komendy Okręgu stołecznego AK/NOW. W listopadzie 1943, w związku z reorganizacją Zgrupowania AK/NOW „Stolica”, objął dowództwo batalionu 1427, który od jego pseudonimu przyjął kryptonim „Gustaw”. Batalion stanowił II Zgrupowanie w Rejonie I Obwodu Śródmieście AK. W 1944 został awansowany do stopnia kapitana.

W czasie powstania warszawskiego dowodził batalionem „Gustaw” w rejonie Starego Miasta w Zgrupowaniu „Róg” w ramach Grupy AK „Północ”. Był ranny 3 sierpnia podczas ataku na bramę gett przy ul. Żelaznej.

Po ewakuacji do Śródmieścia, objął dowództwo połączonych batalionów „Gustaw” i „Harnaś”. 31 sierpnia 1944 r. doszło do tzw. buntu „Gustawa”. Wobec klęski planów dowództwa powstańczego przebicia sił powstańczych ze Starego Miasta do Śródmieścia, olbrzymich strat powstańców oraz praktycznego wyczerpania się amunicji, część oddziałów powstańczych zaczęła porzucać broń i rozchodzić się. Podpułkownik Błaszczak dowódca zgrupowania „Róg” walczącego na Starym Mieście zarzucił mjr. Gawrychowi, że wobec bezładnej ewakuacji ze Starego Miasta jego żołnierze samowolnie opuścili stanowiska bojowe. Prawdopodobnie Gawrych rzeczywiście, bez rozkazu przełożonych, dla ratowania swoich ludzi ściągnął ich w okolice włazów, którymi miała następować ewakuacja, zostawiając jednak silną grupę osłonową^[2].

Z powodu pogorszenia zdrowia od 6 września w szpitalu. 18 września został awansowany do stopnia majora.

Po wojnie pracował zawodowo w wielkopolskiej służbie zdrowia i społecznie w ZHP. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Orderem Virtuti Militari.

Pochowany na Powązkach Wojskowych (kwatera B24, rząd 9, grób 3)^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Bielecki R., "Gustaw" – "Harnaś". Dwa powstańcze bataliony, Warszawa 1989 ISBN 83-06-10720-X
• Biogram na stronie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej-Okręg Wielkopolska