Ludwikowice Kłodzkie
| wieś | |
 Muzeum Ziemi Sowiogórskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | ok. 430–480 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) | 2224[1] |
| Strefa numeracyjna | 74 |
| Kod pocztowy | 57-450[2] |
| Tablice rejestracyjne | DKL |
| SIMC | 0854328 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Nowa Ruda") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°37′04″N 16°28′42″E/50,617778 16,478333 | |
.JPG)
Ludwikowice Kłodzkie (niem. Ludwigsdorf) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda, nad rzeką Włodzicą.
Położenie
Ludwikowice Kłodzkie to duża wieś łańcuchowa o długości około 3,3 km, leżąca na granicy Wzgórz Włodzickich i Wzgórz Wyrębińskich, wzdłuż rzeki Włodzicy, na wysokości około 430–480 m n.p.m.[3]
Podział administracyjny
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0854334 | Borek | osada |
| 0854340 | Dalków | przysiółek |
| 0854357 | Drzazgi | przysiółek |
| 0854363 | Grzymków | przysiółek |
| 0854370 | Miłków | osada |
| 0854386 | Nowy Miłków | osada |
| 0854392 | Sowina | przysiółek |
W latach 1945–1954 siedziba gminy Ludwikowice Kłodzkie. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ludwikowice Kłodzkie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Demografia
Ludwikowice Kłodzkie są jedną z większych wsi w regionie, a czwartą w powiecie kłodzkim (2224 mieszkańców według NSP – III 2011 r.)[1].
Nazwa
Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Ludwigisdorf pochodzi z 1352 roku. Nazwa była później notowana także w formach Lößdorf (1571), Ludwigsdorff (1743), Losdorf (1747), Ludwigsdorf (1789), Ludwigsdorf vulgo Luschdorf (1845), Ludwigsdorf (1941), Ludwigsdorf – Ludwikowice Kłodzkie, -ic -ich, ludwikowicki (1947)[6].
Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Ludwig i form skróconych Los-, Lös- oraz Lusch- z członem -dorf ‘wieś’. Po objęciu miasta przez polską administrację w 1945 roku urzędowo ustalono polską nazwę Ludwikowice Kłodzkie[6], która nawiązywała znaczeniowo do nazwy niemieckiej.
Historia
Podczas wykopalisk na terenie wsi znaleziono monety rzymskie datowane na II w. n.e.[3] Pierwsza historyczna wzmianka o osadnictwie pochodzi z 1352 roku[3]. Rozwój wsi był dość wolny, ale sukcesywny. Ożywienie nastąpiło w XVIII wieku za sprawą rozwoju tkactwa i rozpoczęcia wydobycia węgla[3]. W XIX wieku podstawę utrzymania mieszkańców było górnictwo[3]. Pod koniec XIX wieku w miejscowości powstała elektrownia i kilka zakładów przemysłowych[3]. W 1880 roku zbudowano linię kolejową, co przyczyniło się do dalszego rozwoju wsi[3].
9 lipca 1930 w tutejszej kopalni Wenceslaus w dzielnicy Miłków nastąpił katastrofalny wyrzut dwutlenku węgla, w wyniku którego zginęło 151 górników[7].
W czasach Polski Ludowej pracowały tu zakłady jedwabnicze, młynarskie, fabryka okuć budowlanych i fabryk płyt pilśniowych[8].
Ludwikowice Kłodzkie były nazywane „Małą Palestyną”. W sierpniu 1945 roku mieszkało tutaj 466 Żydów, którzy utworzyli Komitet Żydowski, jeden z pierwszych na ziemi kłodzkiej, działający w strukturach CKŻP. Istniała również Żydowska Kongregacja Wyznaniowa, działała partia Ichud[9].
Filia Groß-Rosen
Podczas II wojny światowej hitlerowcy urządzili we wsi filię obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[10] dla Polaków pochodzenia żydowskiego, których zatrudniano w tutejszej fabryce amunicji (Dynamit Nobel AG) i przy budowie kompleksu Riese.
Wojskowy Batalion Górniczy
Na terenie kopalni w dniu 21 lutego 1953 został założony 30 Wojskowy Batalion Górniczy (JW 3686), rozformowany w dniu 20 lipca 1958 roku[3]. Kierowano do niego mężczyzn (młodych poborowych), których uznawano za przeciwników politycznych, niebezpiecznych dla wprowadzanego siłą ustroju komunistycznego w Polsce – w szczególności byłych członków organizacji niepodległościowych i antykomunistycznych (m.in. Armia Krajowa, Narodowe Siły Zbrojne itp.), synów przedwojennej inteligencji i tzw. kułaków[3]. Służba ta miała charakter pracy przymusowej[3].
Komunikacja
W miejscowości znajduje się przystanek kolejowy Ludwikowice Kłodzkie[3]. Ponadto przez miejscowość przechodzi linia autobusowa Ludwikowice Kłodzkie – Kłodzko obsługiwana przez prywatnego przewoźnika „Beskid Przewozy”[11].
Zabytki
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[12]:
- barokowy kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, z lat 1707–1708. W późniejszych latach był wielokrotnie przebudowywany. Wewnątrz późnogotycka rzeźba Madonny i kamienna chrzcielnica z epoki renesansu.
- kościół ewangelicki pw. Błogosławieństwa Pańskiego, z lat 1929–1930. Wyróżnia się kamienną wieżą. W latach powojennych mieściła się w nim stolarnia. Obecnie Muzeum Ziemi Sowiogórskiej.
- willa z apteką, ul. Główna 21, z 1904 roku.
inne zabytki:
- zabudowania dawnego młyna z połowy XIX wieku[3],
- wiadukt kolejowy z końca XIX wieku, na linii kolejowej Wałbrzych – Kłodzko, przebiegający nad drogą do Jugowa[3],
- ruiny poniemieckiej chłodni kominowej z 1945 roku[3].
Szlaki turystyczne
W Ludwikowicach Kłodzkich rozpoczynają się dwa znakowane szlaki turystyczne[3]:
Ludwikowice Kłodzkie (stacja kolejowa) – Ludwikowice Kłodzkie – Pardelówka – Włodzicka Góra – Rozdroże pod Włodzicką Górą,
na Przełęcz Kozie Siodło,- przez Jugów na Przełęcz Jugowską.
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 683 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 226–232. ISBN 83-85773-12-6.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany. pod red. Kazimierza Rymuta. T. 6, L-Ma. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, 2005, s. 231. ISBN 83-88866-26-5.
- ↑ Tablica poświęcona ofiarom katastrofy górniczej w kopalni „Wenceslaus”. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2009-08-13]. (pol.).
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 281.
- ↑ Tadeusz Bieda, Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą: zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Nowa Ruda: Wydawnictwo „Maria”, 2007, s. 254, ISBN 978-83-60478-20-2, OCLC 316547677.
- ↑ Abraham Kajzer, Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7.
- ↑ Beskid Przewozy. Rozkład jazdy, www.beskid-przewozy.pl [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 78. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.
Linki zewnętrzne
- Ludwigsdorf, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 471.
- Nieoficjalna strona internetowa miejscowości Ludwikowice Kłodzkie
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Flaga województwa dolnośląskiego
Niebieski szlak turystyczny.
Zielony szlak turystyczny.
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiadukt kolejowy w Ludwikowicach Kłodzkich
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Krzyż na cmentarzu
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Kwatera sióstr zakonnych
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Kaplica przydrożna ze św. Niepomucenem
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Pomnik ofiar I wojny światowej
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Ziemi Sowiogórskiej w Ludwikowicach Kłodzkich
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Kościół pw. św. Michała Archanioła
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ludwikowice Kłodzkie, kościół ewangelicki p.w. Błogosławieństwa Pańskiego, ob. Muzeum Ziemi Sowiogórskiej, 1929-1930
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Kościół pw. św. Michała Archanioła
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Kościół pw. św. Michała Archanioła
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Ziemi Sowiogórskiej w Ludwikowicach Kłodzkich
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of powiat kłodzki, Poland.
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Relikt przemysłowy: budynek biurowo-magazynowy, ul. Główna 19
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie widziane z linii kolejowej Wałbrzych - Kłodzko.
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Relikt przemysłowy: hale, obecnie Dino, ul. Główna 19
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Kościół pw. św. Michała Archanioła
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludwikowice Kłodzkie. Relikt przemysłowy: budynek biurowo-magazynowy, ul. Główna 19
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ludwikowice Kłodzkie, kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, XVIII