Ludwik Lawiński

Ludwik Lawiński
Ilustracja
Ludwik Lawiński
Imię i nazwisko

Ludwik Latajner

Data i miejsce urodzenia

19 czerwca 1887
Lwów

Data i miejsce śmierci

15 września 1971
Londyn

Zawód

aktor

Współmałżonek

Aniela z Handzlików

Lata aktywności

1909–1968

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi

Ludwik Lawiński, właściwie Ludwik Latajner, ps. „Kiwdul Talajner” (ur. 19 czerwca 1887 we Lwowie, zm. 15 września 1971 w Londynie) – polski aktor, recytator, reżyser, komik, autor tekstów, piosenkarz, monologista.

Życiorys

Był synem Emila Latajnera, dentysty, i Anny z Lewinów, mężem Anieli z Handzlików (ślub 16 stycznia 1916), z którą miał dwóch synów[1][2].

Po skończeniu gimnazjum studiował prawo w Akademii Lwowskiej, był również słuchaczem akademii handlowej w Wiedniu. Lekcje aktorstwa pobierał u Romana Żelazowskiego we Lwowie.

W 1911 był współzałożycielem lwowskiego kabaretu literackiego „Złoty Ul”, z którym wyjechał na występy do Krakowa. Zadebiutował w 1911 w Teatrze Miejskim we Lwowie w przedstawieniu Grube ryby jako Pagatowicz. W 1913 wyjechał do Warszawy i występował w teatrach „Warszawskie Miniatury” i „Dynasy”, natomiast od czerwca 1914 grał w łódzkim teatrze „Bi-Ba-Bo”, po czym wrócił do Lwowa, gdzie do końca sezonu 1918/1919 występował w Teatrze Miejskim. Grał tam głównie w zespole operetki, lecz także występował w rolach dramatycznych (Otello, Tresowane dusze, Karykatury). W latach 1915–1917 sporadycznie brał udział w przedstawieniach marionetkarzy. W sezonie 1917–1918 z zespołem aktorów lwowskich występował m.in. w Stryju, Przemyślu, Samborze, Drohobyczu, Borysławiu i Rzeszowie.

Kariera w Warszawie

W 1919 występował w warszawskim teatrze „Miraż” prezentując monologi. W 1919-21 grał i reżyserował w Teatrze Nowości w Krakowie. W sezonie 1921/22 został zaangażowany do warszawskiego Teatru Nowości. W latach dwudziestych stał się jednym z najpo­pularniejszych aktorów rewiowych i kabaretowych Warszawy. Pisał monologi, teksty, był akto­rem i reżyserem warszawskich teatrzyków rewiowych i kabaretowych: Teatru Nowości (do 1923, a okreso­wo także członkiem komitetu artystyczno-administracyjnego tego teatru), „Qui Pro Quo” (1922-25, 1928-32), „Stańczyka” (1922-23), „Perskiego Oka” (1925-27), „Teatru Niewiarowskiej” (1926), „Hollywoodu” (1929), „Bandy” (1931-32), „Feminy”, „Rex” (1933), „Wielkiej Rewii” (1934-35, gdzie 24 marca 1935 obchodził jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej), w restauracji Polonia (1934), „Cyruliku Warszawskim” (1935-39),"Hollywoodu” (1936), „Teatru 13 Rzędów” (sez. 1936/37), restauracji Ziemiańska (1936), teatru „Figaro” (1939).

Często wyjeżdżał na gościnne występy, m.in. do Przemyśla (1924), Stanisławo­wa (1924, 1939), Radomia (1924, 1932), Krakowa (1925), Kalisza (1926), Lwowa (1928, 1929), Cieszyna (1931), Kielc (1932, 1938, 1939), Płocka (1938), Zakopanego (1938). Występował też w filmach. 20 października 1925 wraz z S. Nawrotem i W. Jastrzębcem otworzył szkołę dla artystów operetki i estrady koncesjonowanej przez Departament Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

II wojna światowa i czasy po wojnie

W 1940 należał do lwowskiego Teatru Miniatur, z którym pod kierownictwem Konrada Toma odbył tournée po wielu miastach ZSRR. Jesienią 1941 zaczął grać w zespołach teatralnych przy Armii Polskiej w ZSRR, później występował w zespołach działających przy 2 Korpusie Polskim na Bliskim Wschodzie i w Egipcie, a następnie we Włoszech.

W 1946 zamieszkał w Londynie, gdzie spotkał się ponownie z żoną, podczas II wojny światowej przez dwa lata więzioną na Pawiaku, oraz dwoma synami, uczestnikami powstania warszawskiego w 1944[3]. Był związany z tamtejszymi scenami polskimi: najpierw z „Orłem Białym”, potem z „Ogniskiem”[3]. Grał i występował na koncertach organizowanych przez Związek Artystów Scen Polskich, w polskich klubach śpiewał polskie piosenki, a w angielskich filmach grał cudzoziemców. W 1965 otrzymał tytuł zasłużonego (honorowego) członka ZASP-u.

W styczniu 1966 Ludwik i Aniela Lawińscy obchodzili na emigracji w Wielkiej Brytanii złote gody małżeńskie[1]. W Londynie w 1969 odbył się jego jubileusz 60–lecia pracy artystycznej[3].

Zmarł 15 września 1971 w Londynie[2].

Działalność reżyserska i dziennikarska

Był również reżyserem przedstawień operetkowych (Kuzynki z Honolulu, Krysia leśniczanka, Księżniczka czardasza, Królowa tanga, Gwiazda filmu (z własną scenografią i choreogra­fią). Jeszcze w latach dwudziestych, w krakowskiej prasie („Ilustrowany Przegląd Teatralny”) umie­szczał swoje artykuły dotyczące teatrów muzycznych. Po wojnie pisał artykuły na tematy teatralne umieszczając je w polonijnej prasie w Anglii, Ameryce, Francji. Był autorem wspomnień teatralnych Kupiłem (Londyn 1958; fragmenty drukowane w „Szpilkach” 1984) oraz „Aczkolwiek” (Londyn 1962). Dokonał wielu nagrań m.in. scenek kabaretowych, skeczów i komicznych piosenek dla wytwórni Beka, Parlophone, Odeon, Syrena Rekord.

Filmografia

Spektakle teatralne (wybór)

  • 1911 – Grube ryby, Teatr Miejski we Lwowie
  • 1921 – Biały mazur, Teatr Nowości
  • 1923 – Warto zobaczyć, Qui Pro Quo
  • 1924 – Król Ćwiek, Qui Pro Quo
  • 1925 – Przegląd szlagierów, Qui Pro Quo
  • 1928 – Czy pani Marta jest grzechu warta, Qui Pro Quo
  • 1928 – Jubileusz Qui Pro Quo, Qui Pro Quo
  • 1930 – Maj za pasem, Qui Pro Quo
  • 1931 – Ta Banda pięknie gra, Kabaret Banda
  • 1933 – Moja siostra i ja, Kabaret Banda
  • 1933 – Zjazd gwiazd, „Teatr Rex"
  • 1934 – 101 pociech, „Wielka Operetka"
  • 1934 – Lawiński à la carte, Restauracja Polonia
  • 1934 – Tańce, hulanki, swawole, „Wielka Rewia"
  • 1935 – Frontem do radości, „Cyrulik Warszawski"
  • 1935 – Mira i satyra, „Teatr 13 rzędów"
  • 1936 – występy w restauracji Ziemiańska
  • 1937 – Jaś u raju bram, „Cyrulik Warszawski"
  • 1937 – Co wolno wojewodzie, „Teatr 13 rzędów"
  • 1938 – Jubileusz, „Cyrulik Warszawski"

Dyskografia

  • 1924 – Jerzy Boroński i Ludwik Lawiński artyści Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SR 479a–481a) (dialogi komiczne)
  • 1924 – Ludwik Lawiński artysta Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SR 482a–483a) (monologi komiczne)
  • 1927 – Marian Domosławski i Ludwik Lawiński artyści Scen Warszawskich Syrena Rekord (SE 3234–3235) (scenki komiczne)
  • 1930 – Ludwik Lawiński artysta teatru „Qui Pro Quo” śpiew Syrena Rekord (SE 3518–3519, 3521)
  • 1930 – Ludwik Lawiński i Konrad Tom artyści teatru „Qui Pro Quo” Syrena Rekord (SE 3527–3530)
  • 1930 – Ludwik Lawiński znakomity artysta teatru „Qui Pro Quo” Syrena Rekord (SE 3603)
  • 1931 – Ludwik Lawiński i Tadeusz Żelski artyści Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SE 3671–3673)
  • 1931 – Ludwik Lawiński artysta Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SE 3673–3675)
  • 1933 – Ludwik Lawiński artysta Scen Warszawskich Syrena Rekord (SE 9038–9039)
  • 1937 – Ludwik Lawiński artysta Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SE 9923)

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Złote gody państwa Lawińskich. „Biuletyn”. Nr 1 (10), s. 51, Maj 1966. Koło Lwowian w Londynie. 
  2. ↑ a b Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 21, s. 116, Grudzień 1971. Koło Lwowian w Londynie. 
  3. ↑ a b c d e Ludwik Lawiński arcymistrz humoru. „Biuletyn”. Nr 2 (17), s. 80, Grudzień 1969. Koło Lwowian w Londynie. 
  4. ↑ Odznaka honorowa Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 19-20, s. 111, Lipiec 1971. Koło Lwowian w Londynie. 

Bibliografia

  • Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
  • Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944-1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
  • Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904-1939. ISBN 83-917189-0-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ludwik Lawiński.png
Ludwik Lawiński
POL Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1942) BAR.svg
Baretka: Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – II RP (1942).