Ludwik Klucki

Ludwik Klucki

Ludwik Ernest Alojzy Klucki (ur. 16 stycznia 1801 w Hranicach, zm. 5 marca 1877 w Cieszynie) – prawnik, burmistrz Cieszyna w latach 1851–1861, czeski słowiano- i polonofilski działacz społeczny.

Życiorys

Urodził się w Hranicach na Morawach, był synem Józefa Kluki, lekarza cyrkułowego, i Alojzji, córki czeskiego urzędnika. Na chrzcie otrzymał imiona Ludwik Ernest Alojzy. Ukończył gimnazjum w Brnie, później studiował prawo w Klagenfurt am Wörthersee i Lublanie, gdzie zetknął się z ruchem słowiańskim. Studia prawnicze ukończył w Pawii, uzyskując tytuł doktora. Tam też związał się z włoskim ruchem narodowym, za co skazany został na karę śmierci, jednak zdołał uzyskać ułaskawienie i po dwóch dalszych latach spędzonych w więzieniu odzyskał wolność.

Następnie w Wiedniu odbył praktykę sędziowską, by podjąć pracę jako justycjariusz w Hukwaldach na Morawach.

Od 1831 roku mieszkał w Cieszynie, gdzie zaczął prowadzić działalność adwokacką. W tym czasie był jednym z dwóch, obok Antoniego Demla, adwokatów na Śląsku Cieszyńskim.

Klucki, urodzony na Morawach, utrzymywał bliskie kontakty z Janem Winklerem, czeskim pastorem w Nawsiu, a zapewne także z innymi cieszyńskimi Czechami, m.in.: profesorami miejscowego gimnazjum Janem Vondračkiem i Arnoštem Plucarem, lekarzami Josefem Fischerem, Drahotinem Nádherným i Josefem Vyskočilem. Od 1837 roku prenumerował czeskie czasopismo narodowe „Květy”. Żonaty z Niemką, w domu posługiwał się językiem niemieckim.

W rozmowach z polskimi chłopami używał języka polskiego, a tych, którzy próbowali rozmawiać łamaną niemieckim, nazywał „szwabami”, ganiąc ich za brak odwagi w posługiwaniu się ojczystym językiem. Wystawiał nie znającym niemieckiego chłopom ze Śląska Cieszyńskiego dokumenty w języku polskim, zaś nazwy wiosek i nazwiska wypisywał w ich oryginalnym brzmieniu^[1]. W czasie rozpraw sądowych prowadzonych po niemiecku starał się utrzymywać kontakt ze swoimi klientami, rozmawiając z nimi po polsku. W efekcie Klucki zdobył sporą popularność i szacunek w środowisku chłopskim na Śląsku Cieszyńskim.

Polonofilską postawę Kluckiego ugruntowały kontakty z galicyjskimi ziemianami. Miał w bibliotece sporo polskich książek, od 1838 roku abonował „Przyjaciela Ludu”. Sam Klucki stwierdził, że jego ojczyzna sięga tak daleko, jak daleko sięga słowiańska mowa^[2]. Od początku lat czterdziestych XIX wieku współpracował i przyjaźnił się z Adamem Gorczyńskim, pisarzem, poetą i malarzem^[3].

W 1834 roku został wybrany do Wydziału Miasta, a w 1847 roku został członkiem Magistratu Miasta. Był w tym czasie jedynym prawnikiem we władzach miejskich Cieszyna.

Jesienią 1847 roku pomagał pisarzowi ze swojej kancelarii, Andrzejowi Cinciale, założyć w gimnazjum ewangelickim w Cieszynie „Towarzystwo uczących się języka polskiego”.

16 marca 1848 roku na wiecu w Cieszynie Józef Kalchberg, dyrektor Komory Cieszyńskiej, zebranym chłopom i mieszczanom wskazał na doradcę Kluckiego. Ten, podobnie jak Kalchberg, starał się o spokojne wprowadzenie zmian, które niosła za sobą Wiosna Ludów.

6 maja 1848 roku ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Cieszyńskiego”. Jego wydawcą został Klucki, który jednak nie potrafił pisać po polsku. Z tego powodu głównym współpracownikiem (redaktorem odpowiedzialnym) został Andrzej Cinciała, polski prawnik, pisarz w kancelarii Kluckiego. Pismo jednak okazało się deficytowe, początkowo miało około 40 prenumeratorów, później około 200. Na początku 1849 roku weszła w życie nowa ustawa prasowa, która wprowadzała kaucję dla pism politycznych, ukazujących się co najmniej dwa razy w miesiącu. Kluckiego nie było stać na jej zapłacenie, a do tego czasu na „Tygodniku...” stracił 200 złotych. W takiej sytuacji zaprzestał finansowania gazety, która przestała wychodzić 31 marca 1849 roku.

29 października 1848 roku powołano do życia Czytelnię Polską i Bibliotekę Ludu Kraju Cieszyńskiego. Prezesem towarzystwa został ksiądz Jerzy Prutek, zaś w Zarządzie znalazł się m.in. Klucki. Lokal Czytelni Polskiej znajdował się w jego domu. Po rezygnacji Prutka towarzystwo przetrwało tylko dzięki staraniom nowego prezesa, którym został Ludwik Klucki, i Pawła Stalmacha. Pod koniec 1854 roku na polecenie władz austriackich Czytelnia Polska i Biblioteka Ludu Kraju Cieszyńskiego zostały zamknięte.

W latach 1851–1861 był burmistrzem Cieszyna.

Ulica Kluckiego w Cieszynie nocą

Był mecenasem polskiego teatru amatorskiego w Cieszynie. Zanim został burmistrzem w tym mieście działał jedynie niemiecki teatr amatorski. Dzięki Kluckiemu w sali redutowej cieszyńskiego ratusza w latach 1852–1854 po występach niemieckiej grupy odbywały się przedstawienia polskiego teatru amatorskiego.

Ze względu na chorobę oczu musiał wycofać się z działalności publicznej i zawodowej. W 1864 roku stracił wzrok i ostatecznie przestał pracować w adwokaturze. W 1875 roku sporządził testament.

Pozostawił siedmioro dzieci, synów Stanisława, ziemianina w Galicji, i Sobiesława, adwokata w Cieszynie, oraz córki Emilię, Leokadię, Olgę, Jelwę i Wandę.

W Cieszynie znajduje się ulica nazwana imieniem Ludwika Kluckiego.

Przypisy

Bibliografia

• Buława E., Cieszyńskie uwikłania ideologii słowiańskiej przed rokiem 1848, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 7, 1993, s. 126–128.
• Buława E., Ludwik Klucki (1801–1877), „Kalendarz Cieszyński 2001”, Cieszyn 2000, s. 237–241.
• Buława E., Ludwik Klucki (1801–1877) na tle rozwijających się ruchów politycznych i narodowościowych na Śląsku Cieszyńskim, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 15, 2000, s. 38–49.
• Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, ISBN 83-901-007-0-7, s. 95.
• Konieczny J., Pierwsza polska biblioteka, „Kalendarz Cieszyński 1986”, Cieszyn 1985, s. 35–36.
• Imielski W., „Tygodnika Cieszyńskiego” trudne początki, „Kalendarz Cieszyński 1986”, Cieszyn 1985, s. 32–34.
• Miękina L., Prekursorzy, Cieszyn 1988, s. 25–26, 108, 112.