Ludwik Grossman

Ludwik Grossman

Data i miejsce urodzenia	6 marca 1835 Turek
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	15 lipca 1915 Wiesbaden
Instrumenty	fortepian, organy
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycystyczna
Zawód	kompozytor, dyrygent, pianista, organista

Ludwik Grossman, też Grossmann, Grosman, pseudonim „W. Horejszo” (ur. 6 marca 1835 w Turku, zm. 15 lipca 1915 w Wiesbaden)^[1][2] – polski kompozytor, organizator życia muzycznego, dyrygent, pianista i organista.

Życiorys

W 1853 ukończył Wyższą Szkołę Realną w Kaliszu, tam też uczył się gry na fortepianie u Józefa Drobniewskiego i na skrzypcach u W. Kopińskiego. Naukę muzyki kontynuował w Warszawie u Karola Augusta Freyera, a od 1854 przebywał przez 3 lata w Berlinie, gdzie studiował kompozycję pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena i uczęszczał na uniwersytet. Po powrocie do Warszawy występował jako pianista, organista i dyrygent chóralny, uczył też muzyki w Instytucie Szlacheckim oraz prywatnie^[1][3].

W 1857 przystąpił do spółki z Juliuszem Hermanem, właścicielem składu fortepianów, pianin, fisharmonii i melodykonów^[1], mieszczącego się w Warszawie przy ul. Miodowej, przy którym działała sala koncertowa; występowali w niej słynni artyści, goszczący w Warszawie (m.in. Artur Rubinstein, Pablo Sarasate, Piotr Czajkowski, Sarah Bernhardt)^[4]. Grossman zajmując się głównie artystyczną stroną przedsiębiorstwa^[1]. W 1866 przebywał w Paryżu, gdzie zabiegał o wystawienie swej opery Rybak z Palermo z librettem Jana Chęcińskiego^[3][5], ocenionej pozytywnie przez Gioacchino Rossiniego^[1][2]. We Francji przebywał powtórnie w 1895^[1][4].

Grossman zasłużył się głównie jako organizator życia muzycznego w Warszawie, choć współcześni widzieli w nim przede wszystkim kompozytora (podkreślano zwłaszcza zręczną i oryginalną instrumentację, a także prostotę inwencji melodyczną). Był współwłaścicielem największego w kraju przedsiębiorstwa handlowo-muzycznego, współzałożycielem i w latach 1871-1874 członkiem komitetu Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, członkiem pierwszego zarządu Filharmonii Warszawskiej, członkiem Dyrekcji Teatrów Cesarskich; współpracował z pismem „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, wspomagał finansowo działalność Warszawskiego Towarzystwa Śpiewaczego «Lutnia»; przez szereg lat prowadził wraz z żoną interesujący salon muzyczny, utrzymywał stosunki ze światem muzyki Europy i USA. Występował też czynnie jako dyrygent^[1][2].

Twórczość

Kompozycję traktował drugoplanowo, mimo iż utwory jego często wykonywano i wydawano za granicą. Podczas uroczystości otwarcia Kanału Sueskiego wykonano zamówioną specjalnie u Grossmana kantatę, za którą kompozytor otrzymał od emira order^[1]. Operę Duch wojewody z librettem Władysława Ludwika Anczyca^[3][5] wystawiano z powodzeniem również w Wiedniu (1877), gdzie zyskała pochlebną opinię Eduarda Hanslicka, w Krakowie (1877), Peszcie, Petersburgu (1877), Lwowie (1878), Grazu, Cieplicach, Bernie i Berlinie (1884)^[1][2]. Pozostałe dwie jego opery – Kornet Hamilton (1867) z librettem Anczyca i Les sabots de la marquise (1896) – nigdy nie zostały wykonane ani opublikowane^[5].

Jego muzyka instrumentalna ograniczała się głównie do partytur baletowych, niewielkiej ilości utworów kameralnych i salonowych utworów na fortepian^[2]. Skomponował też cztery uwertury: Uwerturę koncertową e-moll, uwerturę Król Lear do tragedii Williama Szekspira (1957), Uwerturę ukraińską „Maria” (1860) do poematu Antoniego Malczewskiego, która znajdowała się w repertuarze orkiestr niemieckich oraz nieukończoną uwerturę Szermierz z Rawenny (1877) do tragedii Franza Grillparzera^[1][3]. W Polsce szczególną popularność zyskał marsz na chór męski Raźno chłopcy oraz instrumentalny czardasz z opery Duch wojewody^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Alina Żórawska-Witkowska: Grossman, Grossmann, Grosman, Ludwik. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 3: EFG część biograficzna. Kraków: PWM, 1987. ISBN 83-224-0344-5. OCLC 165082792. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Jim Samson: Grossman, Ludwik. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. G. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Utwory Ludwika Grossmana w bibliotece Polona
• Ludwik Grossman – nuty tego kompozytora dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project (ang.)